ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ (ούτε μουσουλμάνος,μάλλον ούτε αρβανίτης)

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ

Οι αλβανιστές τον παρουσιάζουν ως αρβανίτη (για να τον πουν μετά αλβανό) και μουσουλμάνο.ΨΕΥΔΗ και τα δύο.

Τέκνο των Λιβανάτων ήταν ο Οδυσσέας Ανδρούτσος,πολυσυ- ζητημένο και αμφιλεγόμενο πρόσωπο της Επανάστασης.Τον α- ναφέρω γιατί πολύ είναι αυτοί οι ιντερνετικοί «ιστοριοδίφες» που τον θεωρούν Αρβανίτη,μη ξέροντας τι σημαίνει ιστορική α- λήθεια.Γιος του διάσημου αρματολού Ανδρίτσου Βερούση.Η μητέρα του Ακριβώ Τσαρλαμπά ήταν κόρη προύχοντα της Πρέβεζας (σαφώς ελληνόφωνη πόλη) (6),(6α).Ο Οδυσσέας έχα- σε τον πατέρα του σε ηλικία 3 χρονών (γεννήθηκε το 1790 και ο πατέρας του εκτελέστηκε στην Πόλη το 1793) και η μητέρα του ξαναπαντρεύτηκε έναν Καμμένο.Θα αφήσω τα κατορθώματά του απέξω και θα αναφέρω κάποιες πληροφορίες για την ιδιαί- τερη καταγωγή του.Οι πηγές,ελληνικές και ξένες (τουλάχιστον όσες ερεύνησα και είναι αρκετές),δεν τον αναφέρουν ποτέ ως Αρβανίτη,μήτε οι ξένοι ως “Albanian”.O George Finlay,από τους σημαντικότερους ξένους ιστορικούς της Επανάστασης,μας δίνει μια πληροφορία η οποία έχει τεράστια αξία,επειδή ο ίδιος είχε μείνει μα- ζί με τον Οδυσσέα στο άντρο του για 2-3 μήνες.Πιστεύω ότι ένας μη Έλληνας είναι ο καταλληλό- τερος για να μας διαφωτίσει σ’ αυτό το ερώτημα.Και να τι μας λέει o Finlay (7) :

«Ο Γκούρας τότε φοβήθηκε ότι ο Οδυσσέας μπορεί να δραπετεύσει και ξαναποκτήσει την χαμένη του δύνα- μη.Το συμφέρον επικράτησε της ευγνωμοσύνης και ο Οδυσσέας δολοφονήθηκε το βράδυ της 16ης Ιουλίου. Μετά τον φόνο το πτώμα του πετάχτηκε από το Φραγκόπυργο στη νότια πλευρά των Προπυλαίων,ώστε να δώσει την εντύπωση ότι σκοτώθηκε στην προσπάθειά του να δραπετεύσει.Έτσι,ένας από τους έξυπνους Έλ- ληνες αρχηγούς έπεσε θύμα της πολιτικής ενός αγροίκου Αρβανίτη στρατιώτη που ο ίδιος τον είχε ανεβά- σει στην ιεραρχία…»

Φυσικά,ο Γκούρας δεν έδρασε μόνος του,είχε και τις πλάτες της κυβέρνησης του Κουντουριώτη που, όπως έκανε με τον Σκούρτη και τον Πλαπούτα στον Μοριά,έτσι και στη Ρούμελη θέλησε να βάλει με το ζόρι έναν Αρβανίτη αρχιστράτηγο που θα ήταν υποχείριο του,όπως ο Μπότσαρης του Μαυροκορ- δάτου.Να που πήγαιναν τα λεφτά των δανείων και των Κουντουριωτών,οι οποίοι εκθειάστηκαν για τη δήθεν θυσία της περιουσίας τους.Πήγαιναν σε τύπους σαν τον Γκούρα,ο οποίος πήρε από τα τα- μεία των Κουντουριωταίων 900.000 γρόσια (8)!!!

Διαβάστε παρακαλώ,ένα εξαιρετικό γράμμα του Δυσσέα (9) :

«Αγαπητοί μου Γαλαξιδιώται.Ήτανε βέβαια απ΄ το θεό γραμμένο να δράξομε τα άρματα μια μέρα και να χυ- θούμε κατεπάνω στους τυράννους μας,που τόσα χρόνια ανελεήμονα μας τυραγνεύουν.Τι τη θέλουμε,βρε αδέρφια,τούτη τη πολυπικραμένη τη ζωή,να ζούμε από κάτω στη σκλαβιά και το σπαθί των Τούρκων ν΄ ακο- νιέται εις τα κεφάλια μας; Δεν τηράτε που τίποτα δεν μας απόμεινε; Οι εκκλησίες μας γινήκανε τζαμιά και αχούρια των Τούρκων.Κανένας δεν μπορεί να πει πως τάχα έχει τίποτα εδικό του,γιατί το ταχύ βρίσκεται φτωχός σα διακονιάρης στη στράτα.Οι φαμελιές μας και τα παιδιά μας είναι στα χέρια και στη διάκριση των Τούρκων.Τίποτα,αδέρφια,δεν μας έμεινε.Δεν είναι πρέπον να σταυρώσουμε τα χέρια και να τηράμε τον ουρανό.Ο θεός μας έδωσε χέρια,γνώση και νου.Ας ρωτήσουμε την καρδιά μας και ότι μας απανταχαίνει,ας το βάλομεν γρήγορη σε πράξη και ας είμεθα,αδέρφια,βέβαιοι,πως ο Χριστός μας,ο Πολυαγαπημένος,θα βά- λει το χέρι απάνω μας.Ότι θα κάνομε πρέποντας,είναι να το κάμομεν μιαν ώρα αρχύτερα γιατί ύστερα θα χτυπάμε το κεφάλι μας… Μια ώρα πρέποντας είναι να ξεσπάσει αυτό το μαράζι,όπου μας τρώγει την καρ- διά.Στα άρματα,αδέρφια,ή να ξεσκλαβωθούμε ή να πεθάνουμε.Και βέβαια καλύτερο θάνατο δεν μπορεί να προτιμήσει κάθε χριστιανός και Έλληνας... Χαιρετίσματα σε όλους πέρα και πέρα.Σας χαιρετώ και σας γλυκοφιλώ.

22 Μαρτίου 1821

ο αγαπητός σας Οδυσσέας Ανδρούτσος»

Θα σκεφτείτε,γιατί είναι κακό ο Ανδρούτσος ή κάποιος άλλος αγωνιστής του ΄21 να είναι Αρβα- νίτης…δεν είναι.Κακό όμως είναι να μιλάμε με ανακρίβειες για ιστορικές προσωπικότητες για να αισθανθούν κάποιοι συνέλληνές μας καλύτερα…Ο Δυσσέας όμως,απαντά μόνος του μέσα από τις εκπληκτικής ποιότητας επιστολές του,που δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες ίσως και λόγω της αρνη- τικής κριτικής που δέχτηκε από ιστορικούς του 19ου αιώνα που εκπροσωπούσαν κυρίως την συντη- ρητική πλευρά (Τρικούπης,Ορλάνδος κ.ά),αν και δικαιώνεται μέσα από τις γνώμες που έχουν γι’ αυ- τόν λαϊκοί ήρωες,όπως ο Μακρυγιάννης,Φωτάκος και ο Γέρος.Δεν θα επεκταθώ πολύ στο θέμα του Γεροχουλιάρα (όπως ήταν το παρατσούκλι του,λόγω της σοφίας του) γιατί θέλω κάποια στιγμή αρ- γότερα να γράψω μερικά πράγματα περισσότερα γι’ αυτόν,για τις πράξεις του,συμπεριλαμβανομέ- νης και της πιθανής εφηβικής του περιπέτειας στον μπεκτασισμό.

Ας δούμε όμως εδώ,μερικές αποκοπές από τις επιστολές του που ξεδιαλύνουν την ιδιαίτερη καταγω- γή του.Από την «Η απολογία του Οδυσσέως Ανδρούτσου» του Χαρ. Άννινου:

«Κύριε Αναστάσιε Λόντε

Μολονότι εκέρδιζα εν καιρώ Τουρκίας,ο διάβολος μου μου αφήρεσεν αυτήν την κλίσιν αφού εσηκώσαμεν τα άρματα. Και τι να πολυλογώ; Τόσον μ’ εφώτισεν ο διάβολός μου, ώστε να γεμίσω ψείραις, να λιμάξω ψωμί, να κοίτωμαι εις τα νερά, εις τα χιόνια και εις την λάσπην, να δοκιμάζω κάθε στρατιωτικήν αχαριστίαν, να πίνω φαρμάκια από εχθρούς και φίλους, να κυνηγώμαι ως κατάδικος από αυτούς τους συγγενείς και φίλους της δικαιοσύνης. Να επιθυμώ συνελεύσεις εθνικάς, να αγαπώ δικαίους διοικητάς, να είμαι λάτρις των εναρέτων και φίλος των σοφών, να διψώ την αυτονομίαν και ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, επιθυμώντας μόνον και μόνον Έλληνες να διοικούν και να βασιλεύουν εις Έλληνας. Εκ τούτων δάσκαλε, ημπορείς να συμπεράνης ποιος διάβολος ευρίσκεται μέσα μου. Είναι ο διάβολος εκείνος όπου έκαμε τον Σωκράτην να πίη το φαρμάκι δια τας ειλικρινείς εις την πατρίδα του εκδουλεύσεις, ή πάλιν είναι ο δαίμονας, όστις έκαμε τους ομογενείς μας να πα- ραδώσουν την Πατρίδα στους Μακεδόνας (κάνει βέβαια και λάθη λόγω της ημιμάθειάς του),στους Ρωμαί- ους και έπειτα εις τους Τούρκους; Εγώ για λόγου μου νομίζω ότι έχεις εσύ μέσα σου τον διάβολον όπου έχει και ο Σωκράτης, που ξεύρεις γράμματα και διαβάζεις τον Ξενοφώντα και τον Πλάτωνα….

Εξ Αθηνών τη 14 Φεβρουαρίου 1824

Οδυσσεύς Ανδρίτσου»

Σε κανένα σημείο στην ιστοριογραφία δεν αναφέρεται ως Αρβανίτης,αντιθέτως κάνει εντύπωση σε κάθε ιστορικό που γράφει γι’ αυτόν ότι «γιγνώσκων άριστα την αλβανικήν» (10) ξεγέλασε τους Τουρ- καλβανούς στο Δαδί προσποιούμενος τον δικό τους.Δε ανέφεραν ποτέ,ας πούμε,ότι ο Μιαούλης,ο Μπότσαρης ή ο Κουντουριώτης γνώριζαν άριστα την αλβανικήν,ούτε ανέφεραν ποτέ ότι ο Μακρυ- γιάννης ήξερε άριστα τα ελληνικά,αφού έκαστη ήταν η μητρική τους γλώσσα.Δεν είναι καθόλου παράξενο που γνώριζε την αρβανίτικη γλώσσα ύστερα από τόσα χρόνια στην Αυλή του Αλή Πα- σά,όπως δεν ήταν παράξενο να τα μιλάει και ο Καραϊσκάκης,ο Σούτσος και άλλοι που υπηρέτησαν στην Αυλή του «Τυρράνου»,όπως ήθελε να τον αποκαλούν ο Αληπασάς,όπως μας πληροφορεί ο βι- ογράφος του Τουρκαλβανός Χατζησεκρέτης.Το ίδιο μας λέει και ο Ανασ. Γουδάς: «Οἱ μὲν ὑπὸ τὸν Ἀλῆ Πασσᾶν Προεστοὶ ἢ ὑπάλληλοι π.χ. ἐμάνθανον καλῶς τὴν Ἀλβανικήν· ἅπαντες δὲ σχεδὸν οἱ Φαναριῶται, τὴν Τουρκικήν·»

 Άλλη μια σημαντικότατη απόδειξη βλέπουμε στα δημοσιευμένα άρθρα του Σάθα(12).Προς Κοραή «Τον πλεότερον καιρόν της ζωής σου απέρασας εξωρισμένος από την φίλτατη πατρίδα, μην υποφέρων να την βλέπης δουλωμένην υπό τον βαρβαρότατον των Τούρκων ζυγόν. Ανεχώρησας εις τα πολιτισμένα έθνη, όχι δια να τρυφάς, αλλά να κανονίζης τα πάθη σου, και να συλλέγης ως μέλισσα τας ουσιωδεστέρας διδασκαλίας προς ανόρθωσιν της δύστυχους Ελλάδος. Οι κόποι σου δεν εματαιώθησαν αφ’ ης στιγμής συ ήρχισας να περιγράφης εις την γλώσσαν μας τα καλά, όσα η παιδεία προξενεί εις τον κόσμον, άρχισαν και οι ομογενείς να υψώνωσι τον νούν των εις μαθήματα υψηλότερα και να γνωρίζωσι την πολιτικήν των κατά- στασιν.Ενί λόγω τα φιλελεύθερα των Ελλήνων φρονήματα άρχισαν μεν προ χρόνων να εξυπνώσιν, αλλά τα πανταχού διαδοθέντα προλεγόμενα και αι σημειώσεις των εκδόσεών σου ενέσπειραν εις των Ελλήνων τας ψυχάς σπέρματα μεγαλοφροσύνης και προγονικής αρετής.»

Ποια είναι η γλώσσα του Κοραή και του Οδυσσέα…; Για ποιους προγόνους γράφει στον Κοραή; Για τον Γκιν Μπούα Σπάτα ή για τον Πέτρο Μπούα;;;

Και να μια εξαίρετη και σημαντικότατη επιστολή του Οδυσσέα που δημοσιεύεται στο φιλολογικό πε- ριοδικό της εποχής Πανδώρα(13)

Απάντησις Οδυσσέως προς τον Νεόφυτον Βάμβαν «Σεβάσμιε πατριώτα.Εις τας απροσδόκητους μετα- βολάς των εθνών,μας παραγγέλουν οι οπαδοί του ορθού λόγου, ότι η μεγαλητέρα προσοχή χρειάζεται εις τους λειτουργούς της θρησκείας, εις τους νομοθέτας και εις τους εξ επαγγέλματος διδασκάλους της πολι- τικής επιστήμης και κυρίως της ηθικής.Κανείς να αρνηθή δεν ημπορεί, ότι το αδύνατον και πτωχόν ελληνι- κόν έθνος ευρίσκεται εις διάστημα δύο χρόνων, όχι εις απροσδόκητον μεταβολήν, αλλά και εις απίστευτον επανάστασιν.Είναι δε εκτός πάσης αμφισβητήσεως, ότι εξ αιτίας της κάκιστης ηθικής καταστάσεως του υστερείτο και εν καιρώ της τυρρανίας άξιων λειτουργών της θρησκείας, και ανδρών πεπαιδευμένων εις την πολιτικήν και ηθικήν επιστήμην.Εάν δε και ανεβλάστανε πούποτε τις, και ως από Θεού επέμπετο εις την τυρρανούμενην Ελλάδα,εύκολον ήτον οι σύμμαχοι και διδάσκαλοι των τυρράνων να καταμαράνουν την προθυμίαν αυτού με παντός είδους συκοφαντίας και απανθρώπους καταδρομάς.Το χειρότερον όμως απ’ όλα, ότι αφού οι δυστυχείς Έλληνες απεφάσισαν ή να αποχωρισθούν από τους Ασεβείς, ή να γένουν θυσία εις την λύσαν του τυρράνου, αφάνισαν υπό διάφορα προσχήματα δουλάρια,με φρονήματα ανδραποδώδη, και εκατάτρεξαν λόγω τε και έργω τους ολίγους μείναντας υπερασπιστάς εις την Γραικίαν.Εκ τούτου λοιπόν ότι απεκτήσαμεν με την χύσιν τόσον αθώου αίματος, και με τας κακουχίας, και ανήκουστους στερήσεις των πλέον ουσιοδών εις τους αγώνας μας, το εχάσαμεν, και οπισθοδρομήσαμεν ατίμως, ενώ τα τρόπαιά μας έπρεπε να εμψυχώσουν τους απανταχού ευρισκομένους ομογενείς, και από τας αλύσσους της δουλείας να λύσουν τους πάσχοντας ομοθρήσκους.Τοιαύτας παρατηρήσεις να σε αναφέρω,φαίνεται περιττόν,ενώ εστάθης αυτόπτης θεωρός των τοιούτων δυστυχημάτων, και αντάμα εκλαύσαμεν την τύχην της πατρίδος μας.Εις άλλους θέλω περιγράψει πόσα κακά πάσχομεν δια την έλλειψιν ελληνοσωτηρίων διδασκαλιών, προς εσέ δε λέγω, ότι η ελληνική παιδεία έλλειψε διόλου από την αγωνιζόμενην Ελλάδα.Φρονήματα γενναία και πάθη φιλελεύθερα, ποίος να τα διδάξη εις την αθλίαν νεολαίαν των Ελλήνων; Γνώσεις πολιτικής επιστήμης τις να μεταδώση εις τους απαιδεύτους και παντή ανιδέους ημάς.Και εις ένα λόγον, τις με ηθικήν διδασκαλίαν θα ανορθώση τα ήθη των πολιτών, θα εξαλείψη τα πολυχρόνια ίχνη της δουλείας μας, θα διδάξη εις την άπειρον νεολαίαν τα καθήκοντα; Τα ασφαλέστερα της Ελλάδος αποκτήματα είναι αι Αθήναι.Ο ζήλος και η φρόνησις των αληθινών πατριωτών εφοδίασαν αυτάς μ’ όσα αι περιστάσεις εσυγχώ- ρησαν μέσα.Όθεν ιδού η αρμοδιωτέρα θέσις συμπολίτα, να διδάξης των Ελλήνων τα τέκνα την αρετήν, την φιλοπατρίαν και την σοφίαν των προγόνων μας.Ιδού έθνος διψασμένον δια να ποτίσης με των πατριωτικών σου διδασκαλιών τα νάματα.Το ανατολικόν μέρος της έξω Ελλάδος,παρακινηθέν από τα χρέη του προς την πατρίδα, σε προσκαλεί Διδάσκαλον εις τας Αθήνας, και σε πειμένει εξ ονόματος των πτωχών της παιδιών να μην καταφρονήσης την πρότασίν της,αλλά να ενθυμηθής όσα και γράφοντας και δια στόματος εκήρυξες τρανώτατα.Ενθυμήθητι τον μέγαν Σωκράτην συκοφαντούμενον, αλλά διδάσκοντα την πατρίδα του,ποτιζό- μενον με φαρμάκι,αλλά φωτίζοντα την νεολαία των Αθηνών.Ενθυμηθητι τον Δημοσθένην αντιπολεμού- μενον από τους πονηρούς δημαγωγούς, και διδάσκοντα την πατρίδα του.Ενθυμήθητι και τον Φωκίωνα αυτόν μαρτυρήσαντα δια την αλήθειαν και σωτηρίαν των Ελλήνων εις το κέντρον αυτής του της Πατρίδος.Εν- θυμήθητι τέλος πάντων αυτόν τον Διδάσκαλον της αγάπης και της υπομονήςόστις εις τον Σταυρόν την αληθινήν σοφίαν(!),και την ελευθερία της Πατρίδος.Δούλος ουκ εστί μείζων του κυρίου αυτού μείζων του κυρίου αυτού, ουδέ μαθητής μείζων του διδάσκαλού αυτόυ.Όσα διδάσκαλε μας εδίδαξες προσωπικώς,εκεί- να και σε γράφομεν.Σε σημειωνω όμως,ότι το «Θλίψεις έξετε εν τω κόσμω» είναι της ευαγγελικής ηθικής του Χριστού παράγγελμα, αχώριστον από το κοινωνικόν βίον,το οποίον και ως χριστιανός, και ως ιερωμένος, και ως διδάσκαλος καλώς γνωρίζετε.Ημείς κατ’ ανάγκην θλιβόμεθα και η σεβασμιότης σου,ως ομογε- νής,πρέπει και να συνθλίβεσαι και να συναγωνίζεσαι μαζί μας.Συνθήκας να σε προβάλω είναι και άδικον, και ανοίκειον.Αρκεί να σε ειπώ ότι αι Αθήναι είναι καθέδρα των πατριωτικών σου διδασκαλιών διωρισμένη και ημείς συνεργοί των ορθών σου σκοπών.Τα Ιωνικά Νησιά είναι πλήρη σοφών εν ειρήνη διάγοντα.Όθεν μήτε θλίψεις και αγώνας αυτού απαντάς, μήτε οι εγκάτοικοι έχουν την ανάγκην όπου ημείς έχομεν δια παιδείαν,εις τας παρούσας μάλιστα δεινάς περιστάσεις.Η φωνή μου είναι επιθύμημα όλων των αληθινών πατριωτών,και εγώ επρόλαβα να σε προσκαλέσω.Μην λησμονήσης ότι όταν εκστρατούσαμεν έξω εις της δύστυχη Ελλάδα μαζί, σου είπα πολλάκις ότι μη δυνάμενος εν ευκολίαν δια την αμάθειάν μου να γνωρίζω τα μέσα των ανθρώπων, εσυμπέρανα,ότι καθείς όστις φορεί τουρκικά φορέματα είναι και Περσιανός, και μόνος σου εμαρτύρησες ότι είναι ανάξιον ανδρός Έλληνος ελευθέρου να ήναι φορτωμένος με τυρράνων φορέματα.Τα έργα όμως πρέπει να διακρίνουν τοιούτους τυραννοφορτομένους και όχι τα φορέματα.Αλλ’ όταν συλλογίζομαι ότι ο φίλος Βάμβας,φεύγων,υπ’ ουδενός Πέρσου διωκώμενος,από την Ελλάδα, και από τους αγώνας της κετέφυγεν εις τας Ιωνικάς Νήσους,απορώ και έρχομαι να πιστεύσω ότι τωόντι είναι Πέρσης.Διότι το στάδιον,όπου υπέρ της χριστιανικής Πίστεως και της Ελληνικής αυτονομίας πρέπει να τρέξωμεν είναι οι τόποι όπου ο εχθρός συχνάζει και γίνεται το θέατρον του πολέμου.Εκεί βλέπεις τους ομο- γενείς πεινασμένους, ψειριασμένους,πληγωμένους, αιχμαλωτιζομένους, θυσιαζομένους υπέρ της Πίστεως και της Πατρίδος, εκεί και η βοήθεια της δεξιάς σου,η παρηγοριά των λόγων σου είναι αναγκαίαι.Τα δε Ιωνικά Νησιά είναι καταφύγια των γυναικοπαίδων,άσυλα της ειρήνης και της ησυχίας.Όθεν φίλε,δια να με εκβάλης την φωνήν της πατρίδος,εις αυτήν μάλιστα την εποχήν,ενώ όλοι οι φιλελεύθεροι λαοί της Ευρώ- πης τρέχουν πανταχόθεν να συναγωνισθούν υπέρ της σωτηρίας μας, και αίμα μη ελληνικόν ποτίζει τα χώ- ματα των προγόνων μας.

Εν Άστρει, την 20Απριλίου 1823

Ο αδελφός Οδυσσεύς Ανδρίτσου»

Για ποιους προγόνους γράφει;; Γράφει για τους κατοίκους της Ανατολικής Ελλάδος (ειδικότερα του Αθηναίους) που τους θε- ωρεί προγόνους του,οι οποίοι,όπως ο Σωκράτης,ο Δημοσθένης και άλλοι δίδαξαν την σοφία τους και διώχθηκαν.Ποιος Αρ- βανίτης εκείνη την εποχή θα έγραφε τέτοια πράγματα.Όλοι τους (οι Αρβανίτες) ξέρανε ότι η μακρινή τους πατρίδα ήταν η Αρβανιτιά.Φυσικά,πέρασαν κάποιες δεκαετίες για να ακου- στούν γελοίες θεωρίες περί πελασγικής καταγωγής…(!!!).Γε- νικότερα μιλώντας,δεν απορώ διαβάζοντας τις επιστολές του, γιατί ο Κοραής είπε αυτό: «Δάκρυα λύπης κατέβρεξαν τους ο- φθαλμούς μου,ότι όλα της Ελλάδος τα τέκνα δεν ομοιάζουν τον Ο- δυσσέα» (14)

Ο πατέρας του,Γεώργιος ή Ανδρέας,ίσως να 'ναι αρβανίτης,ί- σως και να 'ναι Αρκιτσαίος.Ουδείς μπορεί να πει με βεβαιό- τητα.Σε ένα βιβλίο,περιηγητικό,γραμμένο από Έλληνα του 19ου αιώνα (δεν συγκρατώ τον τίτλο) υπήρχε αναφορά στην Αρκίτσα και τη σχέση της με τον Ανδρούτσο.Δεν ξέρω από που πηγάζει αυτή η εκδοχή.Υπάρχουν και άλλες εκδοχές.Είναι αλήθεια ότι ο Ανδρούτσος δεν έζησε με τον πατέρα του,αφού ο δεύτερος σκοτώθηκε,αν θυμάμαι σωστά,όταν ο γιος του ήταν 6-7 χρονών,και η μάνα του Οδυσσέα ξανα- παντρεύτηκε έναν ονόματι Καμμένο,Πρεβεζάνο.Οι Λειβανάτες αναφέρονται στα Οσμανικά φορο- λογικά αρχεία του 1506 ως χωριό Arnavudan (Αρβανίτικο-Αλβανικό),γράφει σε ένα άρθρο της η Ευαγγελία Μπαλτά.

Η σύγχυση γύρω από τη γλώσσα του συγκεκριμένου χωριού ίσως οφείλεται στην "μικτή" του σύν- θεση.Αν μεταβούμε,όμως,στις πρώτες δεκαετίες του 1900,θα δούμε ότι η κοινωνική δομή (ισχυρά φαρο-κρατική κοινωνία) είχε ως αποτέλεσμα το 90% του χωριού να αποτελείται αποκλειστικά από αρβανίτες.Μικτή σύνθεση των Λειβανατών,επήλθε στη σημερινή εποχή,όπου έχουμε σε ένα αυξη- μένο ποσοστό μικτούς γάμους με τα μη αρβανιτοχώρια των γύρω περιοχών.

Ας αναφέρουμε και ένα παράδειγμα: Η Αταλάντη και η Αρκίτσα,όντας τα πιο κοντινά μέρη στους Λειβανάτες,θα περίμενε κανείς να συνδέονται συχνά μέσω γάμου με τους εκεί κατοίκους.Και ό- μως.Δύσκολα γίνονταν σόι οι Λειβαναταίοι με κατοίκους αυτών των περιοχών.Αντιθέτως,οι δεσμοί με τα χωριά Μαλεσίνας,Μαρτίνου,Παύλου,Λούτσι, Προσκυνά ήταν (και συνεχίζουν να είναι) στενοί. Όσον αφορά τα προεπαναστατικά χρόνια,όλα δείχνουν πως οι Λειβανάτες ήταν ένα κλασσικό αρ- βανιτοχώρι,του οποίου οι κάτοικοι φαίνεται πως ανέπτυξαν νωρίς τη διγλωσσία,λόγω των συν- αλλαγών με τα πλειοψηφούντα ελληνόφωνα χωριά της Λοκρίδας.Άξιο αναφοράς επίσης είναι πως Αθανάσιος Τσίγκος, σε βιβλίο του σχετικό με τους αρβανίτες,επισημαίνει ότι φαίνεται οι Λειβανάτες να έχουν εγκατασταθεί πριν από τους υπόλοιπους αρβανίτες στα μέρη της Λοκρίδας.Από την προ- φορική παράδοση δε,αντλούμε την πεποίθηση ότι όταν εγκαταστάθηκαν οι Λειβανάτες στην πε- ριοχή,αυτό κάθε άλλο παρά ειρηνικά έγινε.Όσοι κατοικούσαν πρότερα εκεί,διασκορπίστηκαν σε συνοικισμούς προς τα βόρεια,αν αληθεύει η μνήμη της τοπικής Μούσας.Και τα δια της Μούσας με- ταφερθέντα μάλλον δεν λαθεύουν...

Εκτός από το γεγονός ότι η μάνα του Ανδρούτσου καταγόταν από σαφώς ελληνόφωνη πόλη,μου είναι δύσκολο να καταλάβω τι μπορεί να έκανε τον ίδιο να γράφει τέτοια γράμματα,που πιστεύω ότι εκείνη την εποχή δεν μπορούσε να τα λέει και γράφει ένας απλός Αρβανίτης (αργότερα ξεκίνησε η φιλολογία περί δωριοπελασγικής καταγωγής...).Αλλά,πόση επίδραση μπορεί να είχε η ντόπια κοινω- νία σε ένα παιδί που μεγάλωσε και ανδρώθηκε αλλού; Ότι τον αγαπούσαν ως γέννημά τους οι Λειβαναταίοι και ότι του παρείχαν ό,τι περνούσε από το χέρι τους,είναι αναμφισβήτητο.

Ο Οδυσσέας,όμως, έχοντας λάβει παιδεία και μόρφωση,είναι βέβαιο πως πρέπει να διέφερε ριζικά ως προς τα νοούμενα από τους αγρότες και κτηνοτρόφους χωρικούς της πατρικής γης του.Έτσι,δεν βλέπω κανένα ασυμβίβαστο του επιπέδου νόησης που είχε κατακτήσει ως προς την πιθανή εξ ημί- σεως αρβανίτικη καταγωγή του.Ότι υπήρξε "σουλούπωμα" των γραμμάτων των γενικά αμόρφωτων ή ολιγογράμματων αγωνιστών είναι αλήθεια.Αλλά δεν πιστεύω να παραποιούσαν το νόημα,παρά μόνο την έκφραση που δυστυχώς την λογιοποιούσαν και χάσαμε μεγάλης αξίας ιστορικές αυθε- ντικές "ατάκες".Στην περίπτωση του Οδυσσέα (γραμματικός του ο Κάρπος Παπαδόπουλος),λόγω της σχετικά ικανής μόρφωσής του,πιστεύω δεν θα υπέγραφε κάτι που δεν καταλάβαινε και δεν συμφωνούσε.

(6) A Journey Through Albania and Other Provinces of Turkey in Europe and Asia ...,John Cam Hob- house Broughton -1817 Σελ.31-«Αλλά η εκδικη- τικότητα του Πασά φυλάχτηκε για τους Έλληνες κάτοικους της πόλης (Πρέβεζα),διακόσιοι από τους οποίους αποκεφαλίστηκαν την μέρα μετά τη μάχη,μπροστά στον Αλή τον ίδιο.»Σελ. 70-«Οι χριστιανοί των Ιωαννίνων αν και ανήκουν διοι- κητικά στην Αλβανία (λόγω Αλή Πασά),και διοι- κούνται από Αλβανούς άρχοντες,αποκαλούν τον εαυτό τους Έλληνες,όπως και οι κάτοικοι της Άρ- τας,της Πρέβεζας και πολλών χωριών βορειότε- ρα.Ούτε φοράνε αλβανικά ρούχα,ούτε μιλούν τα αλβανικά και έχουν όλους εκείνους τους τρόπους και τα έθιμα των Ελλήνων της Ρούμελης,του Μο- ριά…»

(6α) Ο γνωστός Σουλιώτης Λάμπρος Κουτσονί- κας,σαφώς άριστος γνώστης των ηπειρωτικών πραγμάτων,αναφέρει ότι η επαρχία Πρέβεζας κα- τοικείται καθ' ολοκλήρου από Έλληνες (λαλούντας την ελληνικήν),εκτός από την οθωμανική φρου- ρά (πιθανώς Τουρκαλβανοί) αποτελούμενοι συνολικά από διακόσιες οικογένειες.

Γενική ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,Λάμπρου Κουτσονίκα Ταγματάρχου,τ. 1,σελ.102.

(7) History of the Greek Revolution V2,George Finlay,94

(8) Θεοφανίδης, Ιστορία του Ελληνικού Ναυτικού,Σεπτέμβριος 1824-Απρίλιος 1826,σ. 12

(9) Ακρόπολις Φιλολογική, Τόμ. 1, Αρ. 3 (1888),Ανέκδοτοι επιστολαί Οδυσσέως Ανδρούτσου

(10) Η Απολογία του Οδυσσέως Ανδρούτσου,Μπάμπη Αννίνου,Φιλολογική Εφημερίδα Αρμονία,τομ. 1,αρ. 11,σελ. 661

(11) Βίοι Παράλληλοι των επί της Αναγεννήσεως της Ελλάδος Διαπρεψάντων Ανδρών, τ. στ,σελ. 4

(12) Φιλολογικό περιοδικό Χρυσαλλίς, από τον Κων. Σάθα,Τομ. 3,Αρ. 58 (1865),301

(13) Πανδώρα,Τομ.8,Αρ.189,σελ. 487. (1858), «Ιστοριογραφία του Αγώνος»

(14) Κοραής (Εφ. Αθ. αρ. 15,22 Οκτωβρ.1834), Κάρπου Παπαδόπουλου-Ανασκευή των εις την ιστορίαν των Αθηνών αναφερομένων περί του στρατηγού Οδυσσέως-σελ. 38.

Πηγή: το εξαιρετικό ιστολόγιο Kleftouria

Πρόταση ανάγνωσης: ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ: Ο ΔΙΩΓΜΟΣ ΚΑΙ Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΡΩΜΑΙΙΚΟ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟ ΤΟΥ ΄21

Ακόμα: Αλκ. Παπαμίχος,Οδυσσεύς Ανδρούτσος

Δείτε (απόσπασμα από ευρύτερο αφιέρωμα): 
Η δολοφονία του Οδ. Ανδρούτσου