Παρασκευή 2 Ιανουαρίου 2015

Δημήτριος Νενέκος

Η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης

Δημήτριος Νενέκος

Ο Δημήτριος Νενέκος ήταν οπλαρχηγός της Επαρχίας Πατρών κατά την Επανάσταση του 1821. Ήταν αρβανίτικης καταγωγής από το χωριό Ζουμπάτα (σήμερα Πηγή).Κατά τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης αγωνίστηκε πιστά και με ανδρεία τόσο στις μάχες στην Πελοπόννησο, όσο και στην Δυτική Στερεά Ελλάδα.Κατά την εκστρατεία όμως του Ιμ- πραήμ πασά το 1825, δελεάστηκε από υλικά ανταλλάγματα και μετατράπηκε σε συνειδητό προ- δότη της Επανάστασης.Έμεινε πιστός μέχρι τέλους στη συμμαχία του με τον Ιμπραήμ.
Ο Νενέκος υπαγόταν στρατιωτικά στον προεστό της Αχαΐας Θάνο Κανακάρη και στον γιο του Μπε- νιζέλο Ρούφο και είχε περισσότερους στρατιώτες από τον εξάδελφό του Αθανάσιο Σαγιά,ο οποίος άνηκε στη σφαίρα επιρροής του Κολοκοτρώνη.Και οι δύο στρατολογούσαν στην επικράτεια των Ζουμπατοχωρίων και τα πρώτα χρόνια ο Νενέκος αποδείχθηκε επίσημος και ικανός καπετάνιος αποκτώντας ισχύ μεταξύ των συγχωριανών του.Αναφέρεται ότι ο Νενέκος για να αποκτήσει την πρωτοκαθεδρία μεταξύ των οπλαρχηγών του Μπενιζέλου Ρούφου, δολοφόνησε τους αντιζήλους του Σπανοκυριάκο και Σαγιά (αδελφό του Αθανασίου).Τον Μάρτιο του 1822 εξεστράτευσε με εντολή της Επαρχίας Πατρών στην Δυτική Στερεά Ελλάδα με 70 άνδρες υπό τον στρατηγό Κανέλλο Δεληγιάν- νη.Αρχικά χρησίμευσε ως οδηγός του σώματος του Γενναίου Κολοκοτρώνη,ενώ στην συνέχεια μετα- κινήθηκε στο Μακρυνόρος και ακολούθησε τον Ανδρέα Ίσκο. Αναδείχθηκε σε έναν από τους γεν- ναιότερους καπεταναίους της περιοχής του και έγινε γνωστός επίσης από την πολιορκία των Πα- τρών,ενώ εξεστράτευσε μαζί με τους Ανδρέα Ζαΐμη και Ανδρέα Λόντο κατά την πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου.
Η προδοσία
Οι χωρικοί της Επαρχίας Πατρών είχαν πάντοτε προβλήματα λόγω της συνεχούς παρουσίας Οθω- μανών στην περιοχή τους που μετακινούνταν από και προς το φρούριο της Πάτρας,τα οποία επι- δεινώθηκαν περισσότερο μετά την εισβολή του ΙμπραήμΙμπραήμ Πασάς και ο Δελή Αχμέτ Πα- σάς προσέλκυσε τους χωρικούς των Ζουμπατοχωρίων με το προσκύνημα,εκμεταλλευόμενος την άθλια κατάστασή τους και τις καλές σχέσεις που ανέπτυξαν αυτοί με τους επίσης ομιλούντες την αρβανίτικη γλώσσα έγκλειστους στην Πάτρα μωαμεθανούς του Λάλα.Άρχισαν οι χωρικοί να έρχο- νται ελεύθερα σε εμπορικές και φιλικές σχέσεις με τους Τούρκους της Πάτρας,χωρίς να τους ενο- χλεί κανείς κατόπιν εντολών των πασάδων.Με την απλή προϋπόθεση της υποταγής (προσκυνήμα- τος). 
Πρωταγωνιστής σε αυτήν την διαδικασία υπήρξε ο Νενέκος από τον οποίον γοντο κα φέροντο όλοι οι Αρβανίτες των χωριών της Πάτρας,όπως ισχυρίζεται ο Φωτάκος.Ο Ιμπραήμ συμπάθησε πο- λύ τον Νενέκο στον οποίο χάρισε χρήματα,άλογα,του υποσχέθηκε γαίες και ασυδοσία προς αυτόν και όλη τη γενεά του κληρονομικώς και εκτός των άλλων προκάλεσε και σουλτανικό φιρμάνι με το οποίο ονομάστηκε Μπέης Νενέκος.Ο Νενέκος οργάνωσε με τους επίσης προσκυνημένους οπλαρ- χηγούς 2.000 ενόπλους της περιοχής του που ακολουθούσαν τα στρατεύματα του Ιμπραήμ,σαν οπισθοφυλακή με αρκετές συμμετοχές σε συγκρούσεις με τους επαναστάτες.Όπως αναφέρει ο Φω- τάκος,γρήγορα οι υπόλοιποι αρχικά σύντροφοι του Νενέκου στο προσκύνημα,οπλαρχηγοί Κοντο- γεωργακαίοι,Σταμάτης Μποτιώτης,Χαρμπίλας,Γκολφίνος Λουμπεστιάνος,Τσετσεβίτες,Κώστας Γκερ- μπεσιώτης,οι Αγιοβλασίτες αδελφοί Οικονομόπουλοι αποσπάστηκαν αμέσως από τους προδότες χω- ρίς να έλθουν σε επαφή με τους Τούρκους,αλλά τα αποτελέσματα δεν άλλαξαν πολύ,αφού τα πλή- θη των χωρικών ακολουθούσαν τυφλά τον Νενέκο.Ο Χαρμπίλας και ο Σαγιάς κατόπιν οδηγιών του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη επιχείρησαν μάταια να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους προς απομά- κρυνση των κατοίκων των Ζουμπατοχωρίων από τον Νενέκο και τους Τούρκους,με αποτέλεσμα να προχωρήσουν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Η παρολίγον σύλληψη του Ιμπραήμ
Το γεγονός που εξόργισε τον Κολοκοτρώνη ήταν ότι ο Νενέκος είχε την ευκαιρία να αιχμαλωτίσει ή να εξοντώσει τον Ιμπραήμ και δεν το έπραξε.Σημειωτέον ότι ο Ιμπραήμ χρησιμοποιούσε κάθε εί- δους μέσο,τρομοκρατία και βαρβαρότητες,ακόμα και απόπειρες δολοφονίας κατά του Κολοκοτρώ- νη για να σβήσει την Επανάσταση.Το περιστατικό περιγράφεται από τον Φωτάκο: ο Ιμπραήμ βρέ- θηκε στο έλεος του Νενέκου,όταν χάθηκε μόνος του σε δάσος,αλλά ο Νενέκος πιστός στην συμφω- νία τους τον περιποιήθηκε και τον οδήγησε ασφαλή στο στρατό του.
