Εξ ακρινής Ηπείρου
Θέματα Ιστορίας,Λαογραφίας,Γλωσσολογίας [βάση δεδομένων] κ.ά. για τους από το Άρβανο της Ηπείρου Έλληνες.
Ετικέτες
- Αλβανική προπαγάνδα (35)
- Αρβανίτες-αυτοί οι παλιοί Έλληνες! (38)
- Άρβανον-Χαονία (31)
- Βαρνάβας (64)
- Βιβλία (40)
- Βιβλιοθήκη (182)
- Βιντεοθήκη (71)
- Βόρεια Ήπειρος (73)
- Ελληνικού ενδιαφέροντος (204)
- Θράκη (64)
- Ιστορία (245)
- Καυκάσια Αλβανία (5)
- Κείμενα (123)
- Λαογραφικά των Αρβανιτών (134)
- Λεύκωμα Αρβανιτών (80)
- Μνήμες (91)
- Παροιμίες (5)
- Περιπτώσεις... (27)
- Σελίδες αρβανίτικης ιστορίας (και όχι μόνο) (77)
- Σκιπιρία (27)
- Συνταγές της μαμίτσας (16)
- Τα αρβανίτικα είναι Ελληνικά (66)
- Τουρκικά-Λατινικά-Σλαβικά γλωσσικά δάνεια (7)
- Τσάμηδες Ανθέλληνες (16)
- Φωτογραφίες (94)
- FUEN (6)
Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2025
Περί της καταγωγής των Αλβανών
Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2025
Οι Έλληνες Ηπειρώτες στη διαδρομή των χρόνων
Τρίτη 19 Αυγούστου 2025
Τζ(σ)εργίνης - Μπότζικας - Κολοκοτρώνης
Γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος. Δρα κοινωνιολογίας της ιστορίας και πολιτισμού (οθωμανικής περιόδου) Παντείου Πανεπιστημίου, δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω – Μουσικολόγου
Τζ(σ)εργίνης – Κολοκοτρώνης
Αφηγείτο ο Γέρος του
Μοριά Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και
συνέταξε ο δικαστής Γεώργιος Τερτσέτης στο
έργο :
Δηλαδή αναφέρεται σε
προγονικό οικογενειακό επώνυμο Τζ(σ)εργίνης και όχι Κολοκοτρώνης.
Για το πώς προέκυψε το Κολοκοτρώνης αναφέρει ο Γέρος του Μοριά:
Τα ονόματα και τα
επώνυμα , συνήθως δεν είναι δηλωτικά εθνικής καταγωγής, αλλά συχνότερα δηλωτικά ιδιότητας, επαγγέλματος,πατρωνυμικά, μητρωνυμικά , παρατσούκλια κ.λ.π σε ποικίλες γλώσσες που ομιλούντο σε «αυτοκρατορικούς μικτούς
πολύγλωσσους πληθυσμούς», όπως των Βυζαντινών και Οθωμανών σε σημείο που κάποιος θα μπορούσε να ονομαστεί Σαρρής (sarı = κίτρινος ή ξανθός στα Τούρκικα ) χωρίς όμως να είναι Τουρκικής καταγωγής. Για το πώς δινόντουσαν τα ονόματα/ παρατσούκλια, μας πληροφορεί ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης με την αφήγησή του. Επειδή ο πρόγονός του είχε «κώλο σαν κοτρόνι» ( sic), που στ’ αρβανίτικα είναι «μπύθ = κώλος»
και «γκούρ=κοτρόνι»,ονομάστηκε Μπυθέγκουρας και Ελληνικά
Κολοκοτρώνης /«Κωλοκοτρόνης» . Άλλο παρατσούκλι
προγόνου του ήταν το Μπότζικας, γιατί όπως λέει ο Γέρος
του Μοριά, αυτός ήταν μικρόσωμος και μαυριδερός και προσομοίαζε στο λεγόμενο φυτό Μποτσ(ζ)ίκι ( σκιλλοκρεμύδα ) που κρεμάμε στις
πόρτες για γούρι την Πρωτοχρονιά.
Όμως ο Γέρος του Μοριά,
δεν μας λέει τι σήμαινε ( σημαίνει )
τα αρχικό επώνυμο της γενιάς του Τζ(σ)εργίνης .
Έψαξα «τα οικογενειακά μας ονόματα»
του Μ.Τριανταφυλλίδη
( Θεσ/νίκη 1982 ) και την εισαγωγή
στην Ελληνική ονοματολογία του Χαρ. Συμεωνίδη ( Θεσ/νίκη 1992 ) και
δεν βρήκα καμία αναφορά.
Άρχισα μετά να κοιτάζω λεξικά διαφόρων γλωσσών και μάλλον
μπερδεύτηκα περισσότερο με τις πιθανές προελεύσεις του ονόματος,
παρά διαφωτίστηκα. Σε κάθε περίπτωση, παρακάτω θα παρουσιάσω όλες τις πιθανές εκδοχές όπως τις βρήκα , χωρίς να σημαίνει ότι κάποια από αυτές είναι η σωστή:
Cer –ginis / Τζεργκίνης =
Μαυριδερός- Γιάννης, στ’ αρβανίτικα του
Μοριά, αλλά ομοηχεί το πρώτο συνθετικό και με το «μαύρος» στα
σλάβικα ;
Çer –ginis / Τσερκίνης =
Έξυπνος- Γιάννης, στ’ αρβανίτικα του Μοριά,
αλλά ομοηχεί το πρώτο συνθετικό και με το «έξυπνος»
στα βλάχικα ;
( σημ.:
ενδέχεται το Γκίνης να μην σημαίνει
Γιάννης, αλλά να προέρχεται από το Gentius στα λατινικά και Gent στ’ αλβανικά, ο οποίος ήταν ο τελευταίων βασιλιάς των
Ιλλυριών το 181-168 π.Χ., συγγενής λέξη και προς τη Λατινική : γένος, σόι, φυλή).
Çarki-νης =
Ρόδα/τροχός και επομένως Τσα(ζε)ρκίνης αυτός που γυρίζει
σαν ρόδα/τροχός με περσική ρίζα çark ;
Tserbu-ίνης =
ελάφι στα βλάχικα και επομένως Τ(ζ)σερμπίνης ο
«γρήγορος σαν ελάφι» ;
çerge ή çergi -ίνης στα οθωμανικά
που σημαίνει μικρή αυτοσχέδια
σκηνή/ τσαρδί δηλαδή;
Sergi-νης : οθωμανικά = ο έκθετος
Черга-ίνης= στα βουλγάρικα που σημαίνει χαλί ;
Чергар-ίνης = στα βουλγάρικα που σημαίνει Νομάς ;
cergë-ίνης =
στ’ αλβανικά που σημαίνει παγίδα / ιστός αράχνης/ χώρος
περιορισμού και Τσάρκος στη γλώσσα των βοσκών εκεί που
περιορίζονται τα νεογέννητα αρνοκάτσικα, με ρίζα το οθωμανικό çerge
ή çergi ;
cergë-ίνης=
στ’ αλβανικά, που σημαίνει και λεπτό δέρμα, αλλά και
κουρέλι, χαλί ή σκέπασμα (scutum =κάλυμμα/ασπίδα στα λατινικά εξ’ ού και σκουτί /ρούχο) από τρίχες γίδας ;
cerchio-ίνης
= ιταλικό, από το λατινικό circus, που συγγενεύει με το
ελληνικό κρίκος και με αντιδάνειο Τσέρκι, δηλ. το στεφάνι που
συγκρατεί τα ξύλα των βαρελιών / βουτσιών ;
τσεκιν (βενετ. λ. zechin) : παλιό χρυσό νόμισμα της Βενετίας, γνωστό
στην Ελλάδα ως βενέτικο φλουρί. Βλ. παροιμία: "είν` ανθρώποι για
τσεκίνια κ` είν` ανθρώποι για κατρίνια".
Αβέβαιη η προέλευση του επωνύμου Τζ(σ)εργίνης
; Αν όπως λέει ο
Κολοκοτρώνης είναι όνομα του 16ου
αιώνα, τότε δηλ. που ξεκίνησε η γενιά του, το πιθανότερο είναι , είτε να έχει αρβανιτο/σλάβικη ρίζα, όπως και τα Μπυθέγκουρας και Μπότζικας , ίσως οθωμανικό Sergin-νης = ο έκθετος / παρατημένος ,
ίσως όμως και να πρόκειται για κατάλοιπο της ιταλικής cerchio-ίνης , ή βενετσιάνικης zechin-νης, οι οποίες ιταλογενείς άφησαν πάμπολλες λέξεις στο Μοριά, τις οποίες χρησιμοποιεί ο Κολοκοτρώνης κατά κόρον στην αφήγησή του ( με αγαπημένες λέξεις το μπατάλια= μάχη, αγιουτάντε = βοηθός, εννοώντας τον Φωτάκο,
Καζάρμα εννοώντας το παλιό κτίσμα και στρατόπεδο , μπαταριά = ντουφεκιά/πυροβολισμό κ.ο.κ ).
--------------------------------------------
Παρακάτω άλλη μια από τις «ευτράπελες», αλλά συνάμα και τραγικές ιστορίες της ελληνικής επανάστασης και ειδικά την εποχή του εμφυλίου,ενώ ο Ιμπραήμ έκαιγε τον Μοριά και έδινε προσκυνοχάρτια .Ο Κολοκοτρώνης ήταν σ’ ένταση με την κυβέρνηση, η οποία την ώρα που αυτός προσπαθούσε να μαζέψει στράτευμα ν’ αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ, έκανε εν αγνοία του Γέρου, μυστικές διαβουλεύσεις με τους Οθωμανούς της Τριπολιτσάς, στέλνοντάς τους ως αγγελιοφόρο τον γνωστό Κων/πολίτη ιστοριογράφο και γραμματέα του Δημ. Υψηλάντη, Ιωάννη Φιλήμονα. Όταν ο Ι.Φιλήμων επέστρεφε από την Τριπολιτσά στο Ναύπλιο, σταμάτησε στους Μύλους, όπου για κακή του τύχη «έπεσε» επάνω στον Κολοκοτρώνη, ο οποίος τον ρωτάει «που ήσουν ;» - Όταν ο Φιλήμων του είπε και του έδειξε τα γράμματα των μυστικών διαβουλεύσεων, τα πιάνει ο Γέρος και τα σκίζει, ενώ έδειρε και τον Φιλήμονα !!!!
Ας δούμε πώς παραστατικά αναφέρει
το γεγονός:
Πηγή: https://24grammata.com/%CE%B7-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CE%BF%CF%84%CF%81%CF%8E%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CF%84/
Σάββατο 16 Αυγούστου 2025
Δημ. Μιχαλόπουλος, Προσπάθειες για σύμπραξη Αλβανίας & Κεμαλικής Τουρκίας - Η μυστική συμφωνία του 1922
Σάββατο 14 Ιουνίου 2025
Όταν η Αλβανία άλλαξε τα ελληνικά επίθετα σε αλβανικά...
Ντοκουμέντο του 1930 δείχνει πως η Αλβανία άλλαξε τα ελληνικά επίθετα σε αλβανικά
Το 1930 η Αλβανική κυβέρνηση απαίτησε την αλλοίωση των επωνύμων των πολιτών με καταγωγή διαφορετική από την αλβανική, σε μια προσπάθεια εξαλείψεως των μειονοτήτων.
Το 1930, κατά τη γενική απογραφή του πληθυσμού της Αλβανίας, το Υπουργείο Εσωτερικών της χώρας εξέδωσε εγκύκλιο μέσω της οποίας διέταξε την αλλαγή των επωνύμων των Αλβανών πολιτών που παραπέμπουν σε ξένη εθνικότητα.
Σύμφωνα
με την εγκύκλιο, οι αλλαγές θα πρέπει να ενθαρρύνονται και σε άλλες μορφές,
όπως παρουσιάζεται στο έγγραφο.
Σχετικά
με το θέμα αυτό μας έγραψε ο Χιμαραίος γιατρός κ. Ευρυβιάδης Γκόρος το παρακάτω άρθρο:
Πως η Αλβανία άλλαζε τα προσωπικά δεδομένα των Αλβανών
υπηκόων με ξένη εθνικότητα.
Μια
«λογική» εγκύκλιος για μια χώρα σαν η δική μας.
Μια
τέτοια χώρα, μικρή, με ετερογενή πληθυσμό, δεν μπορεί να μη ζει στον κόσμο του
ρατσισμού και του σοβινισμού, χρειάζεται μόρφωση και μεγάλη καρδιά για να
δεχτεί την συμβίωση με άλλες εθνικότητες και προπαντός όταν εσύ δεν ξέρεις,
καλά, καλά την καταγωγή σου…
Ναι.
Αυτή η εγκύκλιος είναι ρατσιστική και σοβινιστική. Είναι το ίδιο σαν αύριο, ο
υπουργός των Εσωτερικών, να σου πει: «Άκου, εσύ, το όνομα του πατέρα σου δεν θα
είναι Γιωβάνι, αλλά Μουσταφά, γνήσιο Αλβανικό! Θέλεις δεν θέλεις!»
Θα
ήταν πιο δίκαιο, αν ο υπουργός θα είχε πάρει και τη γνώμη της μαμάς σου…
Δεν
ξέρουμε αν αυτή η εγκύκλιος είχε την αποδοχή όλου του λαού, αλλά όταν ήμουν
μαθητής στο Ιατρικό Πολυτεχνείο, το 1952, ο καθηγητής μου, ο αξιότιμος
Σκοδράνος, χειρούργος ΙΟΥΛ ΚΟΛΙΚΙ, δεν το είχε αλλάξει το «qi» και το επώνυμο,
δεν το έγραφε «Κολαϊ!», αλλά όπως πρέπει, KOLIQI! (ΚΟΛΙΚΙ!)
Η
παρούσα εγκύκλιος παρόλο που είναι του 1930 έχει αρκετές ομοιότητες με την
απόφαση της αλβανικής κυβέρνησης κατά την τελευταία απογραφή πληθυσμού το 2011,
να επιβάλει πρόστιμο 100.000 λεκ (820€) σε όσους πολίτες δήλωναν άλλη
εθνικότητα από αυτή που είχε καταχωρηθεί στο ληξιαρχείο του τόπου γέννησης
τους.
