Δομή της αρβανίτικης οικογένειας στις αρχές του 20ού αι.

Δομή της αρβανίτικης οικογένειας στις αρχές του 20ού αι.

Ο παππούς (πλιάκ) και η γιαγιά (πλιάκα) ήταν οι μεγαλύτεροι (αξιότιμοι) στην οι-κογένεια. Η γνώμη τους είχε βαρύτητα και τα λόγια τους σοφία και εμπειρία ζωής.Όλα τα μικρότερα σε ηλικία μέλη,τους σέβονταν και τους φιλούσαν το χέρι.Ο γιος τους, συνήθως ο πρωτότοκος,είχε το κουμάντο του σπιτιού.Ήταν ο οικονομικός διαχειρι-στής,καλλιεργούσε την περιουσία,έδινε τα χρήματα για τα έξοδα του σπιτιού,φρόντιζε να προικίσει και να παντρέψει τις μικρότερες αδερφές του και τα αδέρφια του και αργό-τερα τα παιδιά του.Όταν αυτά μεγάλωναν τον προσφωνούσαν «γέρο»,αν και δεν ή-ταν πάνω από 40 ή 50 χρονών.Σε αυτή την ηλικία παρέδιδε το ζωνάρι του στον μεγαλύ-τερο γιο με την ευχή να «αυγατίσει την περιουσία».

Εκείνος με την σειρά του γινόταν αφεντικό του σπιτιού (ζοτ ι στεπίσε).Είχε την ευθύ-νη για τις αγροτικές δουλειές και για τα οικογενειακά θέματα.Συμβουλές και παραι-νέσεις δεχόταν μόνο από τον πατέρα του.Σπάνια επηρεαζόταν από την γυναίκα του που εθεωρείτο πρόσωπο σεβαστό,επειδή ήταν η πρώτη νύφη (νούσεα επάρ) της οι-κογένειας.Την σέβονταν οι νεότερες νύφες που έμπαιναν στην οικογένεια καθώς και οι κόρες του σπιτιού.

Ο μπάρμπας και η θειάκα ήσαν οι μεγαλύτεροι (αξιότιμοι) συγγενείς.Τα παιδιά προσφωνούσαν όλους τους μεγαλύτερους ''θείο'' και ''θεία'' χωρίς να υπάρχει απα-ραίτητα οικογενειακή συγγένεια.Κάποιες οικογένειες «έπαιρναν» ένα κορίτσι ή ένα α-γόρι ορφανά για να τους βοηθούν στις δουλειές του σπιτιού ή στις έξω δουλειές.Δεν τα υιοθετούσαν επίσημα,αλλά τα προίκιζαν και τα πάντρευαν σαν δικά τους παιδιά.Τα «ψυχοπαίδια» ένιωθαν μεγάλη αγάπη και ευγνωμοσύνη γι΄ αυτούς.

 Αναρτήθηκε από συνεργάτη στην (ανενεργό,τώρα) fbική ομάδα Αρβανίτες στις 27 Μαρτίου 2014.

Σχόλιο Γιάννη Βασ. Πέππα: Η σαφής πατριαρχική φυσιογνωμία της οικογένειας των αρβανιτοφώνων Ελλήνων στα παλαιότερα χρόνια δεν ήταν κάτι ιδιαίτερο.Αυτό το χα-ρακτηριστικό αποτελούσε κοινό κοινωνιολογικό γνώρισμα του μεσαιωνικού ελληνι-σμού.Όπως και η πυρηνική οικογένεια.Η συνεχιζόμενη συγκατοίκηση,δηλαδή,(κά-ποιων) παιδιών με τους γονείς τους και αφού έκαναν δική τους οικογένεια.Οι συνηθέ-στεροι λόγοι: εξοικονόμηση πόρων,διευκόλυνση και σιγουριά στο μεγάλωμα των παι-διών,αίσθηση ασφάλειας και κληρονομημένη συνήθεια από δύσκολους κι επικίνδυ-νους πρωτύτερους χρόνους.

Ανάλογη ιεράρχηση συναντάμε στην οργάνωση και διοίκηση των μικροκοινωνιών των αρβανιτοφώνων.Κάθε σύνολο οικογενειών με κοινούς προγόνους συνιστούσε μια ξε-χωριστή ομάδα,τη φάρα (δες την μελέτη μου για την φάρα πατώντας εδώ).Ο γηραι-ότερος ακμαίος,δυναμικός και σώφρων εκπρόσωπος της κάθε φάρας συμμετείχε στον ηγετικό πυρήνα της Κοινότητας που καθόριζε και κανόνιζε τις τύχες και την πορεία της.

Πατριάρχη ονομάζει αυτόν τον εκπρόσωπο η Ρέα Γαλανάκη στο βιβλίο της «Ελένη ή ο Κανένας»,μια διεισδυτική βιογραφία της Σπετσιώτισσας κι Αρβανίτισσας μεγά-λης ζωγράφου μας Ελένης Μπούκουρα-Αλταμούρα (δες για το βιβλίο πατώντας ε-δώ).

Ο απόηχος της φάρας έφτασε ως τις μέρες μας.Η δυναμική και τόσο συνεκτική,με μέ-γιστη αίσθηση αλληλεγγύης,έννοια του σογιού επάλλετο,στα χωριά της περιοχής μου (ΒΑ Αττική) τουλάχιστον,ως και το 1980.

Η φάρα,στην ουσία,αποτελούσε μια μορφή δημογεροντίας,γερουσίας.Ένα φατριαστι-κό σύστημα διακυβέρνησης που  κατάγεται απ΄ την αρχαία Ήπειρο.Τα αρχαία Ελληνι-κά φύλα της Ηπείρου (Θεσπρωτοί,Μολοσσοί και Χάονες) αυτόν τον μοναδικό τύπο κοινωνικής οργάνωσης είχαν διαμορφώσει.Γι΄ αυτό και οι αρχαίοι συγγραφείς τους καταγράφουν ως αβασίλευτους (δεν διέθεταν ούτε Βασιλεία ούτε Τυραννία, Αριστο-κρατία, Ολιγαρχία ή Δημοκρατία,δηλαδή κανένα από τα γνωστά στον νότο πολιτικά συστήματα).Τον ίδιο προσδιορισμό (αβασίλευτοι) αποδίδουν οι ιστορικοί συγγραφείς του Βυζαντίου στους ελληνικούς πληθυσμούς (Αρβανίτες) που στους 11ο-13ο αιώνες μετακινούνται απ΄ την Ήπειρο προς Θεσσαλία,Αιτωλοακαρνανία,Πελοπόννησο κ.λπ. για να διαφυλαχθούν απ΄ τις εχθρικές επελάσεις Σλάβων,Σκιπετάρ (Αλβανών) και Οθωμανών.