ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ του ΑρχαιοΕλληνικού Πύργου στον Βαρνάβα Αττικής

ΑΔΙΚΑΙΩΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΥΡΓΟΥ ΣΤΟΝ ΒΑΡΝΑΒΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

Η μελέτη αναφέρεται στην αποτύπωση, την τεκμηρίωση και στην πρόταση στε-ρέωσης και αποκατάστασης του αρχαίου πύργου στο Βαρνάβα Αττικής.

Ο πύργος του Βαρνάβα,μνημείο του 4ου αιώνα πΧ.,βρίσκεται στα βόρεια του ομώνυμου σύγχρονου οικισμού,στην ενδοχώρα της βορειοανατολικής Αττικής και όχι μακριά από την παράκτια ζώνη που ξεκινά από τον Μαραθώνα,περνά από τον Ραμνούντα,τον Κάλαμο και το Αμφιάρειο και καταλή-γει στον Ωρωπό.Κατά τον L.E. Chandler ο πύργος του Βαρνάβα αποτελεί,μαζί με τον πύργο στην Οινόη,τον καλύτερα διατηρούμενο από τους πύργους ελέγχου που υπο-στήριζαν τα βασικά χερσαία οχυρά άμυνας των συνόρων της Αθήνας προς τα βορει-οανατολικά και βορειοδυτικά (Οινόη,Φυλή,Αφίδνες,Ραμνούντας,Ελευθερές,Πάνακτον και Δεκέλεια).

Μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί ανα-σκαφική έρευνα,ολοκληρωμένη μελέτη ή επέμβα-ση αποκατάστασης για το μνημείο.Λόγω της ε-γκατάλειψής του και της φθοράς από το χρόνο το μνημείο βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση με υ-ποβαθμισμένη την αξία του ως ιστορικό τεκμή-ριο.

Οι στόχοι της παρούσας μελέτης είναι η διατύ-πωση προτάσεων για: Τη διάσωση του μνημείου από περαιτέρω κατάρρευση,την τεκμηρίωση της αρχικής μορφής του,την αντιμετώπι-ση των δομικών προβλημάτων,την συντήρηση του δομικού υλικού,την ανάδειξη της ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας του μνημείου και τέλος την αξιοποίησή του ως χώ-ρου επίσκεψης από το κοινό.

Σημείωση Γιάννη Βασ. Πέππα: Το παραπάνω κείμενο,οι φωτογραφίες και τα σχέ-δια προέρχονται από τον διαδικτυακό τόπο architects.Πρόκειται για (τμήμα;) την διπλωματική εργασία (9/2003) της σπουδάστριας του ΕΜΠ κ. Άννας Αποστόλου.Ως την στιγμή που τα γράφω αυτά (22 Απριλίου 2017) δεν έχει υπάρξει καμία σωστική επέμβαση στο μνημείο.

Αντιθέτως,η καταστροφή του Πύργου συνεχίζεται αμείωτα.Πρίν λίγο καιρό,σε απόστα-ση ενός μέτρου από τον Πύργο πέρασε άσφαλτος (!!!) για να εξυπηρετηθούν δυο-τρεις κατοικίες παραπέρα… Τονίζω ότι ως το 1950 ο Πύργος διετηρείτο ατόφιος.Κάπου εκεί,ένας χωρίς γνώσεις και εκ της πράξης του ασεβής χωρικός (ο Θ. Τ.) κατέστρεψε α-νενόχλητα την μία πλευρά του Πύργου (τριάντα ογκόλιθοι,κατά τον υπολογισμό μου) για να κάνει ξερολιθιές στο κοντινό του χωράφι…

Σε απόσταση τεσσάρων περίπου χλμ. [σε ευθεία] βρίσκεται πανομοιότυπος ατελής Πύργος στη θέση Λισιμπούτ (αρβανίτικο τοπωνύμιο^. σημαίνει το ήμερο λίσι,ένα είδος βαλανιδιάς).Απ΄ την θέση αυτή υπάρχει πανοραμική θέα/εποπτεία στον Ευβοϊκό,στο στενό Σκάλας Ωρωπού-Ερέτριας.Εκτιμώ ότι επρόκειτο για φιλόδοξο σχέδιο μετάδοσης πληροφοριών (με φρυκτωρίες;) στο άστυ της Αθήνας των κινήσεων εχθρικού στόλου. Μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για τα χρόνια των Περσικών πολέμων ή λίγο πιο κατοπινά, οπότε δικαιολογείται ένα σύστημα συλλογής ειδήσεων της τακτικής του επιτιθέμενου αντιπάλου,υπαρκτού ή δυνητικού.

Στα 100 μέτρα απ΄ αυτόν τον δεύτερο Πύργο υπάρχει Βυζαντινός ναΐσκος (Αγία Παρα-σκευή) και συνοδά χαλάσματα.Σύμφωνα με τις έρευνές μου εκεί βρισκόταν μία απ΄ τις πέντε εστίες/πυρήνες του Βυζαντινού χωριού του Βαρνάβα.Ο Βαρνάβας ήταν τοπικός χωροδεσπότης της υστεροβυζαντινής περιόδου.Σύγχρονοί του στην περιοχή ο Καπαν-δρίτης (απ΄ αυτόν το όνομα του σημερινού χωριού Καπανδρίτι) και ο Πικέρνης (εξ αυ-τού το Πικέρμι).Ο ευρύτερος χώρος,με μια κουβέντα,φαίνεται ότι είχε συνεχή κατοίκηση. Τελευταίοι ήρθαν (1770-1780) οι δίγλωσσοι αρβανιτόφωνοι από Εύβοια,Κορινθία κατά βάση.

Περί το 1985 μια μοναχική οικογένεια (γονείς,γιος,κόρη) αγόρασε έκταση δίπλα στις αρ-χαιότητες κι έκτισε σπίτι (αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε Κοινότητα Βαρνάβα,Πο-λεοδομία Καπανδριτίου και σχετικές Αρχαιολογικές Εφορίες…).Το φθινόπωρο του 1999, κατά την περίεργη επαναχάραξη ενός αγροτικού δρόμου μια ανάσα απ΄ τα μνη-μεία,ήρθε στο φως πλούσιο αρχαιολογικό υλικό: δεκάδες ογκόλιθοι που δεν είχαν δο-μηθεί στον Πύργο,υπόγειες κρύπτες,αγγεία,λύχνοι,αμφορείς (κιούπια) κ.λπ.Προσπάθη-σα πολύ τότε,με δημοσιεύσεις και τρεχάματα,να υπάρξει μέριμνα για τον χώρο ή του-λάχιστον απόσπαση και διάσωση των ευρημάτων.Υπήρξε παντελής αδιαφορία… Η δε ουδετερότητα της Αρχαιολογικής Εφορίας (οδός Πολυγνώτου,Μοναστηράκι) δημιουρ-γούσε θυμό.Όλα τα αντικείμενα εξαφανίστηκαν.Οι ογκόλιθοι τεμαχίστηκαν κι έγιναν μακρύς εξωτερικός τοίχος συγκράτησης χωμάτων.Πάνε πάνω από δέκα χρόνια που δεν ξαναπάτησα σ΄ αυτό το θλιβερό μέρος.Όσο για την οικογένεια: ο πατέρας πέθανε από καρκίνο.Ο γιος σκοτώθηκε.Έπεσε με το αμάξι του σ΄ ένα γκρεμό,εκεί στο Λισι-μπούτ.Για τις γυναίκες δεν ξέρω,δεν ρωτάω…

Στην ίδια ενότητα των architects υπάρχουν και σχέδια ενός μεσαιωνικού Πύργου που απέχει μόλις πεντακόσια μέτρα από τον πρώτο Πύργο (παρουσιάζω στο τέλος μερι-κά).Κατά την εκτίμησή μου (με όλη την πιθανότητα σφάλματος) αυτός αποτελούσε την κατοικία του άρχοντα Βαρνάβα και το διοικητικό κέντρο της επικράτειας που αυτός διαφέντευε.

Είναι φανερό ότι η φιλότιμη και αξιέπαινη αρχιτέκτων κατέβαλε μόχθο και συναίσθη-μα.Προφανώς η εργασία της,αν κατατέθηκε αρμοδίως,δεν κινητοποίησε κανέναν.Οι αρχαιότητες του Βαρνάβα (39 χλμ. μακριά απ΄ την Αθήνα) παραμελημένες από τοπι-κούς φορείς,την ντόπια κοινωνία και τις κεντρικές Υπηρεσίες,αφού άντεξαν επί αιώνες στον χρόνο και τους λογής κατακτητές,βλέπουν με παράπονο τους σημερινούς ελληνό-φωνους,όχι να τις αγκαλιάζουν προστατευτικά,αλλά να τις ωθούν στην παγωνιά και την εγκατάλειψη.

          

Διαβάστε ακόμα:

Oι Πύργοι του Βαρνάβα

Ανεπίτρεπτη προσβολή αρχαιολογικού χώρου στον Βαρνάβα

Καπανδρίτι-Βαρνάβας-Κούντουρα