Τίτος Γιοχάλας, ΥΔΡΑ,ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ύδρα, Λησμονημένη γλώσσα

Όταν ο ερευνητής της Ακαδημίας Αθηνών Τίτος Γιοχάλας αποβιβάστηκε στην Υδρα το 1987,με σκοπό να αρχίσει την έρευνά του για τη χρήση της πρώτης γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε στο νησί, πλησίασε τον γηραιότερο αγωγιάτη και ρώτησε: «Ντι αρβανίτ;» (ξέρεις αρβανίτικα;) για να λάβει την απάντηση: «What is this?».Όπως επισημαίνει στη δίτομη μελέτη του Ύδρα/Λησμονημένη γλώσσα, αναφέρεται στη σταδιακή εξαφάνιση του ιδιώματος,μια εξαφάνιση που διήρκεσε περί τους τέσσερις αιώνες: «Η ελληνική γλώσσα και η ελληνική παιδεία που οι αρβανιτόφωνοι επεδίωκαν να ενστερνι- σθούν για να ενσωματωθούν στην ελληνική,αστική κοινωνία,για να γίνουν "καθώς πρέπει",εξασθέ- νισε εσωτερικά τη διάθεσή τους να χρησιμοποιούν ανοιχτά τα αρβανίτικα·πίστευαν ότι η χρήση τους φανέρωνε χαμηλή κοινωνική προέλευση,που έπρεπε να αποσιωπηθεί,και ότι τους εμπόδιζε την ανέλι- ξη στην ελληνική κοινωνία,που απαιτούσε άψογη χρήση της ελληνικής».Οι Αρβανίτες της Ύδρας χρησιμοποιούσαν στο σπίτι τη γλώσσα τους ως τη δεκαετία του '40.Σήμερα βρίσκουμε αποτυπώ- ματα στα τοπωνύμια και σε ορισμένες εκφράσεις.Ο Τίτος Γιοχάλας πρόλαβε να καταγράψει τραγούδια,αφηγήσεις,σκόρπιες φράσεις και λέξεις.Τα δημοσιεύει όλα verbatim στο βιβλίο του,μαζί με την απόδοση προφοράς και τη μετάφραση στα ελληνικά.

Στον πρώτο τόμο του έργου περιλαμβάνεται μια ιστορική αναδρομή για την εγκατάσταση των Αρ- βανιτών στην Ύδρα,ενώ σε μικρά κεφάλαια γίνεται αναφορά σε διάφορα ιστορικά αρβανίτικα κείμενα.Μεταξύ τούτων μια «Επιστολή από το Λονδίνο προς τον Πρωθυπουργό στα Αρβανίτικα της Ύδρας (1824)»,«Παροιμίες στα Αρβανίτικα της Ύδρας»,«Συνταγή για τη φαλάκρα στα Αρβανίτικα της Ύδρας».Ο δεύτερος τόμος επικεντρώνεται στο χειρόγραφο ελληνοαλβανικό λεξικό του Π. Κου- πιτώρη,υδραίου γυμνασιάρχη που απεβίωσε το 1882.

Πρόκειται για το πέμπτο έργο,αποτέλεσμα επιτόπιας έρευνας,του Τίτου Γιοχάλα.Έχουν προηγηθεί οι μελέτες Άνδρος,Αρβανίτες και Αρβανίτικα (εκδόσεις Πατάκη, 2000) και Εύβοια,Τα Αρβανίτικα (εκδόσεις Πατάκη,2002), Ο Γεώργιος Καστριώτης Σκεντέρμπεης στα Νεοελληνικά Γράμματα (εκδόσεις Δωδώνη,1994) και Ελληνοαλβανικά κείμενα για γλωσσική προσέγγιση (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης,1992).

ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΟΜΩΣ,ΟΤΙ Ο ΣΕΒΑΣΤΟΣ & ΑΞΙΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΜΑΣ ΘΕΩΡΕΙ ΕΜ- ΜΟΝΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕ ΠΛΗΡΗ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΗ,ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ,ΕΞΕΛΛΗΝΙΣΜΕΝΟΥΣ ΑΛΛΟΕΘΝΕΙΣ...