«Ες δ τν μβραμ ρχόμενον, ς επαμεν, π τς Πάτρας ες τ Καλάβρυτα συνέβη τ κόλουθον συμβάν.ταν φθασεν ες τ χάνι το Βερβαινίκου κε παραδρόμησε, κα χωρισθες π τν φρου- ράν του πλαντο μβς μέσα ες τὸ πλησίον δάσος. φο δ πλανήθη ως να διάστημα, ννοήσας τν παραδρομήν,πέστρεφε πάλιν πίσω, κα κατ τύχην πεσεν ες τς χερας τν Τουρκοπροσκυνη- μένων λλήνων, ο ποοι κατ τν διαταγήν του παρηκολούθουν τν στρατόν του ς πισθοφύλακες. Πασς το μόνον κα κολούθει ατν μόνον νας Τορκος τσιμπουκοδότης. λόκληρος δ ατν τν μέραν βάδιζε μ τν Νενέκον, κα φρουρετο π τος μισθωτος λληνας. π δ τ χάνι το Βερβαινίκου ως τ Λιβάδι τς Σάλμενας,που στρατοπέδευσε τ διάστημα εναι κτὼ περίπου ρν. Καθ᾿ δν δ κα ες το Δεσπότη τν βρύσιν λεγομένην, κε δν δ κα ες το Δεσπότη τν βρύσιν λεγομένην, κε κοιμήθη πολλν ραν π κάτω ες να δένδρον ως του ζέστα πέρασεν. πειτα δ φο ξύπνησεν, ο λληνες το δωκαν τροφν κα φαγε, κα μετ τατα συνώδευσαν ατν ως τ βράδυ κα τν δήγησαν σφαλς ες τ στρατόπεδον. Φθάσας δ μβραμ ες τ στρατόπεδον θύμωσε κα μάλωσε λους τος σωματάρχας του. πειτα παίνεσε τν Νενέκον δι τν πίστιν του, κα παρρησί μάλιστα τν χάϊδευσε μ τ χέρια του νώπιον τν πισήμων Τούρκων. πειτα δ γρα- ψε κα σύστησε πρς τν Σουλτάνον τν Νενέκον δι τν τοιαύτην πίστιν κα εεργεσία πρς ατόν, κα Σουλτάνος τν νόμασε Μπέην κα το χάρισε πολλς γαίας, κα οτως κτοτε Νενέκος λέ- γετο Μπέης π τος Τούρκους. δ Νενέκος τότε λάμβανεν αχμάλωτον τν μβραμ, ἐὰν θελε. Μάλιστα δ κε πλησίον το τ μοναστρι τς Μακελαρις νομαζόμενον, τ ποον το πόρθητον. Πλησίον δ το πίσης κα σφαλέστερον κείνου τ Μέγα Σπήλαιον· ο δ Τορκοι δν θ γνώριζαν τ γεινεν ρχηγός των· λλ᾿ συνείδητος ατς νθρωπος φύλαξε τν πίστιν του πρς τος Τούρ- κους. λα δ τατα μαθεν Γενικς ρχηγός, κα γανακτήσας ρκίσθη παρρησία μν ες τν Μεγάλον Θεν τν λλήνων κα επεν, τι πιθυμε τν φόνον το Νενέκου, κα ν τν ερισκε πουθε- ν μ τ διά του χέρια τν φόνευε· (πργμα πολ παράξενον κα πρωτάκουστον π τ στόμα το Κολοκοτρώνη ν μιλ περ φόνου, κα τι μόνος του θέλει ν τν κάμ). Μετ δ τατα θανάσιος Σαγις φόνευσε τν Νενέκον. »
Το τέλος
Ο ϊδιος ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης περιγράφει λακωνικά στα απομνημονεύματά του την οριστική εντολή του για την εκτέλεση του Νενέκου,που παρέμενε πιστός στους Τούρκους ακόμα και όταν έφτασε ο Ιωάννης Καποδίστριας ως Κυβερνήτης της Ελλάδος.
