Oι Πύργοι του Βαρνάβα

Oι Πύργοι του Βαρνάβα

Στον Βαρνάβα Αττικής,γενέτειρά μου,υπάρχουν τρεις παλιοί πύργοι.Ο Βαρνάβας αποτελούσε Βυζα- ντινό οικισμό που πήρε το όνομά του από τον χωροδεσπότη Βαρνάβα.Δυστυχώς,το βυζαντινό πα- ρελθόν της περιοχής ελάχιστα έχει μελετηθεί και ένα σωρό απομεινάρια της περιόδου αυτής φθεί- ρονται από τον χρόνο,καταστρέφονται από γεωργικές επεμβάσεις και φυσικά λεηλατούνται από σύγχρονους αρχαιοκάπηλους.Το μεγάλο δυστύχημα είναι ότι η τοπική κοινωνία αδιαφορεί πλήρως για το πολιτιστικό χτες και όλοι οι νέοι επιστήμονες που προέρχονται από το χωριό,ενώ παλιά οι επι- δόσεις στα γράμματα ήταν πενιχρές,δεν δείχνουν τις απαιτούμενες ευαισθησίες.

Σε αυτό το βυζαντινό υπόστρωμα εγκαταστάθηκαν οι Έλληνες Αρβανίτες στα τέλη του 18ου αιώνα. Από μια πρώτη μελέτη που έχω κάνει,υπήρξε ομαδική εποίκιση αρβανιτών σε Κάλαμο,Κιούρκα, Καπανδρίτι,Μάζι,Βαρνάβα και Γραμματικό στα 1770-1780.Αυτά όμως θα τα πούμε σε άλλη σχετική εργασία.

Οι δυο από τους τρεις πύργους του Βαρνάβα,για να ξαναγυρίσουμε στο θέμα μας,βρίσκονται εκα- τέρωθεν του γηπέδου του χωριού,δίπλα στο πρώτο στρατόπεδο.Ο βορινός είναι υστεροβυζαντινός/της πρώιμης Τουρκοκρατίας.Παραμένει ανέπαφος τα τελευταία 100 χρόνια.Ο νότιος είναι του 4ου αιώνα π.χ. και βρίσκεται δίπλα στο ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής.Σε υποτιθέμενη ανάπλαση του όλου χώρου από την τότε κοινοτική αρχή,κάπου στο 1986,έγιναν ανεπανόρθωτες καταστροφές στο σύμπλεγμα,χωρίς να έχουν προηγηθεί οι χρειαζούμενες αρχαιολογική και αρχιτεκτονική προεργα- σίες και μελέτες.Όποιος ήθελε τότε,πέρναγε από κει και ό,τι θεωρούσε πολύτιμο το άρπαζε σαν κύ- ριος. Ελληνικό μεγαλείο! Έτσι τιμάμε τους προγόνους μας...!

Στον ίδιο τον πύργο,η μια πλευρά του,η ανατολική,λείπει.Ένας αδαής και αφελής Βαρναβιώτης (Θα- νασΤουρκαντώνης) γκρέμισε τις μεγάλες πέτρες (1950 με 1955) και τις έκανε ξερολιθιές στο διπλανό χωράφι του...

Ο τρίτος πύργος βρίσκεται περίπου 4 χιλιόμετρα (σε ευθεία) μακριά, στη θέση Νταρδαμπούτε.Είναι και αυτός της ίδιας κλασικής περιόδου (4ος αιώνας π.χ.) και ίδιων διαστάσεων με το άλλον,τον προ- αναφερθέντα αρχαίο πύργο.Ήταν γύρω στο 1,5 μέτρο ύψος.Το 1999 κατά την επαναχάραξη αγρο- τικού δρόμου αποκαλύφθηκαν δεκάδες ογκόλιθοι του πύργου θαμμένοι στο χώμα.Ο πύργος αυτός (που ίσως με τον άλλον υπαγόντουσαν σε σύστημα φρυκτωριών κατά μήκος του Ευβοϊκού Κόλπου) ή δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί -πιθανότερο- ή κάποιοι τον αποδόμησαν.Κατά παράξενη σύμπτωση και εδώ δίπλα υπάρχει ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής.Είναι η Αγία Παρασκευή της Κοκκινιάς. όπως την έλεγαν οι παλιοί Βαρναβιώτες από το κοκκινόχωμα της περιοχής.Πριν από τον πόλεμο το εκκλησάκι το διεκδίκησαν οι Καλαμιώτες και το λειτούργησαν κάποιες φορές.Από αυτό έχει μείνει και ο (λαθεμένος) χαρακτηρισμός Αγία Παρασκευή του Καλάμου.

Επισκέφτηκα τελευταία φορά την όμορφη περιοχή,όπου η θάλασσα των Αγίων Αποστόλων εκτεί- νεται στα μάτια του περιηγητή,το Φθινόπωρο του 2003 με την αρχαιολόγο Έλενα Καρακίτσου.Το θέαμα ήταν όχι μόνο αποκρουστικό,μα και εξοργιστικό.Όλοι οι ογκόλιθοι που είχαν φανερωθεί από τα έργα εκσκαφής είχαν μετατραπεί σε ξερολιθιά στο παρακείμενο κτήμα.Περίπου 100 μέτρα από τον πύργο και το ξωκλήσι βρίσκεται η οικία της οικογένειας Κοταρίδη που έχει αγοράσει την έκταση σε απόσταση αναπνοής από τα μνημεία.Δεν γνωρίζω τους φυσικούς αυτουργούς της βιαιότητας,επι- χειρώ όμως λογικούς συνειρμούς.Αναρωτιέται κανείς τι είδους νομοθεσία είναι αυτή που διαθέτου- με,όταν όμορες εκτάσεις αρχαιολογικών χώρων ελεύθερα εκτίθενται σε αγοραπωλησία.Και πώς α- φήνονται έρμαια στο σκουληκιασμένο μυαλό του κάθε άξεστου καταστροφέα οι θησαυροί του πα- ρελθόντος μας...

Παρουσιάζω εδώ,ένα αρκετά κατατοπιστικό για το θέμα ολικό pdf που αποτελείται τόσο από σχε- τικές δημοσιεύσεις μου,όσο και με αλληλογραφία της κοινότητας Βαρνάβα με την Αρχαιολογική ε- φορεία.Παραθέτω τέλος και μια επιστημονική εργασία που καταπιάνεται με την Αγία Παρασκευή της Κοκκινιάς (Καλάμου).

Εύχομαι να σταματήσουν κάποτε οι προσβλητικές καταστροφές από μας τους ίδιους όλων αυτών που υποκριτικά θαυμάζουμε και καθόλου δεν τιμάμε.

Το pdf  εδώ

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος.