Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας

Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας (26 Φεβρουαρί- ου 1906 - 3 Σεπτεμβρίου 1994) ήταν σημαντικός Έλληνας ζωγράφος,γλύπτης,χαράκτης,εικονο- γράφος,συγγραφέας και ακαδημαϊκός.Διετέλε- σε καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτε- χνείο και ιδρυτικό μέλος του ελληνικού τμήμα- τος της "AICA" (Association Internationale des Critiques d’Art,Διεθνής Ένωση Κριτικών Τέ- χνης).

Ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας γεννήθηκε στην Αθήνα στις 26 Φεβρουαρίου 1906.Πατέ- ρας του ήταν ο καταγόμενος από τα Ψαρά α- ξιωματικός του Βασιλικού Ναυτικού Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος.Μητέρα του η Ελένη Γκίκα,της γνωστής οικογένειας Γκίκα,η οποία είχε εγκατασταθεί στην Ύδρα.Ο μικρός Νίκος βρισκόταν κάθε καλοκαίρι στο νησί και αυτή η διαμονή του επηρέασε την καλλιτεχνική του δημιουργία.Οι γονείς του,με την παραίνεση του σχολείου του,στο οποίο είχε απαλλαγεί από το μάθημα της ιχνογραφίας λόγω εξαίρετων επιδόσεων,αντιλαμβανόμενοι το ταλέντο του νεαρού τον έστειλαν να μαθητεύσει αρχικά κοντά στον Βασίλη Μαγιάση (1917) και,το 1921,στον Κωνσταντίνο Παρθένη.

Το 1922 ολοκληρώνει τις εγκύκλιες σπουδές του στο Λεόντιο Λύκειο και αρχικά εγγράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθη- νών.Το 1923 εγκαταλείπει τη Σχολή και την Α- θήνα,μετοικώντας για σπουδές στο Παρίσι,ό- που εγγράφεται στη Σορβόννη,παρακολουθώ- ντας μαθήματα γαλλικής και ελληνικής φιλο- λογίας και αισθητικής.Το 1923 συμμετέχει σε ο- μαδική έκθεση στη γκαλερί Salon des Indepen- dants.Τον επόμενο χρόνο εγγράφεται στην Aca- demie Ranson,όπου παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής,με καθηγητή τον Ροζέ Μπισιέρ (Roger Bissiere) και χαρακτικής με καθηγητή το Δημήτρη Γαλάνη,συμμετέχοντας παράλληλα σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις.Η πρώτη ατομική του έκθεση οργανώνεται το 1927 στην Galerie Percier στο Πα- ρίσι.Το 1928 εκθέτει για πρώτη φορά στην Αθήνα,από κοινού με τον γλύπτη Μιχάλη Τόμπρο στη γκαλερί "Στρατηγοπούλου".Την ίδια χρονιά καλείται να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία,την οποία ολοκληρώνει το 1929.Όταν απολύεται,νυμφεύεται την ποιήτρια Αντιγόνη Κοτζιά και αναχω- ρούν μαζί για το Παρίσι.

Το 1930 συμμετέχει στην έκθεση που οργανώνεται στο Salon des Surindépendants στο Παρίσι και στην έκθεση της ομάδας "Τέχνη 1930" στο Ζάππειο Μέγαρο της Αθήνας.Στις εκθέσεις αυτές συμμε- τέχει και το 1931.Το 1932 δημοσιεύει στο περιοδικό "Πολιτεία" άρθρο σχετικό με τα ιταλικά σχέδια του Μουσείου του Λούβρου.Συμμετέχει εκ νέου στην έκθεση του Salon des Surindépendants.

Το 1933 διοργανώνει στην Αθήνα το 4ο Διεθνές Αρχιτεκτονικό Συμπόσιο,στο οποίο συμμετέ- χουν μεγάλα ονόματα του χώρου,όπως οι Λε Κορμπυζιέ,Φερνάν Λεζέ,Κριστιάν Ζερβός κ. ά., ενώ συμμετέχει με γραπτά του,σχετικά με την αισθητική,στο περιοδικό "Σήμερα",το οποίο εκ- δίδουν οι Μιχάλης Τόμπρος και Κώστας Ου- ράνης.Το 1934 εκθέτει στην Gallerie des Cahiers d' Art του Παρισιού πίνακες και γλυπτά του,ε- νώ συμμετέχει σε διεθνείς εκθέσεις τόσο στο Παρίσι,όσο και στη Βενετία.Το 1935 εκθέτει 61 πίνακές του στη Λέσχη των Καλλιτεχνών,μαζί με έργα του Τόμπρου και του Μιχαήλ Γουναρό- πουλου.Εκδίδεται από τον Ανατόλ Γιακοβσκί (Anatole Jakovski) λεύκωμα με έργα χαρακτικής 23 κο- ρυφαίων καλλιτεχνών,όπως οι Πάμπλο Πικάσσο,Τζιόρτζιο ντε Κίρικο,Αλμπέρτο Τζιακομέττι,Βασίλι Καντίνσκι κ. ά. στο οποίο περιλαμβάνει έργα του.

