Το λεξικό του Κων. Χριστοφορίδη

Το λεξικό του Κων. Χριστοφορίδη

 Για να μιλήσουμε για το λεξικό αυτό,πρέπει να υπενθυμίσουμε κάποιες πραγματικότητες: όταν ήρθαν,περίπου τον 5ο αιώνα,οι Σκιπετάρ στην Αδριατική ακτή για να εγκατασταθούν μόνιμα στην ελληνική Ήπειρο,στη γη του Αρβάνου και στις άνωθεν αυτών περιοχές, συνοίκησαν με τους γηγενείς εκεί Έλληνες Ηπειρώτες και το βορειότερο τμήμα τους,τους Αρβανίτες.

Δεν συγχρωτίστηκαν ποτέ με το ντόπιο ελληνικό στοιχείο παραμένοντας διαχρονικά απέναντί του διάφοροι έως εχθρικοί. Εντάχθηκαν σταδιακά στον Βυζαντινό διοικητικό μηχανισμό και το κυριότερο διαμορφώθηκαν πολιτιστικά.Μπολιάστηκαν με το ντόπιο γλωσσικό ιδίωμα,τα αρβανίτικα.Συν τω χρόνω άρχισαν να καταγράφονται στις ιστορικές πηγές με γεωγραφικό προσδιορισμό:

Αλβανοί,δηλ. κάτοικοι της Αλβανίας,του άνω μέρους της Ηπείρου.Ο όρος,φυσικά,δεν αφορά μόνο τους επήλυδες σκιπτάρ.Αλβανοί ή Αλβανίτες ή Αρβανίτες ήσαν κατά βάση οι γηγενείς εκεί Έλληνες Ηπειρώτες.Δευτερευόντως,όλοι οι κατά περίσταση ή συνθήκη συγκάτοικοι του τόπου αυτού. Σλάβοι,Λατινογενείς,Οθωμανικοί πληθυσμοί,υπολείμματα διαφόρων ντόπιων ή περαστικών επιδρομικών φύλων και,μέσα σ΄όλους,οι μετανάστες σκιπτάρ.Μία απ΄ τις αθλιότητες που διαπράττει σήμερα η δόλια αλβανική προπαγάνδα είναι η εμφάνιση του τότε γεωγραφικού προσδιορισμού στα ιστορικά κείμενα ως ταυτιζόμενο με το σύγχρονο εθνωνυμικό τους. Αξιοθρήνητοι... Η λέξη Αλβανία είναι ελληνικότατη,από τη ρίζα αλπ- (αλφ- αλβ-) που σημαίνει λευκός (Άλπεις,Αλφειός,Αλβιών κ.λπ.).Σε άλλες αναρτήσεις τούτου του ιστότοπου υπάρχουν αναλύσεις για το τοπωνύμιο.Συναντάμε αυτούς τους Σκιπτάρ (κατά τύχη και εκ μεταγραφής Αλβανούς) να ιδρύουν απ΄ τον 11^ο αι. τοπικές Ηγεμονίες,έως ότου ενταχθούν οργανικά στον Οθωμανισμό (από κει κι ο χαρακτηρισμός τους Τουρκαλβανοί),τον οποίο υπηρέτησαν πιστά.

Τα αρβανίτικα υπέστησαν μία φυσική διαστολή μέσα στο χρόνο και το ζυμωτήριο της κοινής χρήσης,αλλά παρ΄ όλες τις προσμίξεις ποτέ δεν απώλεσαν την αρχαιοελληνική τους βάση.

Πάμε τώρα στο τέλος του 19ου αιώνα,εκεί που δραστηριοποιείται ο Κωνσταντίνος Χριστοφορίδης (τι σόι αλβανός κι αυτός,με τέτοιο Ελληνικό όνομα...;) από το Νεόκαστρον/Ελμπασάν.Η Οθωμανία καταρρέει.Η μικρή τότε Ελλάς στοχεύει και οργανώνει την απελευθέρωση των σκλαβωμένων εδαφών της στο Βορρά.Οι  ακαθόριστοι σκιπετάρ αποτελούν για την ελληνική διπλωματία έναν δυνάμει διαλυτικό πόλο της Τουρκίας,τον οποίο εκτιμά ότι πρέπει να προσεταιριστεί.Από την άλλη,η ηγετική τάξη των σκιπετάρ αναζητά στοιχεία εθνικής συνοχής.Επειδή αυτά δεν υπάρχουν,αρχίζει να τα κατασκευάζει.Το λεξικό του Κ.Χ. αποτελεί υλοποίηση της ανάγκης να παρουσιαστεί σκιπετάρικη γλώσσα.Η ελληνική κυβέρνηση χρηματοδοτεί την έκδοσή του για τους λόγους που προανέφερα.

Οφείλουμε να ομολογήσουμε την έντιμη στάση του Κ.Χ. στην σύνταξη του λεξικού του. Αποκαλύπτει ότι η βάση της γλώσσας τους είναι τα ελληνογενή αρβανίτικα.Όχι μόνο δεν αποκρύπτει την αρχαιοελληνική ρίζα,αλλά την αναδεικνύει με ετυμολογικές προσεγγίσεις. Χρησιμοποιεί δε το ελληνικό αλφάβητο (καθόλου τυχαία) με την προσθήκη δύο λατινικών χαρακτήρων.Θησαυρίζει περίπου 10.500 λέξεις,υλικό πολύτιμο για τον σημερινό μελετητή.Η ελληνική ταυτότητα της σκιπετάρικης γλώσσας,παραδομένη από έναν ανοιχτόμυαλο Αλβανό, αποτελεί συντριπτική κατάρριψη των γελοίων θεωριών του παναλβανισμού.

Να πούμε τέλος,ότι μετά την υβριδική δημιουργία του αλβανικού κράτους οι Αλβανοί στην ουσία τότε δημιούργησαν μία επίπλαστη γλώσσα,σωρεύοντας ευρωπαϊκά γλωσσικά δάνεια.Σήμερα η αλβανική γλώσσα διαθέτει περίπου 65.000 λέξεις,55.000 περισσότερες από την εποχή του Χριστοφορίδη.Όλες οι επί πλέον αποτελούν προσθήκες,εισαγωγές,λήψεις και μεταφορές.Ως τον Χριστοφορίδη η γλώσσα των σκιπετάρ ήταν ένα ανακάτεμα από τα ελληνογενή αρβανίτικα,τα τούρκικα,τα σλαβικά και τα λατινικά.

Και υπάρχουν ακόμα κοκορόμυαλοι που τσαμπουνάνε για αλβανική γλώσσα,αλβανικό έθνος και άλλα ωραία καλαμπούρια και παραμύθια.

Κάντε λήψη: Κ. Χριστοφορίδης,Αλβανικό Λεξικό,1904

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος