Δομή της αρβανίτικης οικογένειας στις αρχές του 20ού αι.
Ο παππούς (πλιάκ)
και η γιαγιά (πλιάκα) ήταν οι μεγαλύτεροι (αξιότιμοι) στην οι-κογένεια. Η γνώμη τους είχε βαρύτητα και τα λόγια τους σοφία και
εμπειρία ζωής.Όλα τα μικρότερα σε ηλικία μέλη,τους σέβονταν και τους φιλούσαν
το χέρι.Ο γιος τους, συνήθως ο πρωτότοκος,είχε το κουμάντο του σπιτιού.Ήταν ο
οικονομικός διαχειρι-στής,καλλιεργούσε την περιουσία,έδινε τα χρήματα για τα
έξοδα του σπιτιού,φρόντιζε να προικίσει και να παντρέψει τις μικρότερες αδερφές
του και τα αδέρφια του και αργό-τερα τα παιδιά του.Όταν αυτά μεγάλωναν τον
προσφωνούσαν «γέρο»,αν και δεν ή-ταν
πάνω από 40 ή 50 χρονών.Σε αυτή την ηλικία παρέδιδε το ζωνάρι του στον μεγαλύ-τερο
γιο με την ευχή να «αυγατίσει την περιουσία».
Εκείνος με την σειρά του γινόταν αφεντικό του σπιτιού (ζοτ ι στεπίσε).Είχε την ευθύ-νη για τις
αγροτικές δουλειές και για τα οικογενειακά θέματα.Συμβουλές και παραι-νέσεις
δεχόταν μόνο από τον πατέρα του.Σπάνια επηρεαζόταν από την γυναίκα του που
εθεωρείτο πρόσωπο σεβαστό,επειδή ήταν η πρώτη νύφη (νούσεα επάρ) της οι-κογένειας.Την σέβονταν οι νεότερες νύφες που
έμπαιναν στην οικογένεια καθώς και οι κόρες του σπιτιού.
Ο μπάρμπας και
η θειάκα ήσαν οι μεγαλύτεροι (αξιότιμοι)
συγγενείς.Τα παιδιά προσφωνούσαν όλους τους μεγαλύτερους ''θείο'' και ''θεία''
χωρίς να υπάρχει απα-ραίτητα οικογενειακή συγγένεια.Κάποιες οικογένειες «έπαιρναν»
ένα κορίτσι ή ένα α-γόρι ορφανά για να τους βοηθούν στις δουλειές του σπιτιού ή
στις έξω δουλειές.Δεν τα υιοθετούσαν επίσημα,αλλά τα προίκιζαν και τα
πάντρευαν σαν δικά τους παιδιά.Τα «ψυχοπαίδια» ένιωθαν μεγάλη αγάπη και ευγνωμοσύνη γι΄ αυτούς.
Σχόλιο Γιάννη Βασ. Πέππα: Η σαφής πατριαρχική φυσιογνωμία της οικογένειας των αρβανιτοφώνων Ελλήνων
στα παλαιότερα χρόνια δεν ήταν κάτι ιδιαίτερο.Αυτό το χα-ρακτηριστικό
αποτελούσε κοινό κοινωνιολογικό γνώρισμα του μεσαιωνικού ελληνι-σμού.Όπως και η
πυρηνική οικογένεια.Η συνεχιζόμενη
συγκατοίκηση,δηλαδή,(κά-ποιων) παιδιών με τους γονείς τους και αφού έκαναν δική τους
οικογένεια.Οι συνηθέ-στεροι λόγοι: εξοικονόμηση πόρων,διευκόλυνση και σιγουριά
στο μεγάλωμα των παι-διών,αίσθηση ασφάλειας και κληρονομημένη συνήθεια από δύσκολους κι επικίνδυ-νους πρωτύτερους χρόνους.
Ανάλογη ιεράρχηση συναντάμε στην οργάνωση και διοίκηση των μικροκοινωνιών των
αρβανιτοφώνων.Κάθε σύνολο οικογενειών με κοινούς προγόνους συνιστούσε μια
ξε-χωριστή ομάδα,τη φάρα (δες την μελέτη μου για την φάρα πατώντας εδώ).Ο γηραι-ότερος ακμαίος,δυναμικός και σώφρων εκπρόσωπος της κάθε φάρας
συμμετείχε στον ηγετικό πυρήνα της Κοινότητας που καθόριζε και κανόνιζε τις τύχες
και την πορεία της.
Πατριάρχη ονομάζει αυτόν τον εκπρόσωπο η Ρέα
Γαλανάκη στο βιβλίο της «Ελένη ή ο Κανένας»,μια διεισδυτική
βιογραφία της Σπετσιώτισσας κι Αρβανίτισσας μεγά-λης ζωγράφου μας Ελένης Μπούκουρα-Αλταμούρα (δες για το
βιβλίο πατώντας ε-δώ).
Ο απόηχος της φάρας έφτασε ως τις μέρες μας.Η δυναμική
και τόσο συνεκτική,με μέ-γιστη αίσθηση αλληλεγγύης,έννοια του σογιού επάλλετο,στα
χωριά της περιοχής μου (ΒΑ Αττική) τουλάχιστον,ως και το 1980.
Η φάρα,στην ουσία,αποτελούσε μια μορφή
δημογεροντίας,γερουσίας.Ένα φατριαστι-κό σύστημα διακυβέρνησης που κατάγεται απ΄ την αρχαία Ήπειρο.Τα αρχαία Ελληνι-κά φύλα της Ηπείρου (Θεσπρωτοί,Μολοσσοί
και Χάονες) αυτόν τον μοναδικό τύπο κοινωνικής οργάνωσης είχαν διαμορφώσει.Γι΄
αυτό και οι αρχαίοι συγγραφείς τους καταγράφουν ως αβασίλευτους (δεν διέθεταν ούτε Βασιλεία ούτε Τυραννία, Αριστο-κρατία,
Ολιγαρχία ή Δημοκρατία,δηλαδή κανένα από τα γνωστά στον νότο πολιτικά συστήματα).Τον ίδιο προσδιορισμό (αβασίλευτοι) αποδίδουν
οι ιστορικοί συγγραφείς του Βυζαντίου στους ελληνικούς πληθυσμούς (Αρβανίτες) που στους 11ο-13ο αιώνες μετακινούνται απ΄ την Ήπειρο προς Θεσσαλία,Αιτωλοακαρνανία,Πελοπόννησο
κ.λπ. για να διαφυλαχθούν απ΄ τις εχθρικές επελάσεις Σλάβων,Σκιπετάρ (Αλβανών)
και Οθωμανών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τα σχόλια να σχετίζονται με την ανάρτηση και να είναι ευπρεπή.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.