Μπίρης και επώνυμα Αρβανίτικης προέλευσης

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΠΩΝΥΜΑ ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ

[Πρόκειται για ανάρτηση της συνεργάτιδός μου κ. Γ. Καλαβρέτζου στη fb ομάδα μας "Αρβανίτες",στις 23.10.13]

Ο Κώστας Μπίρης,στο βιβλίο του «Αρβανίτες»,παραθέτει επίθετα αρβανίτικης προέλευσης,όπως προκύπτουν από καταλόγους ονο- μάτων καπεταναίων και απλών στρατιωτών που αναφέρονται σε έγγραφα του βενετικού αρχείου και άλλα κείμενα του 15ου και 16ου αιώνα.

Επίθετα που έχουν επιβιώσει ως σήμερα,ενταγμένα απόλυτα στον κώδικα επικοινωνίας,παρ' ότι δεν παύουν να υποδηλώνουν αρβα- νίτικη καταγωγή.

Αδάμος (και Αδάμης)

Βαρλάμης (συχνό στη Σπάρτη)

Βέρβερης (τυφλός)

Βλαντής

Γιάτας (μακρύς)

Γκάζας (γελαστός)

Γκέρμπεσης (Γερβάσιος)

Γκίνης (Γιάννης,συχνό στην Ύδρα,στο Κορωπί,στα Καλύβια του Κουβαρά και στον Μαρα- θώνα)

Γκιόλμας

Γκλιάτης (μακρύς)

Γκολέμης (λαίμαργος,συχνό στο Μενίδι και στον Μαραθώνα)

Γκούμας (Γιακουμής,Ιάκωβος )

Γκρίτσας (συχνό στο Μενίδι)

Ζαπάντης

Καβάσιλας

Καγκάδης (τραγουδιστός,συχνό στην Κέρκυρα,στην Καρυστία και στη Βοιωτία)

Κακαβάς (συχνό στην Καρυστία και στο Λιόπεσι Αττικής)

Κακαρούκας (κακοκυλημένος,συχνό στη Λιβαδειά)

Καλέντζης (γανωτζής)

Καλέσης (μαλλιαρός)

Κάμιζας (της πλούσιας)

Κάμπασης (κάμπες = πεζός)

Κανάκης

Καντρέβας (συμμαζεμένος)

Καπαρέλης

Κασνέσης

Κέκης (κακός,πονηρός ­ συχνό στη Χασιά Αττικής)

Κόκος (Κώστας)

Κόκλας (συχνό στη Χασιά Αττικής)

Κολόσης (Νικολάκης)

Κομποθέκρας (χειρόβολο από σίκαλη)

Κόντος (συχνό στα Καλύβια της Χασιάς,στην Αττική)

Κόρεσης (θεριστής)

Κότσικας (κοκάλας,συχνό στην Κάρυστο)

Κούκης (κόκκινος)

Κουρτέσης

Κούτσης (κουτάβης,συχνό στις Σπέτσες και στο Τάχι των Θηβών)

Κράψας

Κριεκούκης (κοκκινομάλλης)

Κριεμπάρδης (ασπρομάλλης)

Κυριάκης

Λάντας (δρυς;)

Λότσας (φίλος)

Λουκίσας (της χήρας του Λουκά,συχνό στα Καλύβια της Χασιάς)

Λούσης (λιουσ = λάτρης,ικέτης)

Μαζαράκης

Μάζης (κορυφαίος)

Μάνεσης (βραδύς)

Μάριζας (της Μαρίτσας)

Μαύρεσης

Μέγκουλας

Μελέτης

Μενάγιας

Μέξας (συχνό στις Σπέτσες,στην Κέρκυρα και στην Ήπειρο)

Μόλας (μόλε = μήλο)

Μουζάκης

Μπανίκας

Μπάρδης (άσπρος,συχνό στα Μεσόγεια και στη Χασιά της Αττικής)

Μπαρμπάτης

Μπάρτσης (μπάρτσα = γίδα,συχνό στο Μαρκόπουλο της Αττικής)

Μπάστας

Μπελόκας

Μπελούσης

Μπέτσης

Μπίμπης (πουλί πάπιας,χήνας ή γάλου ­ συχνό στα Λιόσια και στη Μάνδρα Αττικής)

Μπισκίνης (μπέσε = πίστη,κένι = σκύλος)

Μπόζος (βαρέλας) 

Μπόρσας (πουγκής)

Μπούας

Μπούζης (χειλάς)

Μπουζίκης

Μπούκουρας (ωραίος)

Μπούμπας (μαμούνας)

Μπόχαλης (μπόχα = σκόνη)

Ντόριζας (μικροχέρης)

Παναρίτης (από το Φανάρι) Πέτας (πίτας)

Πρίφτης (παπάς,συχνό στην Κορώνη,στα Σπάτα και στην Κερατέα)

Προγόνης

Προκόπης

Ρένεσης (ψεύτης)

Σγούρης

Σκλέπας (κουτσός)

Σκλήρης (συχνό στη Βοιωτία)

Σκούρας

Σούγκρας (που τσουγκρίζει)

Σούκουλας (κουρελής)

Σούλης (ψηλός,λεβέντης)

Σουμάκης

Σούρπης (ρουφηχτής)

Σπάτας (σπάθας)

Στίνης (που σπρώχνει)

Σχηματάρης (κομψευόμενος)

Τάτσης (Δημητράκης)

Τσαμαντάς (τσα- ή χαϊ- μ' ντα = πήγαινε πιο κοντά)

Τσαπόγας (ψηλοπόδαρος,συχνό στη Μεσσηνία)

Φούντης (πάτος)

Χαϊκάλης (κάλι = άλογο,συχνό στο Μενίδι)

Χέλμης (φαρμάκης)

Σχόλιο Γ.Β. Πέππα: Σε διαδικτυακούς χώρους και σημεία βρίσκονται αρκετοί κατάλογοι αρβανίτικων επωνύμων,ένας ο παραπάνω.

Και σ΄ αυτό το επίπεδο οργιάζει η [έξωθεν κι από εγχώριους αργυρώνητους] ανθελληνική προπαγάνδα που πασχίζει να παρουσιάσει το Ηπειρώτικο ιδίωμα των αρβανίτικων ως ...άλλη γλώσσα.

Για τον Μπίρη,θα μιλήσουμε εκτενώς άλλη φορά.Απέφευγε,σχεδόν απέκρυπτε,να δηλώ- νει αρβανίτης.Η ελλιπής κατάρτισή του (αρχιτέκτων ήταν,όχι ιστορικο-φιλόλογος) τον ο- δήγησε σε αρκετά ερμηνευτικά λάθη.Πάντως,το πρωτογενές υλικό που συγκέντρωσε πα- ραμένει σπουδαία πηγή.