Θαύματα από την χώρα των θαυμάτων!!!
Ακολουθεί το περιεχόμενο της εγκυκλίου σε ελληνική μετάφραση:
Τίρανα,
6/6/1930
Παρόλο
που τον καιρό της κατοχής από την Αυστρο-Ουγγαρία, τα επίθετα των Αλβανών
υπηκόων, που τελείωναν με τις συλλαβές «ιτς, βιτς, ος, ης, ακη, δης», είχαν
εξαφανιστεί, αλλάζοντας σε «αϊ, ι, α», στα μεταγενέστερα χρόνια, οι
περισσότεροι εξ αυτών δεν άργησαν να κολλήσουν εκ νέου αυτές τις καταλήξεις.
Λαμβάνοντας
υπόψη πως τέτοιες καταλήξεις δεν συμπίπτουν με την ετυμολογία των ονομάτων στη
γλώσσα μας και δεν ταιριάζουν με τους γραμματικούς κανόνες, σας παρακαλούμε να
διατάξετε τη λήψη των εξής μέτρων:
Κατά την απογραφή του πληθυσμού, οι υπάλληλοι να αλλάζουν τα επώνυμα που
τελειώνουν σε «ιτς, βιτς, ις, ος, ακη, πουλος, εβ, οφ» με καταλήξεις «αϊ, ι, α», π.χ. Ντερβισοβιτς = Ντερβισαϊ, Μιλτιάδης = Μιλταϊ,
Δημητριάδης = Δημητράϊ.
Τα νέα επώνυμα να χρησιμοποιούνται σε διαβατήρια,
ταυτότητες, πράξεις γέννησης, γάμου, θανάτου και λοιπά μητρώα.
Να αφαιρεθούν όλες οι ταμπέλες
καταστημάτων με ξένες καταλήξεις και
να αντικατασταθούν.
Σε οικονομικές και επίσημες πράξεις να μην χρησιμοποιούνται επώνυμα με ξένες καταλήξεις.Κατά την απογραφή του πληθυσμού, οι υπάλληλοι να αλλάζουν τα επώνυμα που τελειώνουν σε «ιτς, βιτς, ις, ος, ακη, πουλος, εβ, οφ» με καταλήξεις «αϊ, ι, α», π.χ. Ντερβισοβιτς = Ντερβισαϊ, Μιλτιάδης = Μιλταϊ, Δημητριάδης = Δημητράϊ.
Τα νέα επώνυμα να χρησιμοποιούνται σε διαβατήρια,
ταυτότητες, πράξεις γέννησης, γάμου, θανάτου και λοιπά μητρώα.
Να αφαιρεθούν όλες οι ταμπέλες
καταστημάτων με ξένες καταλήξεις και
να αντικατασταθούν.
Σε οικονομικές και επίσημες πράξεις να μην
χρησιμοποιούνται επώνυμα με ξένες καταλήξεις.
Να ενημερωθούν όλα τα κρατικά γραφεία και δικηγορικά γραφεία να μην δέχονται αιτήσεις από πολίτες με τέτοια επώνυμα.
Όλα τα σχολεία να αλλάξουν άμεσα τις καταλήξεις στα σχολικά έγγραφα.
Κρίνουμε
περιττό να σας υπενθυμίσουμε την υποχρέωση της αλλαγής των ξένων καταλήξεων,
για το καλό της εθνικής συνείδησης.
Σας
υπενθυμίζουμε για ακόμη μια φορά πως τα παραπάνω μέτρα επιθυμούμε να
εφαρμοστούν ευχάριστα, χωρίς να δημιουργηθεί άμεση δυσαρέσκεια.
Ελπίζουμε
πως μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, θα έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα.
ΑΝ. ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ – ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΕΙΟ
Για
ενημέρωση και με την παράκληση να διατάξετε όλα τα Υπουργεία και τις σχετικές
υπηρεσίες.
ΣΗΜΕΙΩΜΑ: Έχουν ληφθεί τα μέτρα για την
φύλαξη της εγκυκλίου.
Πηγή: 07.06.2025 | 22:30
https://www.himara.gr/istoria/dokoumento-1930-deixnei-pos-i-alvania-allakse-ellinika-epitheta-se-alvanika/?fbclid=IwY2xjawK6UTZleHRuA2FlbQIxMQBicmlkETBkTDlXQmRjWW9iTEV0eEJ4AR73dIV7IN9ZKTSv4Yr_-EIQAaElF2OhzQMyLP2VbTlny2JBmGBdUgEW_gkA1w_aem_lxIN861RdEOhDZehqZMZvA#google_vignette

.jpg)









.jpg)
.jpg)