Γιώργος Παπασιδέρης

Γεννήθηκε στη Σαλαμίνα στις 14 Σεπτεμβρίου του 1902.Ήταν το πέμπτο από τα εννέα παιδιά της οικογένειας του Χρήστου Παπαϊσιδώρου και της Αικατερίνης θυγ. Παναγιώτη Μπούνταλη.Τελείωσε το Δημοτικό σχολείο και στη συνέχεια απασχολήθηκε σε βαριές εργασίες όπως: αγρότης, ναύτης σε εμπορικά καΐκια και καραγωγέας,έως ότου δόθηκε εξ’ ολοκλήρου στο τραγούδι.Το 1923 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο ναυτικό.Το 1928 ο συνεργάτης της «Columbia» Λαμπρούλιας συναντήθηκε με τον Παπασιδέρη, ύστερα από μεσολάβηση του Σαλαμίνιου λαουτιέρη Σιδέρη Ανδριανού,επαγγελματία μουσικού από οικογένεια μουσικών,που ήταν κουμπάρος του Λαμπρούλια και φίλος αγαπητός του Παπασίδερη.Έκατσαν ώρες μαζί,συζήτησαν,τραγούδησαν.Ο έμπειρος Λαμπρούλιας ενθουσιάστηκε και του πρότεινε να συνεργαστεί με την «Columbia».Έτσι κι έγινε.Ο Γιώργος Παπασιδέρης βρέθηκε να ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι σε ηλικία 26 ετών,το 1928.Αφού έγινε η ηχογράφηση η «μήτρα» μεταφέρθηκε στην Αγγλία,όπου έγινε η αναπαραγωγή σε δίσκους 78 στροφών,οι οποίοι ήλθαν στην Ελλάδα μετά από έξι μήνες,το 1929,οπότε κυκλοφόρησε ο πρώτος του δίσκος.Το τραγούδι αυτό ήταν αμανές και οι στίχοι του ήταν:

«Έχω πολλά παράπονα

στο στήθος μου γραμμένα

πότε θα ρθεί αυτή η στιγμή

να στα πω ένα - ένα.»

Από τότε μέχρι το 1972 τραγούδησε αδιάκοπα δεκάδες τραγούδια σε δίσκους. Στην αρχή ηχογράφησε ορισμένους αμανέδες, είδος τραγουδιού που όπως ξέρουμε απαιτεί ερμη- νευτή με τεράστιες φωνητικές δυνατότητες. Επίσης,τραγούδησε και ρεμπέτικα τραγούδια των Μάθεση, Τούντα,Περιστέρη,Σκαρβέλη,Μπαρούση,Ψυριώτη.Την εποχή αυτή,αρχές του 1930 έπαιρνε απ’ την «Οdeon» 1.000 δραχμές για κάθε τραγούδι. Επειδή οι φωνη- τικές του δυνατότητες το επέτρεπαν ηχογραφούσε πολλά τραγούδια σε μια μέρα.Έτσι κάποια φορά παρουσία του αδελφού του Δημήτρη ηχογράφησε σε μια μέρα τριάντα τραγούδια παίρνοντας το μυθικό,για την εποχή αυτή,μεροκάματο των τριάντα χιλιάδων δραχμών.

Το 1931 παντρεύτηκε την Αφροδίτη (Βίτα) θυατέρα του Ισιδώρου Τσεβά.Το 1932 απέ- κτησαν το μοναδικό τους παιδί,τον αγαπητό στη Σαλαμίνα γιατρό Χρήστο Παπαϊσιδώρου (+ 1992).Το Νοέμβρη του 1940 ο Γιώργος Παπασίδερης,συμβάλλει κι αυτός στην εμψύ- χωση του Ελληνικού στρατού,που πολεμούσε στην Αλβανία γράφοντας τα τραγούδια: «Μες της Κλεισούρας τα βουνά» και «Μέρα και νύχτα με το ντουφέκι».Κατά τη διάρκεια της Κατοχής τραγουδούσε κι άλλα,όπως τα: «Με δόξα να γυρίσετε»,«Να’ μουν πουλί να πέταγα ψηλά στην Αλβανία»,«Και σεις βουνά της Κορυτσάς».Για τα τραγούδια αυτά τον κατάτρεχαν οι Ιταλοί.Αυτά τα ηχογράφησε σε δίσκους αργότερα,το 1947.Κάποια στιγμή συναντήθηκε με τη Σοφία Βέμπο και συζήτησαν για τη φυγή τους στην Αίγυπτο.Η Βέμπο έφυγε,ο Παπασιδέρης έμεινε.Οι Ιταλοί τον είχαν στο μάτι,ένα βράδυ τον ξυλοκόπησαν άγρια.Αυτή την περίοδο τραγουδούσε στο κέντρο «Έλατος» στην Ομόνοια.

Στη διάρκεια της καριέρας του, πήγε σε κάθε γωνιά της Κεντρικής Ελλάδας από Ήπειρο, Θεσσαλία,Ρούμελη,Εύβοια,Αττική,Πελοπόννησο και σε αρκετά νησιά.Το 1972 πήγε στο Σικάγο της Αμερικής για ένα μήνα.Στη δισκογραφία εκτός από την «Columbia» συνεργά- στηκε και με άλλες εταιρείες όπως: «Οdeon»,«Parlophon»,«His Master Voice»,«Dore» και άλλες.Έχει ηχογραφήσει δεκάδες τραγούδια.Απ’ αυτά τα μισά περίπου είναι δικά του (στίχοι) και τα άλλα μισά παλιά δημοτικά τραγούδια (στίχοι και μουσική) που άλλα τραγούδησε όπως ήταν και άλλα συμπλήρωσε με στίχους του γιατί ήταν ξεκομμένα δί- στιχα.Έχει γράψει επίσης στίχους για τραγούδια που έχουν ερμηνεύσει άλλοι τρα- γουδιστές.

Ο Παπασιδέρης διέσωσε δεκάδες παλιά δημοτικά από βέβαιο θάνατο και τα αναπα- ρήγαγε δίνοντάς τους «ζωήν αιώνιoν».Σε κάθε χωριό που πήγαινε και ιδιαίτερα στ’ απομακρυσμένα,επειδή δεν υπήρχαν ξενοδοχεία για να μείνει,συνήθως τον φιλοξενούσαν άνθρωποι του τόπου που είχαν τη δυνατότητα.Τις ώρες της ανάπαυλας συζητούσε με τους ντόπιους και κατέγραφε παλιά τραγούδια ολόκληρα ή ελλιπή τα οποία ηχογραφούσε και διέσωζε.Στις περιοχές που πήγαινε να τραγουδήσει πολλές φορές έπρεπε να μείνει μέρες για τις εκεί γιορτές,γάμους κ.λ.π.Σ’ αυτά του τα ταξίδια τον συνόδευε πάντα σχεδόν η σύζυγός του,η οποία ήταν απαραίτητη για τη διαμονή και την εμψύχωση του στα μεγάλα γλέντια που διατηρούσε ζωντανά για μέρες ολόκληρες.Χαρακτηριστικό της δύναμης του είναι ότι πολλές φορές μετά από τριήμερα γλέντια,με ελάχιστη διακοπή 2-3 ωρών ανάμεσα στα 24ωρα,παράγγελνε άλλη ορχήστρα ξεκούραστη για να συνεχίσει άλλο τόσο «γλέντι»,γιατί οι μουσικοί της πρώτης είχαν πάθει υπερκόπωση.Ένα άλλο έργο που μας πρόσφερε ο Γιώργος Παπασιδέρης είναι ότι μας έδωσε ταλέντα στη μουσική και το τραγούδι,που αλλιώς μπορεί να είχαν χαθεί.Στις περιοδείες που έκανε γνώριζε νέους μουσικούς και τραγουδιστές και σε όσους διέβλεπε ταλέντο τους έφερνε στην «Columbia» σαν συνεργάτες του, που ξεκινούσαν την καριέρα τους κάνοντας δίσκο μαζί του.Έτσι πολλοί απ’ αυτούς που βοήθησε ο Παπασιδέρης στα πρώτα τους βήματα είναι σήμερα αναγνωρισμένοι και μερικοί κορυφαίοι στο είδος τους. Αναφέρουμε τον Γιώργο Κόρο,τον Γιάννη Βασιλόπουλο,τη Σοφία Κολλητήρη και την Τασία Βέρρα.

Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Γιάννη Βασιλόπουλου στο βιβλίο του Γιώργου Πα- παδάκη: «Λαϊκοί πραχτικοί οργανοπαίχτες» εκδ. «Επικαιρότητα»,Αθήνα 1983,σελ. 225. «Δούλευα σε πανηγύρια,σε γάμους κ.λ.π.Μετά με είχε ακούσει σ’ ένα πανηγύρι στην Πάτρα και μ’ έφερε μετά στην Αθήνα και πρωτογραμμοφώνησα,ήταν ο πρώτος μου δίσκος με τον Παπασίδερη».

Στην Σαλαμίνα ο Γιώργος Παπασίδερης τραγουδούσε στα μεγάλα πανηγύρια της Πα- ναγίας της Φανερωμένης,στα μαγαζιά του Παναγιώτη Σκαλίθρα και Σωτήρη Παπασω- τηρίου (Πούφη),της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος,στο Αιάντειο (Μούλκι),στα μαγαζιά του Βασίλη Βασιλείου (Σπανού) και στου Χρήστου Γαβριήλ (Κολωνάκη).Της Αγίας Μαρίνας στην Κακή – Βίγλα στο μαγαζί του Ντίνου Πούτου.Στο πανηγύρι της Φανερωμένης τραγούδησε ανελλιπώς επί 25 χρόνια.Κατά τη διάρκεια της καριέρας του συνεργάστηκε με άριστους σολίστες,στο κλαρίνο με τους: Νίκο Καρακώστα,Κώστα Γιαούζο,Απόστολο Σταμέλο,Νίκο Ρέλλια,Γιώργο Ανεστόπουλο,Βασίλη Σαλέα τον παλιό,Χαράλαμπο Μαργέ- λη,Τάσο Χαλκιά,Βάϊο Μαλιάρα,Αντώνη Λαβίδα,Παναγιώτη Πέππα (από Θήβα),Πανα- γιώτη Κοκοντίνη,Γιάννη Βασιλόπουλο,Βασίλη Μπατζή,Πέτρο Καλύβα,Θανάση Σαλέα,Νί- κο Ξηρό,Γιάννη Κυριακάτη,Θόδωρο Αγαπητό,Γιάννη Καραγιάννη,Κώστα Ανατσαλόπου- λο,Γιώργο Καρακό.Στο βιολί με τους: Δημήτρη Σέμση (Σαλονικιό),Γιάννη Δραγάτση (Ογδοντάκη),Γιώργο Κόρο,Αλέκο Αραπάκη,Ιάκωβο Ηλία,Ανέστη Αρβανιτόπουλο,Θεμιστο- κλή Αγγελή,Δημήτρη Λαβίδα,Παναγιώτη Σαρίκα,Γιώργο Αραπάκη.

Η φωνή του έμεινε αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου,γι’ αυτό και τραγουδούσε μέχρι τις τελευταίες μέρες της ζωής του.Η τελευταία φορά που τραγούδησε ήταν στα Τρίκαλα της Κορινθίας,την ημέρα του Σταυρού (14-9) στο πανηγύρι.Μετά από 24 μέρες απεβί- ωσε,στις 8 Οκτωβρίου του 1977 από ανακοπή.Ο κορυφαίος του δημοτικού μας τραγου- διού άφησε την τελευταία του πνοή στο νησί που γεννήθηκε και έζησε.

Από τον πλούτο της δισκογραφίας του Παπασιδέρη διαλέξαμε ένα ελάχιστο δείγμα για να σας θυμίσουμε τραγούδια με τα οποία μεγάλωσαν και ψυχαγωγήθηκαν ολόκληρες γενιές και που ακόμη είναι αξεπέραστα.Έτσι ενδεικτικά αναφέρουμε 50 τραγούδια εκ των οποίων τα 20 είναι από τα πιο παλιά του,δηλ. πριν το 1935 και τα 30 είναι από τα πιο γνωστά του που είναι και κλασσικά.

Τα πρώτα τραγούδια

. «΄Εχω πολλά παράπονα» Αμανές 1929

. «Σαν το νεκρικό κερί Αμανές» 1929

. «Ποιος είδε τέτοιο θαύμα» Επιτραπέζιο 1930

. «Ο Τσέλιος ο Βασίλης» Κλέφτικο 1930

. «Εξήντα Κλέφτες είμαστε» Κλέφτικο 1930

. «Πάρε Μαριώ τη ρόκα σου» Συρτό 1931

. «Η Θεωνίτσα» Κλέφτικο 1931

. «Σου είπα μάνα πάντρεψέ με» Τσάμικο 1931

. «Βασίλω Καλαματιανή» Καλαματιανό 1931

. «Στ’ Αναυπλιού το Παλαμίδι» Τσάμικο 1932

. «΄Ολες οι Δάφνες» Τσάμικο 1932

. «Θ’ αφήσω γένια και μαλλιά» Καλαματιανό 1932

. «Ποιος ασίκης σαν εμένα» Καλαματιανό 1932

. «Ρά Καμπάνα Παπαντήσε» Καλαματιανό 1933

. «Συ που σέρνεις το χορό» Καλαματιανό 1933

. «Η Εβραιοπούλα» Καλαματιανό 1934

. «Λεμονάκι Μυρωδάτο» Καλαματιανό 1934

. «Του Γάμου το τραγούδι» Καλαματιανό 1934

. «Οι όμορφες της Λειβαδιάς» Τσάμικο 1934

. «Γρίβα μ’ σε θέλει ο βασιλιάς» Τσάμικο 1935

Δημοφιλέστερα

. «Σαν πας πουλί μου στο Μωριά» Κλέφτικο

. «Κόρη που πας στον ποταμό» Καλαματιανό

. «Τριανταφυλλάκι θα γινώ» Συρτό

. «Πρωτομαγιά μου τάριξες» Τσάμικο

. «Μας πήρε το ποτάμι» Καλαματιανό

. «Αυτά τα μάτια τα γλυκά» Συρτό

. «Μαράθηκε η κιτρολεμονιά» Τσάμικο

. « Λαλούδι της Μονεμβασιάς» Συρτό

. «Σε ωραίο περιβόλι» Τσάμικο

. «Μπροστά χορεύει ο Αυγερινός» Συρτό

. «Στης ματζουράνας τον ανθό» Τσάμικο

. «Σαράντα παληκάρια» Τσάμικο

. «Πουλάκι ξένο» Τσάμικο

. «Σαράντα πέντε λεμονιές» Καλαματιανό

. «Πλάτανος» Τσάμικο

. «΄Ολες οι μελαχροινές» Συρτό

. «Μαρία Πενταγιώτισσα» Τσάμικο

. «΄Ενας Αητός» Τσάμικο

. «Το φεγγάρι κάνει κύκλο» Συρτό

. «Αμάραντος» Τσάμικο

. «Το πανηγύρι» Συρτό

. «Νάταν τα νειάτα δυο φορές» Τσάμικο

. «Στην κεντημένη σου ποδιά» Συρτό

. «Ιτιά Μοσχοϊτιά» Τσάμικο

. «Πουλιά μου διαβατάρικα» Τσάμικο

. «Κάτω στου Βάλτου τα χωριά» Τσάμικο

. «Παπάκι» Καλαματιανό

. «Σήκω Διαμάντω» Τσάμικο

. «Συννέφιασε ο Παρνασσός» Τσάμικο

. «Καραϊσκάκης» Κλέφτικο

Κριτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χαρακτηριστικά και ανάλογα του μεγέθους του έργου του Γιώργου Παπασιδέρη είναι τα σχόλια δύο σημαντικών προσώπων στο χώρο του δημοτικού τραγουδιού,της Δόμνας Σαμίου και του Γιώργου Κόρου. Συγκεκριμένα,το Μάρτιο του 1994 η Δόμνα Σαμίου είπε για τον Παπασιδέρη: "Ο Γιώργος Παπασιδέρης και η Γεωργία Μητάκη είναι δύο μεγάλοι ερμηνευτές του δημοτικού τραγουδιού,ιδιαίτερα των τραγουδιών της Κεντρικής Ελλάδος με τα οποία ασχολήθηκαν και χαρακτήρισαν μια εποχή 30-40 χρόνων.Ο Γιώργος Παπασιδέ- ρης τραγούδησε με τέτοιο τρόπο αυτά τα τραγούδια που και σήμερα λέμε «αυτό είναι του Γιώργου» εννοώνας ότι,είτε ήταν δικό του είτε παλιό δημοτικό,ο Παπασιδέρης το ζωντάνεψε και το έκανε κλασσικό και αθάνατο.Το Γιώργο δεν τον γνώριζα προσωπικά,αλλά επειδή 50 χρόνια ασχολούμαι με τη συλλογή και αναπαραγωγή δημοτικών τραγουδιών,από εμπειρία μου μπορώ να πω ότι ήταν κορυφαίος ερμηνευτής και έγινε μέτρο σύγκρισης της ικανότητος των άλλων".

Ο Γιώργος Κόρος τον Ιούνιο του 1994 είπε τα εξής: «Ο Γιώργος Παπασιδέρης κατ’ αρχάς ήταν πολύ καλός άνθρωπος,άξιος,δυναμικός και εργατικός.Στο χώρο του δημοτικού τραγου- διού άφησε εποχή.Πολλοί νέοι καλλιτέχνες σήμερα προσπαθούν να τον μιμηθούν».

Ο Γιώργος Παπασιδέρης γνώρισε το νεαρό Γιώργο Κόρο σε συνεργασίες τους σε γάμους και πανηγύρια.Με το βέτο που είχε τότε απαίτησε να γίνει η πρώτη δισκογραφική δου- λειά του Κόρου σ΄ ένα απ’ τα τραγούδια του,το 1952 στην «Columbia».Έτσι τον βοήθησε να ξεκινήσει την καριέρα του.

Άλλες πληροφορίες,τραγούδια κλπ. θα βρείτε και στη σελίδα που είναι αφιερωμένη σ΄ αυτόν.Δείτε την εδώ

Η μουσική εκπομπή "Το αλάτι της γης (ΕΡΤ1) στις 27/7/2014 ήταν αφιερωμένη στον Γιώργο Παπασιδέρη.Απολαύστε την:

Γ. Β. Πέππας