«Κα τότενες μ᾿ καμε να γράμμα δι τος προσκυνημένους Πάτρα κα λοιπ κα τος συγχωράει Κυβέρνησις, κα ν ναχωρήσουν π τος Τούρκους. Κα τν καμε τν διαταγ πάνω ες μένα κα γ ν γράψω ν συχάσουν κα ν μν νακατώνονται πλέον μ τος Τούρκους. Τν διαταγ μ τν δωκε στ βγα το Γεναρίου κα καμα διαταγς ες λας τς παρχίας, κα τσι ο προσκυνημένοι τραβήχθηκαν π τος Τούρκους, δ Νενέκος ες τς 26 το Μαρτίου πρε τος Τούρκους κα πγε κι χάλασε μία οκογένεια Καρυτιν πο τον π παλαι ες τν Πάτρα, σκλάβωσε τ παιδιά, ο νδρες γλύτωσαν μόνον μ τ κορμί, μ τ τουφέκι στ χέρι, τος πρε 6.000 σφαχτά. Ες τ 26, ταν πρωτοπροσκύνησε, εχα διατάξει ναν λεγόμενον Σαγι ν τν σκοτώσει. Σαγις μο ζήτησε τν δειαν κα γ εχα τν ρεξιν, κα πάλιν ταν κουσα κα σκλάβωσε τος λληνας τν ντεμπίχιασα μ να γράμμα: «πιστε, διατί δν τν σκοτώνεις, πο κόμη μ τος Τούρκους εναι, φο λθε Κυβερνήτης;» Τότε Σαγις σμιξε τν Νενέκο κα σκοτώθη Νενέκος. Ες τ 1828 γιναν παράπονα. Νενέκος εχε φερμάνι π τν Πόλη κα τν λεγαν Μπέη Νενέκο.»
Ο εκτελεστής του Νενέκου ήταν ο Αθανάσιος Σαγιάς,κατά μία εκδοχή ήταν γυναικαδελφός και πρωτοπαλήκαρο του Νενέκου.Ο Φωτάκος τον αναφέρει σαν εξάδελφό του.Κατά την οικογενειακή παράδοση που αναφέρει ο Πέτρος Μπαλιώτης, από το χωριό Αγία Σωτήρα (Πέρα) Μεσσηνίας,ο Σαγιάς ήταν πρόγονός του και η ιστορία του διασώθηκε γραπτώς.Σύμφωνα με την εκδοχή αυτή ο Σαγιάς, αρχικά δέχθηκε να πραγματοποιήσει την εκτέλεση αλλά σύντομα μετάνιωσε και μετακι- νήθηκε στη Μεσσηνία.Τελικά τον βρήκαν οι άνθρωποι του Κολοκοτρώνη και τον υποχρέωσαν να πραγματοποιήσει την υπόσχεσή του.Λόγω του τίτλου του Μπέη που έφερε ο Νενέκος,υπήρξε επί- σημη διαμαρτυρία στην Ελληνική Πολιτεία από την Οθωμανική Πύλη.
Σωζόμενος θρήνος για τον Νενέκο
Φαίνεται όμως ότι ο Νενέκος εξακολουθούσε να έχει αρκετή υπόληψη ανάμεσα στους κατοίκους των Ζουμπατοχωρίων,όπως φαίνεται από θρηνητικά τραγούδια της περιοχής τους που διέσωσε ο συμβολαιογράφος Δημήτριος Ζαλογγίτης στα τέλη 19ου αιώνα.
Θρήνος για τον Νενέκο:
Αρχικό κείμενο (αρβανίτικα)      Μετάφραση
,Ατε μπατάνε νε κιτάνε,            Εκεί απέναντι από 'δω
,βράνε Νενέκο καπετάνε,          σκότωσαν τον καπετάν Νενέκο
,βάνε τρι μόστρα ερίνε-κλιάνε,   πήγαν τρεις αδελφές και τον κλαίνε
,ε νιέρε ιφσίνε γκιάλνε,              η μία του σφούγγαγε τα αίματα
,ε νιέτρα ντρέθ μουστάϊνε,          και η άλλη του ΄στριβε τα μουστάκια.

Από δεύτερο τραγούδι για το θάνατο του Νενέκου διαπιστώνεται ότι ο Σαγιάς εξαπάτησε τον Νενέκο αφού τον προσκάλεσε δήθεν για να του βαπτίσει το παιδί,ενώ,στην ενέδρα που ακολούθησε,σκοτώ- θηκε και κάποιος Αγγελής Σκιαδάς (ενδεχομένως συνοδός του Νενέκου).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Τα σχόλια να σχετίζονται με την ανάρτηση και να είναι ευπρεπή.

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.