Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα

Η καπετάνισσα του 1821 Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα.
Επιζωγραφισμένη λιθογραφία,
έργο του Adam Friedel, Λονδίνο - Παρίσι 1830.

Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα

Η επιφανέστερη γυναικεία μορφή του Αγώνα του 1821 (Κωνσταντινούπολη 1771 - Σπέτσες 1825).

Κόρη του Υδραίου πλοιάρχου Σταυριανού Πινότση και της Σκεύως Κοκκίνη,γεννήθηκε σε φυλακή της Κωνσταντινούπολης (11 Μαΐου του 1771),στη διάρ-κεια επίσκεψης της μητέρας της στον βαριά άρρωστο σύζυγό της,κρατούμενο για συμμετοχή του στα Ορ-λωφικά και βαπτίστηκε με το όνομα Λασκαρίνα από τον καπετάν Μούρτζινο,οπλαρχηγό της περιοχής Μάνης.Μεγάλωσε στο πατρικό της σπίτι στην Ύδρα, αλλά,μετά τον θάνατο του πατέρα της,εγκαταστάθη-κε στις Σπέτσες με την μητέρα της,η οποία ήλθε σε δεύτερο γάμο (1786) με τον Σπετσιώτη πλοίαρχο Δη-μήτριο Λαζάρου ή Ορλόφ.Το 1788 η Λασκαρίνα παντρεύτηκε τον επίσης Σπετσιώτη πλοί-αρχο Δημήτρη Γιάννουζα,από τον οποίο απέκτησε τρία παιδιά (Γιάννη,Γιώργο και Μα-ρία).Ο Γιάννουζας σκοτώθηκε το 1797 σε ναυτική σύγκρουση με Αλγερινούς πειρατές. Τέσσερα χρόνια αργότερα (1801) η Λασκαρίνα παντρεύτηκε τον δεύτερο σύζυγό της,τον πλούσιο Σπετσιώτη πλοίαρχο και πλοιοκτήτη Δημήτρη Μπούμπουλη,με το επώνυμο του ο-ποίου έμεινε στην ιστορία του Αγώνα.Χήρα για δεύτερη φορά (ο Μπούμπουλης σκοτώθηκε επίσης σε σύγκρουση με πειρατικά ή Γαλλικά πλοία,μεταξύ Μάλτας και Ισπανίας,το 1811),η Μπουμπουλίνα,κάτοχος σημαντικής συζυγικής κληρονομιάς,κατόρθωσε να την διασώσει από απειλή τουρκικής δήμευσης (για την ανάμιξη του συζύγου της στον Ρωσοτουρκικό πό-λεμο με υπηρεσίες του προς την Ρωσία) με την μεσολάβηση του Ρώσου πρεσβευτή Στρο-γκανόφ στην Κωνσταντινούπολη,όπου ταξίδεψε η ίδια για την υπόθεση αυτή δύο φορές. Την δεύτερη φορά,το 1819,πιστεύεται ότι μυήθηκε εκεί στη Φιλική Εταιρεία (κατ' εξαίρεση ίσως οπό τον κανόνα που,όπως φαίνεται,απέκλειε την μύηση γυναικών),πράγμα όμως που αμφισβητείται. 

Μετά την επιτυχία της στο ζήτημα της κληρονομιάς,η Μπουμπουλίνα επιδόθηκε δραστήρια στην αύξηση της περιουσίας της με ναυτικές εμπορικές επιχειρή-σεις,κυρίως ως μέτοχος σε διάφορα σπετσιώτικα πλοία. Λίγο πριν από την Επανάσταση ναυπήγησε το ι-σχυρό,πολεμικό ουσιαστικά,πλοίο «Αγαμέμνων» (48 πήχεις μήκος,18 πυροβόλα),καταστρατηγώντας την τουρκική απαγόρευση για τέτοια σκάφη στην κατοχή ραγιάδων,καθώς και τρία μικρότερα.Την ναυτική αυ-τή δύναμη διέθεσε στον Αγώνα αμέσως με την κήρυξη της επανάστασης στις Σπέτσες (αρχές Απριλίου 1821). Επιβαίνοντας η ίδια στο «Αγαμέμνων»,με κυβερνήτη τον γιο της Γιάννη ή Γιαννάκη Γιάννουζα,έσπευσε να βοηθήσει στην πολιορκία του Ναυπλίου.Αποβιβά-στηκε με τον γιο της και τον Γκίκα Μπόταση στους Μύλους και προωθήθηκε στο Άργος.Βρήκε το ελλη-νικό στρατόπεδο σε διάλυση σχεδόν,μετά τις πρώτες αποτυχίες και την υποχώρηση των πολιορκητών.Με το κύρος της,με την σημαντική βοή-θειά της στον ανεφοδιασμό και συντηρώντας δικό της στρατιωτικό σώμα από νησιώτες με διοικητή τον Γιάννη,συνέβαλε αποφασιστικά στην ανασυγκρότηση και οργάνωση του στρατοπέδου.Σε σύσκεψη προκρίτων και οπλαρχηγών στο Άργος,είχε γίνει δεκτή στο μετα-ξύ η πρότασή της να επαναληφθεί η πολιορκία.Στη διάρκειά της σκοτώθηκε ο γιος της Γιάννης (24 Απριλίου) σε συμπλοκή με τους Τούρκους του Κεχαγιάμπεη έξω από το Άρ-γος.H Μπουμπουλίνα ωστόσο συνέχισε τον Αγώνα μετέχοντας στην πολιορκία του φρου-ρίου της Μονεμβασιάς και ανεφοδιάζοντας το Άργος σε όλη την διάρκεια της πολιορκίας του Ναυπλίου.

