Εξ ακρινής Ηπείρου: Η αποκαλυπτική ομιλία του βρετανού πρωθυπουργού Lloyd George για τις ελληνικές επιχειρήσεις στη Μικρασία

Η αποκαλυπτική ομιλία του βρετανού πρωθυπουργού Lloyd George κατά τη συζήτηση στο βρετανικό Κοινοβούλιο,στις 4 Αυγούστου 1922,για τις ελληνικές επιχειρήσεις στη Μικρασία.

Πρωθυπουργός (ο Lloyd George): Από όσα είπε ο εντιμότατος και γενναίος βουλευτής του Central Ηull (πλωτάρχης Kenworthy) ελάχιστα είναι εκείνο που μπορώ να συμφωνήσω μ' αυτά.Διατύπωσε όμως μια υ-πόδειξη που θα την αποδεχτώ,ότι δηλαδή θα ήταν ευκταίο πριν διακόψουμε τη συνεδρίαση να συζητήσουμε για τις υποθέσεις της Εγγύς Ανατολής.Η κυβέρνηση δεν έχει να αποκρύψει τίποτε από την πολιτική της.Συμ-φωνώ με την υπόδειξη του εντιμότατου και γενναίου φίλου... ότι είναι επιθυμητό περισσότερο από κάθε τι άλλο να αποκατασταθεί η ειρήνη στο τμήμα αυτό του κόσμου... Ο εντιμότατος και γενναίος βουλευτής του Central Ηull παρουσίασε στη Βουλή την εικόνα μιας φιλικής Τουρκίας που δυσαρεστήθηκε εξαιτίας της πολιτικής της κυβέρνησής μας... Φαίνεται (όμως) ότι λησμόνησε εντελώς την πρόσφατη ιστορία αυτής της χώρας.Λησμό-νησε... τα Δαρδανέλλια (όπου οι Τούρκοι με τους Γερμανούς απόκρουσαν τους αγγλογάλλους κι εμπόδισαν την αποστολή βοήθειας προς την τσαρική Ρωσία,αυτό το αίτιο -ανάμεσα σε άλλα- συντέλεσε ίσως στη Ρωσική Επανάσταση).Υπάρχει και μια άλλη αυταπάτη... ότι η κατάληψη της Σμύρνης και το σχέδια της Συνθήκης των Σεβρών υπήρξαν αποκλειστικά έργο της Μεγάλης Βρετανίας.Προφανώς δεν έχει (ο Kenworthy) σαφή γνώση των γεγονότων.Όσα έγιναν εκεί υπήρξαν έργο επιτροπής που ορίστηκε από τις μεγάλες δυνάμεις (Γαλλία,Ιτα-λία,Ιαπωνία και Βρετανία)... Καμιά παρέμβαση ποτέ δεν κάναμε στο έργο της Επιτροπής εκείνης.

Αφήσαμε τους αντιπροσώπους να διατυπώσουν τις υποδείξεις τους και εκείνοι -με βάση τα αντικειμενικά δεδομένα- υπόδειξαν ότι η Σμύρνη και τα γειτονικά βιλαέτια έπρεπε να παραχωρηθούν στην Ελλάδα,γιατί ή-ταν ελληνικά ως προς τον πληθυσμό,τα οικονομικά συμφέροντα και την ιστορία... Η μόνη δύναμη που δε διατύπωσε γνώμη (δε συμφώνησε) ήταν η Ιταλία,για λόγους προφανείς΄ η Ιταλία εκείνο τον καιρό διεκδικούσε τη Σμύρνη για λογαριασμό της... Είναι απόλυτα αληθινό ότι η Γαλλία άλλαξε από τότε γνώμη,για λόγους που είναι πασίγνωστοι,αλλά αυτό δεν ήταν δική μας υπόθεση... Επιθυμώ να καταστήσω απόλυτα σαφές τούτο,ότι η πτώση του κ. Βενιζέλου (1 Νοέμβρη 1920) και η παλινόρθωση του βασιλιά Κωνσταντίνου,προκάλεσαν στη γαλ-λική κοινή γνώμη κάποια ψυχρότητα απέναντι στην Ελλάδα... Δυο φορές κάναμε προσπάθειες για να επιτευ-χθεί συμφωνία ειρήνευσης ανάμεσα στα ενδιαφερόμενα μέρη.Πρώτη φορά στο Λονδίνο,όπου συμφωνήθηκαν σημαντικές τροποποιήσεις στη Συνθήκη των Σεβρών... (αλλά τελικά δεν αποδέχτηκαν οι Τούρκοι)... Διατυπώ-θηκε ως προκαταρκτικός όρος ότι έπρεπε να προηγηθεί ανακωχή... Η Ελλάδα δέχτηκε,η κυβέρνηση της Άγκυρας αρνήθηκε... Ο Κεμάλ επέμενε να προηγηθεi αποχώρηση του ελληνικού στρατού.... Ο ελληνικός στρατός απάντησε: "Δεν μπορούμε να αφήσουμε τις θέσεις μας και το λαό μας πριν να μάθουμε ποιες εγγυ-ήσεις ενσωματώθηκαν στη συνθήκη για την προστασία αυτού του λαού".Αυτό δεν ήταν παράλογο.Ο αξιότιμος και γενναίος βουλευτής δέχεται με απόλυτη ειλικρίνεια ότι έγιναν βιαιότητες από τους Τούρκους.Επέμενε με μεγάλη αγανάκτηση σε μια δυο περιπτώσεις βιαιότητας από την πλευρά των Ελλήνων.Αλλά δεν είδα τον ίδιο τόνο αγανάκτησης,όταν αναφέρθηκε στις Τούρκικες βιαιότητες.Φύλαξε την οργή του μόνο για τους Έλληνες...

Αναρωτιέμαι αν ο εντιμότατος και γενναίος βουλευ-τής είδε την έκθεση της αμερικανικής αποστολής για τις βιαιότητες που διαπράχθηκαν στον Πόντο... Δεκάδες χιλιάδες γυναίκες και παιδιά εκτοπίστηκαν και δεκάδες χιλιάδες βρήκαν εκεί το θάνατο...

Οι Έλληνες είχαν δικαίωμα να πουν: «Πριν αποσυρ-θούν τα στρατεύματά μας από τις γραμμές που κα-ταλάβαμε... θέλουμε να έχουμε κάποια εγγύηση ότι δε θα συμβεί εκεί ό,τι έγινε στον Πόντο»... Δε μας συγχωρούσαν οι περιστάσεις να αφήσουμε το ε-μπόριο της περιοχής να τελεί κάτω από συνθήκες αβεβαιότητας και ανωμαλίας.Αλλά οι Τούρκοι σκό-πιμα επέμεναν σ' αυτό.Επιπλέον ανέτρεψαν την ι-σορροπία των προτάσεων των Παρισίων κι έτσι α-πόδειξαν ότι δεν αξίζουν να τους εμπιστευτεί κανείς πλήρη κυριαρχία και εξουσία σε περιοχή όπως το βι-λαέτι της Σμύρνης... Ο Τούρκος είναι ανατολίτης.Γνωρίζει πολλά.Ίσως δε γνωρίζει πάντα την αξία του χρόνου, αλλά στη διπλωματία επιδιώκει πάντα να κερδίζει χρόνο.Στηρίζεται στην ελπίδα ότι η άλλη πλευρά θα ενδώσει πρώτη... Λησμονώ ποιος είπε ότι δεν υπήρξαμε δίκαιοι και προς τις δυο πλευρές (Έλληνες και Τούρκους).Δεν είμαι βέβαιος ότι υπήρξαμε.Τι συνέβη; Διεξάγεται πόλεμος ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα.Υπερασπί-ζουμε την πρωτεύουσα του ενός μέρους (την Κων/λη) ενάντια στο άλλο μέρος... Αν δεν ευρισκόμασταν εκεί,δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι οι Έλληνες μπορούσαν μέσα σε ελάχιστες ώρες να καταλάβουν εκείνη την πρω-τεύουσα... Υπάρχουν ακόμη ενδείξεις,ίσως όχι εντελώς αβάσιμες,ότι οι κεμαλικές δυνάμεις ανεφοδιάζονται από την Ευρώπη... Οτιδήποτε και αν συμβεί πρέπει να εξασφαλίσουμε αρκετή προστασία για τις μειονότητες στο τμήμα αυτό της Μικράς Ασίας... Εγγύηση δεν εννοώ το λόγο της Άγκυρας.Ο λόγος αυτός δόθηκε επίσης στην Αρμενία.Ποια ήταν τελικά η αξία του;... Συμφωνώ ότι υπήρξε εποχή που η Τουρκία ήταν ανεκτική και σε γε-νικές γραμμές επιεικής απέναντι στους αλλόφυλους και αλλόθρησκους.Αλλά σήμερα επικρατεί άλλο πνεύμα που εμπνέει πολλούς απ' αυτούς που διευθύνουν την πολιτική της χώρας αυτής...Υπάρχει κάτι ακόμη που ει-πώθηκε από τον εντιμότατο φίλο μου στον πολύ ενδιαφέροντα λόγο του.Ότι αναμφίβολα η Ελλάδα υποφέρει από τον ατυχή διχασμό ανάμεσα στους οπαδούς του Βενιζέλου και του Κωνσταντίνου,που παραλύει τις προ-σπάθειές της.Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή κατόρθωσε όσα κατόρθωσε.Διατήρησε στρατό,στρατό πολυάριθ-μο.Μου έχουν πει ότι υπάρχουν στρατιώτες που δεν έχουν επιστρέψει στα σπίτια τους εδώ και 12 χρόνια -χωρικοί που άφησαν τα χωράφια τους- και ότι οι άνθρωποι αυτοί είναι ακόμα πρόθυμοι να συνεχίσουν τον αγώνα για να λευτερώσουν τους ομοεθνείς τους.Έχουν υποστεί οικονομικές θυσίες σχεδόν απίστευτες.Για να βγει η χώρα από τις οικονομικές δυσκολίες,επινοήθηκε το ευφυές εκείνο μέτρο,που διχοτόμησαν τα χαρτονομί-σματα και το ένα κομμάτι τους διατηρήθηκε ως νόμισμα με αξία μισή ως προς την αρχική,ενώ το άλλο κομμάτι έγινε δάνεια αναγκαστικό για τις ανάγκες της πατρίδας.Αυτό είναι ένα τέχνασμα αντάξιο της εφευρετικότητας των Ελλήνων... Έγινε αγόγγυστα αποδεκτό από ολόκληρο τον πληθυσμό.Και αυτό έδωσε στους Έλληνες τη δυ-νατότητα να παρατείνουν ακόμη περισσότερο την παραμονή των παιδιών τους στο μικρασιατικό μέτωπο.Λαός που κατόρθωσε όλα αυτά αξίζει την εκτίμηση όλων μας,όλων των χωρών.Γι' αυτό ειλικρινά πιστεύω ότι οτιδή-ποτε κι αν συμβεί οφείλουμε να φροντίσουμε να προστατευτούν οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Μικράς Ασίας σε περίπτωση οποιασδήποτε επανάληψης εκείνων των φρικτών επεισοδίων που έχουν καταισχύνει την ιστορία της χώρας αυτής.