Αθανάσιος Σκουρτανιώτης

Το άγαλμα του Θανάση Σκουρτανιώτη στο Μαυρομάτι

Αθανάσιος Σκουρτανιώτης

Αρβανίτης αγωνιστής για την ελευθερία της Ελλάδας

Ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης γεννήθηκε το 1793 στα Σκούρτα των Δερβενοχωρίων,τα οποία ήταν το μεγαλύ- τερο χωριό της επαρχίας Θηβών.Το κανονικό του επώνυ- μο ήταν Γάτσης,αλλά όταν έγινε γνωστός για τα κατορ- θώματά του κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανά- στασης,ο θρύλος του πρόσθεσε το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας του,των Σκούρτων Βοιωτίας.Στα παιδικά του χρόνια φοίτησε στην μονή του οσίου Μελετίου,όπου έμα- θε λίγα γράμματα και εκεί πήρε τα πρώτα του πολιτικά και στρατωτικά μαθήματα.

Δράση κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας

Τα Δερβενοχώρια απολάμβαναν κατά την Τουρκοκρατία ορισμένα προνόμια σε σχέση με άλλες περιοχές της Ελ- λάδος.Το πιο σημαντικό από αυτά ήταν ότι είχαν το δι- καίωμα να καταρτίσουν και να συντηρούν ένοπλα τμή- ματα στην περιοχή τους με σκοπό την πάταξη της ληστείας στην περιοχή της δικαιοδοσίας τους. Όταν ξέσπασε η Ελληνική επανάσταση,αρχηγός αυτού του σώματος ήταν ο Σκουρτανιώτης.Επι- κεφαλής πολλών Δερβενοχωριτών και άλλων πολεμιστών από την Θήβα και την ευρύτερη περιοχή, ήταν από τους πρώτους που ύψωσαν την σημαία της επανάστασης στην Στερεά Ελλάδα.Μαζί με τους Μελέτιο Βασιλείου και Δήμο Αντωνίου κυρίεψαν την Αθήνα και πολιόρκησαν την Ακρόπο- λη.Από την αρχή της επανάστασης μέχρι και τον θάνατο του ήταν κύριος της περιοχής μεταξύ Πάρ- νηθας και Κιθαιρώνα και εξορμώντας από εκεί,διέκοπτε πολλές φορές τις επικοινωνίες των Τούρ- κων μεταξύ Θήβας,Αθήνας και Χαλκίδας και λήστευε τις εφοδιοπομπές τους παίρνοντας πολεμοφό- δια.Ιδιαίτερα εναντίον των Τούρκων της Χαλκίδας διεξήγαγε διαρκή και συστηματικό πόλεμο και όταν δεν είχε να επιτεθεί σε στρατιωτικά αποσπάσματα,περιφέρονταν στα χωριά της Αυλίδας και κυνηγούσε τους Τούρκους που εργάζονταν στα χωράφια,αρπάζοντας από αυτούς προϊόντα και ζώ- α.Σε αντίθεση με τις πολεμικές του ενέργειες εναντίον των Τούρκων της Χαλκίδας και της Αθήνας, δεν έκανε το ίδιο και με τους Τούρκους της Θήβας,με τους οποίους υπήρχε ένας αμοιβαίος συμβιβα- σμός για την μεταξύ τους αποφυγή πολεμικών ενεργειών.Ο Αθανάσιος Σκουρτανιώτης πολέμησε και εκτός Βοιωτίας και συνεργάστηκε με τους Βάσσο,Κριεζώτη,Νικηταρά και Οδυσσέα Ανδρούτσο σε πολλές μάχες και σε όλες διακρίθηκε για την σύνεση την ανδρεία του και την στρατηγική του ικα- νότητα.

Ο Γ. Πύργαρης έχει πραγματοποιήσει εκτενή έρευνα για τον αγωνιστή.