Τον Σεπτέμβριο του 1821 η Μπουμπουλίνα προσήλθε στο στρατόπεδο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη,που πολιορκούσε την Τριπολιτσά,και ήταν ανάμεσα στις πρώτες δυνάμεις που εισέβαλαν στην πόλη (21 Σεπτεμβρίου).Μετά την ολοκλήρωση της κατάληψης,ανέλαβε την φύλαξη των χαρεμιών του Χουρσίτ πασά,που ανταλλάχθηκαν αργότερα με αιχμάλωτες οικογένειες αγωνιστών.Ιδιαίτερα σημαντική όμως υπήρξε η βοήθειά της στον ανεφοδιασμό του στρατοπέδου των πολιορκητών.Από τον Μάιο είχε ανταποκριθεί σε επιστολή του Κο-λοκοτρώνη (ο οποίος την αποκαλεί «καπετάνισσα Δημητράκαινα Μπούμπουλη») να τον εφοδιάσει με 2.000 οκάδες μολύβι (13 Μαΐου).Μετά την άλωση,διατρέχοντας την επανα-στατημένη Πελοπόννησο,η Μπουμπουλίνα έσπευδε παντού όπου μπορούσε να προσφέρει οποιαδήποτε βοήθεια.Στο απειλούμενο από τον τουρκικό στόλο Γαλαξίδι ζητήθηκε ενίσχυ-ση ναυτικής δύναμης από την «κυρίαν Μπουμπουλίναν» (επιστολή Ανδρέα Λόντου προς την επαναστατική επιτροπή της πόλης,18 Ιουνίου 1821).

Μετά την άλωση του Ναυπλίου (1η Δεκεμβρίου 1822) η Μπουμπουλίνα εγκαταστάθηκε στην πόλη (έδρα της Προσωρινής Κυβέρνησης της Επανάστασης από τον Ιανουάριο του 1823),όπου έμεινε ως τα μέσα τού 1824 και πάντρεψε την κόρη της Ελένη με τον φρούραρχο Πάνο Κολοκοτρώνη.Κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις τάχθηκε στο πλευρό των «κυβερνη-τικών»,χωρίς όμως άμεση προσωπική συμμετοχή στις διαμάχες.Όταν ο Πάνος Κολοκο-τρώνης παρέδωσε το Ναύπλιο στο νέο Εκτελεστικό με εντολή του πατέρα του (Ιούνιος 1824),ο Γ. Κουντουριώτης απομάκρυνε από την πόλη την Μπουμπουλίνα (12 Ιουνίου),η οποία κατέφυγε στις Σπέτσες.Επέστρεψε κρυφά στο Ναύπλιο,αλλά ανακαλύφθηκε και,με διαταγή της νέας κυβέρνησης,οδηγήθηκε πάλι στις Σπέτσες.Στις 13 Νοεμβρίου 1824 σκο-τώθηκε ο Πάνος Κολοκοτρώνης σε ενέδρα κυβερνητικών κοντά στην Τριπολιτσά,ενώ έ-σπευδε σε ενίσχυση της πολιορκίας της Πάτρας.Αργότερα,η χήρα κόρη της Μπου-μπουλίνας παντρεύτηκε τον Θοδωράκη Γρίβα.

