Οι τύμβοι Πωγωνίου Μερόπης στην Ήπειρο

Τύμβος Α. Κυάθιο από τον τάφο 17, τέλος 11ου-αρχές 10ου αι. π.Χ.

Πρόκειται για δημοσίευμα του επιμελητή αρχαιοτήτων Ηλία Ανδρέου στο περιοδικό ΑΡΧΑΙΟ-ΛΟΓΙΑ,τ. 3,Μάιος 1982,σσ. 54-60.Παρουσιάζονται αναλυτικά και με ευκρινή θέση στον χάρτη τύμβοι της Ηπείρου από τον 11ο π.Χ. αι.

Αδίστακτα ο συντάκτης θεωρεί τους τύμβους μη Ελληνικούς.Όχι μόνο τους συγκεκριμένους,αλλά γενικά την τυμβοειδή κατασκευή.Δεν έχει καμία αναστολή όμως,να αποδώσει την επινόηση του τύμβου σε βόρειους λαούς και στον αυθαίρετης σύλληψης πολιτισμό Kurgan.

Βέβαια,ο ίδιος γράφει (σσ.55-56): Οι τύμβοι δεν είναι άγνωστοι στον ελληνικό χώρο (για πλήρη κατάλο-γο των τύμβων της Ελλάδος με όλη τη σχετική βιβλιογραφία βλ. Μιχ. Σακελ­λαρίου Les Protogrecs, Εκδοτ. Αθη­νών 1980, σ. 91-99). Έχουν βρεθεί σε πολλές περιοχές και χρονολογούνται στην ύστερη Πρωτοελλαδική, την Μεσοελλαδική και την Υστεροελλα­δική εποχή (στην Ελλάδα οι παληό­τεροι τύμβοι πού γνωρίζουμε είναι οι 33 τύμβοι τού Στενού Λευκάδος, του τέλους Π.Ε - αρχών Μ.Ε εποχής, βλ. W. Dorpfeld, AΙt Ithaka, 1927 σ. 206). Νεώτερους ακόμα που χρονολογούν­ται από τον 10ο μέχρι και τον 4ο π.Χ. αι., βρίσκουμε στο πιο εκτε-ταμένο νεκροταφείο τύμβων, αυτό της Βερ­γίνας⁶.

Στο μικρό κείμενό του ο Η.Α. καταφέρνει να εκτεθεί πολλές φορές με τις αντικρουόμενες θέσεις του.Μόλις στην εισαγωγή (σελ. 54),δήλωνε: Η μελλοντική έρευνα θα δείξει αν το νεκροταφείο των τύμβων της Μερόπης και ο οικισμός στον οποίο ανήκει έχουν σχέση με την πρώτη εγκατάσταση Ελληνικών φύλων στην Ήπειρο, δηλ. των Θεσπρωτών ή συνδέονται με τις νεότερες μετακινήσεις των βορειοδυτικών φύλων στους μετα­βατικούς χρόνους από την εποχή του χαλκού στους πρώιμους Ιστορικούς χρόνους,όταν στην Ήπειρο εγκαταστάθηκαν οι Μολοσσοί.

Ας συγκεφαλαιώσουμε: έχουμε

1.αρχαιολογικά ευρήματα στην Ήπειρο και

2.αξιολόγηση/αποτίμησή τους.

Όλο το ζουμί βρίσκεται στο δεύτερο σκέλος.Εκεί,είναι συγκινητική πράγματι η αγωνιώδης προσπά-θεια του συντάκτη να αφελληνιστούν τα ευρήματα.Επιστρατεύονται Kurgan,Ιλλυριοί,αυθαίρετες θε-ωρήσεις,αντιεπιστημονισμός κι αγκυλωμένη ιδεοληψία για να μην ειπωθεί (ούτε σαν ενδεχόμενο δεν τίθεται...) ότι πρόκειται για δημιουργίες  Ε λ λ ή ν ω ν.

Όλη αυτή η διαβρωτική καθηλωμένη αντίληψη λέει μεγαλόπρεπα ναι στις κατασκευές του Ινδοευ-ρωπαϊσμού,του Οριενταλισμού,του Φοινικισμού για να αντιταχθεί ιδεολογικά και άσκοπα στον Ελ-ληνισμό και τα παράγωγά του.Πρόκειται για απόλυτες πολιτικές διεργασίες και μεθοδεύσεις,μη γε-λιέστε.
Η λ. τύμβος απαντάται και στον Όμηρο: τω κεν οι τύμβον εποίησαν Παναχαιοί, Οδ. Α 239  τύμβον χεύαι, Οδ. Δ 584,αλλά και Μ 14, Ω 80. Στην Ιλιάδα: Β 604 & 793 κ.λπ. Έτσι,έχουμε ως δεδομένη την αρχαιότητα της κατασκευής και του όρου (1).
Προέρχεται απ΄ το ρήμα τύφω (=εγείρω καπνό,καπνίζω,καίω,καίομαι υπό βραδέος πυρός κ.λπ.).Η ρίζα είναι ΤΥΦ- ή ΘΥΦ < ΘΥ- (=θύω).Η ερμηνεία έχει να κάνει με την καύση των νεκρών και την παραγωγή καπνού εξ αυτής.Ως τύμβος δεν νοούνταν μόνο το σημείο καύσης του νεκρού,αλλά κυ-ρίως η μορφή του χώρου αυτού μετά την τελετή,όπου τα υπολείμματα της καύσης σχημάτιζαν μια προεξοχή (βουναλάκι).
Υπάρχει όμως,άλλη μία σοβαρή ετυμολογική εκδοχή: εκ της λ. τύλη (θηλ.) ή τύλος (αρσ.) που δη-λώνουν σάγμα,προσκέφαλο,ύβο,το κεφάλι των καρφιών και γενικώς εξόγκωμα,ό,τι προεξέχει.Το ρήμα ήταν τυλόω,η ρίζα ΤΥ- ,απ΄ όπου και το τυλίσσω.Πράγματι,αν τυλίγεις κάποιο υλικό (κλω-στή,νήμα,πανί κ.ά.) γύρω από έναν άξονα,προκύπτει ένα τόπι,ένα κουβάρι,μια μακρόστενη ή σφαιροειδής συγκέντρωση του υλικού,ανάλογα με τον τρόπο που το τυλίγουμε.
Απ΄ αυτές τις αρχικές έννοιες/λέξεις προκύπτει ένα ευρύτατο πλήθος παράγωγων λέξεων που α-ποδεικνύει πρώτα το γενεσιουργό Ελληνικό νοείν και ακολούθως την σημασιολογική συμπλοκή του Ελληνικού σκέπτεσθαι (2).
Ως τρίτο δεδομένο θα προσθέσουμε την προαναφερθείσα εξάπλωση των αρχαιοελληνικών τύμβων σχεδόν σε κάθε περιοχή του ελληνικού κόσμου (3).
Με βάση τα (1), (2), (3) απορεί κανείς με την εμμονική ρηχότητα να αναζητάται προέλευση (και) του τύμβου από δω κι από κει.Θα έλεγε κανείς,για τους Έλληνες γράφοντες,ότι καταδιώκονται από μιαν ιδιότυπη εθνοφοβία...

Σημειώστε,τέλος,ότι οι συγγραφείς που αναφέρονται στο δημοσίευμα θεωρούν τους Αρβανίτες ως αλβανογενείς (σύμπτωση,λες;).Τα συμπεράσματα για τους σκεπτόμενους...

Κάντε λήψη: 

Οι τύμβοι Πωγωνίου Μερόπης στην Ήπειρο

Γιάννης Βασ. Πέππας, Φιλόλογος