Θάνατος Αθανάσιου Σκουρτανιώτη-η μάχη στο Μαυρομάτι

Επειδή γινόταν μεγάλη λεηλασία και πολλές κα- ταστροφές στους δυτικούς Δήμους της επαρχίας Θηβών και των ανατολικών της Λιβαδειάς,οι κά- τοικοι των παραπάνω περιοχών ζήτησαν την βο- ήθεια του Σκουρτανιώτη,ο οποίος είχε αναγνωρι- στεί ως γενικός αρχηγός της Βοιωτίας.Σαν κέν- τρο των επιχειρήσεών του διάλεξε το Νεοχώρι Θε- σπιών,το οποίο είχε το πλεονέκτημα να βρίσκεται στους πρόποδες του Ελικώνα,κοντά στον Κιθαι- ρώνα,αλλά και στον Κορινθιακό κόλπο.Το σώμα το οποίο διοικούσε ήταν διαιρεμένο σε πολλά τμή- ματα,γιατί είχε την εποπτεία από τα πρόθυρα της Χαλκίδας,που κρατούσε σε πολιορκία και δυσκό- λευε την έξοδο των Τούρκων από το φρούριο του Καραμπαμπά,μέχρι τα χωριά της Κωπαΐδας και την Δομβραίνα.Για τον παραπάνω λόγο δεν ήταν πολύ εύκολο να μαζευτεί και να καταφέρει καίρια πλήγματα στον εχθρό.Γνωρίζοντας όλες τις παραπάνω δυσκολίες και κάνοντας τους υπολογισμούς του ο Σκουρτανιώτης αποφάσισε στα τέλη του Οκτωβρίου να επιτεθεί και να διαλύσει τους Τούρκους οι οποίοι περιφέρονταν και λεηλατούσαν από την Πέτρα μέχρι και τις Θεσπιές.Έτσι διέταξε τους κα- τοίκους των χωριών να καταφύγουν στα βουνά και κάλεσε και τους άλλους οπλαρχηγούς της πε- ριοχής του να βρεθούν το βράδυ της 27ης Οκτωβρίου στα Παραπούγγια γράφοντάς τους: "Έχουμε γάμο και δεν πρέπει να λείψει κανείς,διότι τέτοιο δεν θα ξαναϊδούμε άλλον".Την επόμενη ημέρα,26 Οκτωβρίου 1825,ο Σκουρτανιώτης έστειλε τον Δρίτσουλα μαζί με δέκα άντρες να παρακολουθήσει τις κινήσεις του εχθρού.Πιο τολμηρός και πιο γενναίος από ότι χρειαζόταν ο Δρίτσουλας,επιτέθηκε σε μία μικρή ομάδα Τουρκικού ιππικού σκοτώνοντας μερικούς,αλλά και δίνοντας την δυνατότητα σε όσους διέφυγαν να αναγγείλουν το συμβάν και να θέσει σε κίνδυνο τους συντρόφους του.Ο Σκουρ- τανιώτης κατάλαβε αμέσως τον θανάσιμο κίνδυνο τον οποίο διέτρεχαν και θέλησε να υποχωρήσουν προς το βουνό,γιατί ήταν μόνο εβδομήντα άτομα και χωρίς τα κατάλληλα πολεμοφόδια για μία τέτοια μάχη.Η άμεση εμφάνιση μεγάλης δύναμης του Τουρκικού ιππικού,δεν άφησε περιθώρια για συζητήσεις και κατέλαβαν την μάνδρα της αγίας Σωτήρας και απέκρουαν με μεγάλη επιτυχία τις λυσσαλέες επιθέσεις των Τούρκων,οι οποίοι σταμάτησαν μετά από δύο ώρες συνεχών επιθέσεων λόγω των μεγάλων τους απωλειών.Δυστυχώς όμως,με την παύση της μάχης ήρθαν σημαντικές ενι- σχύσεις για τους Τούρκους που έφταναν τους 700-800 άντρες.Παρά την ηρωική αντίσταση των Ελλή- νων,μόλις τους τέλειωσαν τα πυρομαχικά,οι Τούρκοι σκαρφάλωσαν στην στέγη της εκκλησίας, άνοιξαν τρύπες και έριξαν μέσα πίσσα,ρετσίνι,θειάφι και άλλα εύφλεκτα υλικά και καίγοντάς τα προκάλεσαν τον θάνατο όλων των έγκλειστων ηρώων.Μετά τον θάνατο του Αθανάσιου Σκουρτα- νιώτη στην οπλαρχηγία τον διαδέχτηκε ο αδερφός του Γεώργιος,ο οποίος αναδείχτηκε άξιος διάδο- χός του.

Πηγές:

Γεώργιος Δ Τσεβάς "Η Ιστορία της Θήβας και της Βοιωτίας" 1928 (Πνευματικό κέντρο Δήμου Θηβαίων),σελ. 444,463,469,471,479-82,487-96,540,541,543-5. 

Βικιπαίδεια

Υπάρχει και ιστοσελίδα για τον Α. Σ.:  http://skourtaniotisathanasios.blogspot.gr/

Βίντεο από τον φίλο πατριώτη Παν. Μπουραντά για τον Α. Σ.: