Αθηνά Αντ. Κολτσίδα, Η εκπαίδευση στη Βόρεια Ήπειρο κατά την ύστερη περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: η ίδρυση, η οργάνωση και η λειτουργία των ελληνικών σχολείων (2008)

Το υπό εξέταση θέμα διαπραγματεύεται για πρώτη φορά συνολικά την ελληνική εκπαίδευση στο συγκεκριμένο χώρο της Βόρειας Ηπείρου κατά την ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ερμηνεύονται οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες των Ελλή-νων της Βόρειας Ηπείρου κάτω από τις παντοειδείς δυσχέρειες και πιέσεις κατά τη διάρκεια των επίμαχων χρόνων της ύστερης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και παρουσιάζεται η οργάνωση και η λειτουργίας της εκπαίδευσης κάτω από την προστασία και τη χορηγία των τοπικών κοινωνιών, της κοινοτικής αυτοδιοίκησης και την οικονομική αρωγή των ευερ-γετών και δωρητών. Κατά τη πορεία της αναζήτησης των αρχειακών πηγών και της δημοσιευμένης βιβλιογραφίας διαπιστώθηκε η πληθώρα των αναξιοποίητων μέχρι σήμερα σημαντικών και βασικών πληροφοριών που έρχονται να προσθέσουν πολύτιμα στοιχεία στον εκπαιδευτικό χάρτη της Βόρειας Ηπείρου, τέτοια που αναθεωρούν πολλές μέχρι σήμερα απόψεις και θεωρήσεις και επαναπροσδιορίζουν το μέγεθος και τη δυναμική της ελληνικής εκπαίδευσης, της παιδείας και του πολιτισμού και πνευματικού επιπέδου όλου του ελληνικού στοιχείου του βορειηπειρωτικού χώρου. Οι αρχειακές και βιβλιογραφικές μας πηγές αναζητήθηκαν και προήλθαν από : το Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών(ΑΥΕ), το Ίδρυμα Βορειοηπειρωτικών Ερευνών(ΙΒΕ-Ιωάννινα), την Εταιρεία Ηπει-ρωτικών Μελετών(ΕΗΜ-Ιωάννινα), το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, από αναφορές ξένων αρχείων (αγγλικά, γαλλικά, αυστριακά), από Αρχεία και βιβλιοθήκες Μητροπόλεων, Ιδρυμάτων, Εταιρειών, Ενώσεων και Συλ-λόγων, από ιδιωτικά αρχεία, από τοπικούς κώδικες και κοινοτικούς και φιλεκπαιδευτικούς κανονισμούς, από δημοσιευ-μένες πηγές, από εφημερίδες, από περιοδικά και από έντυπα εποχής. Για πρώτη φορά αξιοποιήθηκαν στο βέλτιστο βαθμό τους οι αρχειακές πηγές και τα κάθε είδους σπάνια και αρχέτυπα δημοσιεύματα με βάση τα οποία καταγράφηκαν 726 ελληνικά σχολεία σε 306 ελληνικούς οικισμούς, 1.377 διδάσκαλοι και 22.741 μαθητές σε όλο το χώρο της Βόρειας Ηπείρου, καταγραφή εμφανώς μεγαλύτερη από κάθε άλλη προϋπάρχουσα μελέτη, έρευνα ή στατιστική. Αναδείχθηκαν 22 περιώνυμα μεγάλα αστικά και εκπαιδευτικά κέντρα : της Κορυτσάς, της Μοσχόπολης, του Αργυροκάστρου, του Βουλιαρατίου, των Δρυμάδων Χειμάρρας, του Δελβίνου, της Δουβιανής, της Δρόβιανης, του Κεστορατίου, του Κάτω Λαμπόβου, της Λέσνιτσας, του Πικερνίου, της Πρεμετής, της Σαρακινίτσας, της Σωτήρας, της Πολίτσανης, των Σχωρι-άδων, της Σωπίκης, της Αρδεύουσας, της Άρτας, της Αυλώνας και του Βερατίου.

 Κάντε λήψη του βιβλίου (διδακτορική διατριβή) πατώντας εδώ