Σπυρίδων Παπαδήμας, Το Ζήτημα των Τσάμηδων: Ιστορική και Νομική προσέγγιση

Ένα άλλο αξιόλογο έργο για το θέμα

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του Αθαν. Γκότοβου "Τσαμουριά" (φωτογραφία) διαβάζουμε: Όλη η περίοδος από το 1941 μέχρι το καλοκαίρι του 1944 ήταν για τη Θεσπρωτία ένα "ξήλωμα" του Ρωμαίικου. Η ελληνική (κατοχική) διοίκηση στο νομό παρέλυσε. Στη θέση της λειτουργούσε μια άτυπη μεν, αλλά ουσιαστική αλβανική διοίκηση με πολιτικά, αστυνομικά και στρατιωτικά όργανα. Η διοίκηση αυτή είχε εθνικοσοσιαλιστικό πολιτικό στίγμα και λειτούργησε όχι απλώς εξ αντικειμένου, αλλά προγραμματικά στο πλευρό των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων. Στο ενερ-γητικό της εγγράφεται η εκδίωξη μεγάλου μέρους του χριστιανικού πληθυσμού από την περιοχή μέσω της συστηματικής άσκησης ένοπλης βίας.
Όπως, όμως, συνέβη με όλες τις μειονότητες που πόνταραν στο χαρτί του Άξονα για την πραγ-μάτωση των πολιτικών τους σχεδιασμών, η αντίστροφη μέτρηση άρχισε από τη στιγμή που κατέρρευσε το πολιτικο-στρατιωτικό πλαίσιο από το οποίο αυτές αντλούσαν την ισχύ τους. Ωστόσο, για την περίπτωση των Μουσουλμάνων Τσάμηδων της Θεσπρωτίας υπάρχει μια ιδιαιτερότητα: δεν είναι ο κόκκινος στρατός που ξηλώνει τη φιλοναζιστική διοίκηση, αλλά οι δυνάμεις του Ζέρβα ως τμήμα των συμμαχικών ενόπλων δυνάμεων. Η ιδιαιτερότητα αυτή θα έχει συνέπειες, λόγω του ελληνικού εμφυλίου. Η δράση του Ζέρβα, συμπεριλαμβανομένης της δράσης εναντίον των ένοπλων Τσάμηδων, έπρεπε στην αφήγηση της Αριστεράς να χαρακτηριστεί με παρόμοιο πολιτικό πρόσημο.
Το κόμμα των Τσάμηδων στη γειτονική Αλβανία επαναλαμβάνει ουσιαστικά μια αφήγηση που έχει τις ρίζες της στις επικοινωνιακές σκοπιμότητες του ελληνικού εμφυλίου. Όσοι δέχονται ότι η Ιστορία "κατασκευάζεται" κοινωνικά, ας είναι έτοιμοι να υποδεχθούν και άλλες, πιο ριζοσπα-στικές, "κατασκευές" μέσα από τα κομμουνιστικά χαλάσματα των Βαλκανίων. Η εποχή τις ευνοεί. Αυτό που δεν μπορεί κανείς να γνωρίζει είναι για πόσο ακόμη... 

Σε αυτό το πλαίσιο ανάγνωσης των πραγμάτων φαίνεται ότι κινείται η Διπλωματική Εργασία του Σπυρ. Παπαδήμα (κατεβάστε την πατώντας εδώ) μια και δεν καταλαβαίνει κανείς αν κατα-δικάζει ή όχι την διαχρονικά ανθελληνική στάση και πρακτική των Τσάμηδων.Χωρίς να φωτίζει την ιστορική προέλευση/καταγωγή αυτής της περίεργης ομάδας,όποτε γίνεται αναφορά στην Τσαμουριά,γράφεται ότι αυτή προσαρτήθηκε απ΄ την Ελλάδα κι όχι το σωστό: ότι ενσωματώ-θηκε. Λες πώς η Θεσπρωτία κι όλη η Ήπειρος δεν ήσαν/είναι πάντα Ελλάδα. Ακόμα,μία φορά που χρειάστηκε,υπήρξε σύγχυση ανάμεσα στους Έλληνες Χριστιανούς Αρβανίτες και τους Αλβα-νούς Μουσουλμάνους Σκιπετάρ. Αν δεν είναι δυνατός αυτός ο βασικός διαχωρισμός,τότε πώς θα επιχειρηθούν βαθύτερες αναλύσεις...;

Πέρα απ΄ αυτά, η μελέτη παρέχει στοιχεία στο ιστορικό και κυρίως το νομικό μέρος που αξίζει να γνωρίζει ο κριτικός,σκεπτόμενος πολίτης. Αυτός είναι κι ο λόγος που παρουσιάζω εδώ την εργα-σία,παρά τις κάποιες αδυναμίες της. Ίσως ο συντάκτης της δεν έχει κατακτήσει επαρκώς τον χειρισμό της πένας και την μαστοριά της γραφής.

Κρατώ για το τέλος πάντως,την κατακλείδα του συγγραφέα που φτάνει για να προσπεράσουμε εσωτερικές αστοχίες: 

Ωστόσο, η αντεθνική διαγωγή που επέδειξαν κατά τη διάρκεια της Κατοχής αποτελεί επαρκές νο-μικό στοιχείο που δικαιολογεί τόσο την αποστέρηση της ιθαγένειας τους, όσο και τη δήμευση των περιουσιών τους. Επομένως, οποιαδήποτε ανακίνηση του Τσάμικου ζητήματος αποβλέ-πει απλώς στην πρόκληση πολιτικών εντυπώσεων που δυναμιτίζει το κλίμα των δύο χωρών και κατά συνέπεια κρίνεται επιβεβλημένο η Αλβανική κυβέρνηση να πάψει να διατηρεί ζωντα-νές τις ελπίδες των Τσάμηδων για ικανοποίηση των αιτημάτων τους, καθώς όπως αποδείχθηκε οι διεκδικήσεις των Τσάμηδων δεν έχουν νομική βάση.

Γιάννης Βασ. Πέππας