Ο Κοσμάς ο Αιτωλός και τα αρβανίτικα

Ο Κοσμάς ο Αιτωλός δικαίως συμπεριλαμβάνεται στις ηρωικές μορφές που καθοριστικά συνετέλεσαν στην αναγέννηση και απελευθέρωση του Έθνους μας.Στη διάρκεια της ζωής του ο Άγιος των ραγιάδων κατάφερε να χτίσει 210 ελληνικά σχο- λεῖα,να φτιάξει 4.000 κ ο λ υ μ β ή θ ρ ε ς από δωρεές πλου- σίων για να βαφτίζονται τα ελληνόπουλα,να αναθερμάνει την πίστη χιλιάδων ρωμηών,να μπολιάσει χιλιάδες άγρια δέντρα μετατρέποντάς τα σε καρποφόρα και να απελευθερώσει 1.500 ελληνίδες παραμάνες από Τούρκους μπέηδες.Όλ΄ αυτά δια- τρέχοντας τέσσερις φορές με τα πόδια την επικράτεια του Ελληνισμού!  

Τον Κουρτ πασά (Τούρκο διοικητή στην περιοχή του Μπερατίου,ο οποίος τον κρέμασε) τον είχαν δωροδοκή- σει για την εκτέλεση αυτή οι Εβραίοι της περιοχής,πού έβλεπαν τα συμφέροντά τους να θίγονται από τη μετα- φορά του παζαριού (Σάββατο αντί Κυριακής,όπως είχε ζητήσει ο Κοσμάς) και από τις αναφορές του αγίου σ’ αυτούς.

Έχουν σωθεί απ΄ τις διδασκαλίες του (καταγραμμένες από άλλους,άγνωστους) και οι Διδαχές Κοσμά του Αιτωλού,οκτώ τον αριθμό.Στο τέλος της έβδομης (Ζ΄) δι- δαχής αναφέρεται: Ὅποιος χριστιανός,ἄνδρας ἢ γυναί- κα,ὑπόσχεται μέσα εἰς τὸ σπίτι του νὰ μὴν κουβεντιάζῃ ἀρβανίτικα,ἂς σηκωθῆ ἀπάνω νὰ μοῦ τὸ εἰπῆ καὶ ἐγὼ νὰ πάρω ὅλα του τὰ ἁμαρτήματα εἰς τὸν λαιμόν,ἀπὸ τὸν και- ρὸν ὁποὺ ἐγεννήθη ἕως τώρα,καὶ νὰ βάλω ὅλους τοὺς χρι- στιανοὺς νὰ τὸν συγχωρήσουν καὶ νὰ λάβη μίαν συγχώ- ρησιν,ὅπου ἂν ἔδινε χιλιάδες πουγγιά,δὲν τὴν ἐματάβρι- σκε.

Από αυτό το κομμάτι,το μόνο σχετικό με τους αρβανίτες,θεωρούν κάποιοι ότι:  Η περίπτωση του Κοσμά του Αιτωλού ήταν μια από τις πρώ- ιμες περιπτώσεις ισοπέδωσης κάθε διαφορετι- κότητας.Ιδίως για τους αρβανίτες λειτούργησε πιεστικά έως εκβιαστικά στην κατεύθυνση ε- ξαφάνισης της γλώσσας.Τα λόγια αποτελούν α- κριβή μεταφορά από σχόλια μέλους σε ανάρ- τηση [27.1.2014] που παρουσίαζε εκδήλωση βιβλίου για τον Κ. Α. του περιοδικού Άρδην στην fbική ομάδα μου ΄Αρβανίτες΄.Προέρχο- νταν από σοβαρό επιστήμονα αρβανίτικης (!) καταγωγής.