Μάνη της στο πατρικό της σπίτι στις Σπέτσες (που σώζεται ακόμη),έχοντας αναλώσει την τεράστια περιουσία της στον Αγώνα,η Μπουμπουλίνα αδρανούσε τώρα αναγκαστικά,ενώ ο Ιμπραήμ κατακτούσε ανενόχλητος την Πελοπόννησο.Τον Μάιο του 1825 ο γιος της Γιώργος Γιάννουζας απήγαγε την Ευγενία Κούτση,κουνιάδα του ετεροθαλούς αδελφού της Μπουμπουλίνας (από άλλον πατέρα) Λαζάρου Ορλόφ.O Λάζαρος,συνοδευόμενος από συγγενείς του,έσπευσε στο σπίτι της Μπουμπουλίνας να πάρει πίσω την Ευγενία.Κατά την λογομαχία που ακολούθησε,κάποιος πυροβόλησε και χτύπησε στο μέτωπο την Μπου-μπουλίνα,που έπεσε νεκρή (22 Μαΐου).Δεν έχει διαλευκανθεί αν ήταν τυχαίο το περιστατικό ή δολοφονία.

Περισσότερη Ιστορία

Εκτός από την Λασκαρίνα,το σόι των Υδραίων Πινότσηδων ανέδειξε και τον Λάζαρο Πινότση,σημαντικός ναυτικός αγωνιστής (Ύδρα,1765-1859).Κατά την Ελληνική Επανά-σταση και μέχρι το 1828 υπηρέτησε ως κυβερνήτης πολεμικού πλοίου σε δέκα έξι ναυτικές εκστρατείες και σε δύο περιπτώσεις ως αρχηγός μοίρας (ναυτικές επιχειρήσεις στο Τρίκερι και στο Μεσολόγγι,κατά την οποία πληγώθηκε).Πλοίαρχος γ΄ (πλωτάρχης) 1834, πλοίαρχος β΄ (αντιπλοίαρχος) 1836, πλοίαρχος α΄ (πλοίαρχος) 1847,υποναύαρχος 1852.

H οικογένεια Πινότση συνέχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες της στο έθνος με ανώτερους αξιωματικούς τού Πολεμικού Ναυτικού.

Ετυμολογία

Στο χωριό μου,τον Βαρνάβα,υπήρχε το παρατσούκλι Νότσης (είχε δοθεί στον Δημήτρη Πέτρου του Γεωργίου˙ απεβίωσε περί το 2006).Δεν γνωρίζω αν το παρωνύμιο αυτό προ-ερχόταν απ΄ το όνομα ή άλλο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου ατόμου ή (πράγμα συνηθισμένο) από αντίστοιχη αιτία κάποιου προγόνου του.Ως προς το Πινότσης όμως,τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: Πινιώ (ή Πινιού) λεγόταν στα αρβανίτικα η Δέσποινα.Πι-νότσης εκαλείτο (σε περίπτωση που εν λόγω Δέσποινα χήρευε ή από άλλο λόγο) ο γιος της.Η κατάληξη –οτς είναι υποκοριστική.Έτσι,Πινότσης σημαίνει Δεσποινάκης.Ακόμα και σή-μερα ένας φίλος μου στον Βαρνάβα (Γιώργος Π.,κατά σύμπτωση ανιψιός του προανα-φερθέντος Νότση) ονομάζεται χαϊδευτικά Λεμονάκης,λόγω της (εν ζωή) μητέρας του Λε-μονιάς.Ακόμα,κραταιή υφίσταται στον Βαρνάβα η μητριδωνυμία εκ χηρείας ή όχι (ο Λευ-τέρης της Βαγγελίτσας,ο Κώτσιος της Μήτσαινας,ο Πέτρος της Δεσπούλας κ.λπ.).

Πινότσης,λοιπόν,είναι ο γιος της Δέσποινας,όπως Τσεβάς είναι ο γιος της Τσεβής (=Πα-ρασκευής),Σίνας είναι ο γιος της Σίνης (=Ευφροσύνης),Λιόσας είναι ο γιος της Λιό[τ]σας (=Μαρίας) και πάει λέγοντας.

Αυτά είναι τα αρβανίτικα! Βλέπει κανείς κάτι έξω απ΄ την Ελληνική γλώσσα και πραγ-ματικότητα;

Γιάννης Βασ. Πέππας, Φιλόλογος - Συγγραφέας

Κατεβάστε το τεύχος 

για την Μπουμπουλίνα,

από τα 

ΚΛΑΣΣΙΚΑ Εικονογραφημένα,

πατώντας εδώ.

Κάντε λήψη,ακόμα,των επόμενων βιβλίων:

Φωτάκος,Βίος Παπαφλέσα (1868)

Τα Απομνημονεύματα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (1846)

Από την Ιστορία της Μάνης στην Τουρκοκρατία