Τον 18ο αιώνα είχε κορυφωθεί στην Ήπειρο, που ήταν σημαντικός χώρος δράσης του Κο- σμά,η περικύκλωση και ο διεμβολισμός των Ελ- λήνων από αλλόφυλους έποικους,οι περισσό- τεροι Μουσουλμάνοι.Όταν λέμε Ήπειρο,εννοούμε την αρχέγονη ελληνική Ήπειρο που έφτανε ψη- λά ως την Επίδαμνο.Η προάσπιση και η διατήρηση της ελληνικότητας επικεντρωνόταν επομένως στη διαφύλαξη και επιβίωση δυο βασικών χαρακτηριστικών της εθνικής ταυτότητας: γλώσσα και θρησκεία.Αυτό επιτελούσε ο Κοσμάς: τη σθεναρή συντήρηση της εθνικής ιδιοπροσωπίας μας.Γε- γονός που,φαίνεται,ανατρέπει τις επιδιώξεις όσων επιθυμούν την αποδόμησή της,τόσο σήμερα όσο και στο ιστορικό-επιστημονικό επίπεδο.Ο Κοσμάς στοχεύεται αδιακρίτως από εθνομηδενι- στές και άλλους ολοκληρωτικών αντιλήψεων μικρόμυαλους εδώ και καιρό.Να μια συνοπτική και κατατοπιστική εργασία και για τις επεμβάσεις στο έργο του: Γ. Δ. Μεταλληνός,Η ζωή του Κοσμά του Αιτωλού.

Στους παραπάνω διαμαρτυρόμενους/επικριτές κατά πως φαίνεται θα προστεθούν και οι θολοί υπερασπιστές των αρβανίτικων που ο Κ. Α. πήγε να εξαφανίσει...! Σε όλες τις διδαχές κυριαρχεί ένας λαϊκός,απλοϊκός,φτωχός θα έλεγα,λόγος.Καμία ισοπέδωση των αρβανιτών.Και τα αρβανίτικα βέβαια,δεν υπήρξαν ποτέ ως γλώσσα.Ένα παλιό ελληνογενές ιδίωμα ήταν,χρησιμοποιούμενο από μερίδα Ελλήνων της Ηπείρου.Είναι γνωστό ποιοι και γιατί επιδιώκουν ματαίως σήμερα νεκρανά- σταση του ιδιώματος και μέσω αυτής σενάρια μειονοτήτων... 

Στην ανωτέρω μελέτη που παρέθεσα,ο παπα-Μεταλληνός δηλώνει ακριβώς ότι "δεν έλει- ψαν οι αντιφατικές κρίσεις και ιδεολογικές ακόμη χρήσεις των λόγων του." Υπηρετούσε το Έθνος,όπως μπορούσε ο Πατροκοσμάς.Αυ- τός ήταν ο οπλισμός του.Γεννά απορίες η πε- ρίεργη αδυναμία μερικών να μην κατανοούν τα απλά και αυτονόητα.Ήταν δυνατόν ένας παπάς/θεολόγος (Μεταλληνός) να υπέσκα- πτε τον Αιτωλό; Και το βιβλίο από το ΑΡ- ΔΗΝ,προωθείται απ΄ το κομμάτι της γνησιό- τερης πατριωτικής αριστεράς σήμερα.

Αν θέλει να ψέξει κανείς τον Αιτωλό,δεν θα δυσκο- λευτεί.Ένας πουριτανός καλόγηρος ήταν.Όμως,αυτό που επιλέγουμε είναι η φλόγα του,η ανιδιοτέλεια και η λαϊκή ψυχή του.Μπαίνει δίπλα στον Διάκο,τον Παπα- διαμάντη,τον Θεόφιλο κι άλλους πυρωμένους αγωνιστές του Γένους.Έτσι τον αντιμετωπίζει η φιλολογική και ιστορική κριτική.Τέλος,να αναφέρω,πριν 25 χρόνια που υπηρετούσα ως καθηγητής σε χωριό στα σύνορα Ευρυτανίας-Αιτωλίας,η μνήμη του Πατροκοσμά ήταν ζώσα και εναργής στην περιοχή.

Κατεβάστε: Προφητείες του αγίου Κοσμά του Αιτωλού

Γιάννης Β. Πέππας,Φιλόλογος