Την ίδια χρονιά ξεκινά νέα δραστηριότητα: Μαζί με τους Δημήτρη Πικιώνη,Σωκράτη Καραντινό και Τ. Κ. Παπατσώνη,με τους οποίους συνδέεται φιλικά,εκδίδει το περιοδικό "Το 3ο Μάτι".Ο Γκίκας την επόμενη τριετία ζει και εργάζεται στην Ελλάδα,μεταξύ Αθήνας και Ύδρας.Σχεδιάζει τα κοστούμια θεατρικών παραστάσεων,όπως του έργου "Όπως Αγαπάτε" του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (Θέατρο "Κοτο- πούλη") και του έργου "Η Ζήλια του Μπαρμπουγιέ" του Μολιέρου ("Νέα Δραματική Σχολή" Σ. Κα- ραντινού,1938).Άρθρα του σχετικά με την τέχνη και τη ζωγραφική εμφανίζονται σε ελληνικά περι- οδικά (Τέχνη και Νέον Κράτος).Το 1938 συμμετέχει στην Πανελλήνια Έκθεση Χαρακτικής στο Ζάπ- πειο μέγαρο και το 1939 συμμετέχει σε έκθεση ζωγραφικής στον ίδιο χώρο με δύο έργα του,ένα από τα οποία είναι ο πολύ γνωστός πίνακάς του Το μεγάλο τοπίο της Ύδρας.Ο Λώρενς Ντάρελ και ο Γιώργος Κατσίμπαλης τον φέρνουν σε επαφή με τον Χένρι Μίλερ.Οι δύο άνδρες συνδέονται με στενή φιλία,ο Γκίκας φιλοξενεί τον Μίλερ στο σπίτι του στην Ύδρα και κάνουν μαζί εκδρομές στους Δελφούς και την Ελευσίνα.Για τη σχέση αυτή θα εκδώσει,το 1991,το βιβλίο "Ν. Χ. Γκίκας–Χένρυ Μίλλερ.Χρονικό φιλίας".

Το 1940 με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου επιστρα- τεύεται και υπηρετεί στο Μηχανικό.Με τη λήξη του πολέμου η Αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ προκηρύσσει θέση καθηγη- τή.Ο Γκίκας θέτει υποψηφιότητα και το 1941 εκλέγεται καθη- γητής της Σχολής.Στη θέση αυτή παραμένει μέχρι το 1958.

Κατά τις δεκαετίες του 1950,του 1960, του 1970 και του 1980 πραγματοποιεί πολυάριθμες εκθέσεις στο Λονδίνο,το Παρίσι, το Βελιγράδι,τη Στοκχόλμη,την Οττάβα,το Σινσινάτι,τη Νέα Υόρκη,την Ουάσιγκτον,το Βερολίνο,τις Βρυξέλλες,το Σαιντ Ε- τιέν και,φυσικά,την Αθήνα.Εικονογραφεί βιβλία και σχεδιάζει κοστούμια για πολλές παραστάσεις.Το 1970 η Ακαδημία Αθη- νών του απονέμει το "Αριστείο Καλών Τεχνών" και το 1972 τον εκλέγει τακτικό της μέλος στην έδρα των Εικαστικών Τεχνών. Το 1979 παρουσιάζεται στην British Academy of Film and TV In- ternational TV Festival ταινία του Βασίλη Μάρου,με θέμα τη ζωή του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα.Στην Αθήνα κυκλοφο- ρούν τα βιβλία του Ελληνικοί Προβληματισμοί (1982),Ανίχνευ- ση της Ελληνικότητας (1984) και Γέννηση της Νέας Τέχνης (1987).Το 1982 εκλέγεται επίτιμος διδά- κτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,το 1987 επίτιμο μέλος της βρετανικής "Royal Academy of Arts" και το 1991 επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθη- νών.Συνεχίζει να εκθέτει τόσο στην Αθήνα όσο και στην Άνδρο,αλλά και στο εξωτερικό.Τελευταία έκθεσή του το 1994 (μικρογλυπτική και κόσμημα).

Απεβίωσε στην Αθήνα,στην οικία του της οδού Κριεζώτου,στις 3 Σεπτεμβρίου 1994.

Έργο

Εκτός από τη ζωγραφική,όπου είχε μεγάλη και πολύ σημαντική παραγωγή,ο Γκίκας ασχολήθηκε με τη γλυπτική,τη χαρακτική,τη σκηνογραφία και την εικονογράφηση βιβλίων,αλλά και την κριτική τέχνης.Συνέγραψε βιβλία,άρθρα και μελέτες για την Αρχιτεκτονική και την Αισθητική,καθώς και δοκίμια για την ελληνική τέχνη.Η Ύδρα των παιδικών του χρόνων έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δια- μόρφωση της αισθητικής του,καθώς του επέτρεψε να συνδυάσει στοιχεία γεωμετρικού κυβισμού, αρχιτεκτονικής και φωτός.Ο ίδιος είχε δηλώσει ότι επηρεάστηκε βαθύτατα από το έργο του Ματίς, αλλά σημαντική ήταν,επίσης,η επίδραση των Μπρακ και Πικάσσο.

Ο Οδυσσέας Ελύτης αφιέρωσε εκτενές άρθρο στον καλλιτέχνη: «Η σύγχρονη ελληνική τέχνη και ο ζωγράφος Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας»,Αγγλοελληνική Επιθεώρηση,τεύχος 11,τομ. 2ος,Αθή- να,1947.Η παρουσία του Γκίκα ως κριτικού τέχνης είναι ένα κοινό σημείο με τον Ελύτη,αφού δημοσί- ευσε αρκετά κείμενα για Έλληνες ποιητές,για εικαστικούς καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες,Έλληνες και ξένους.

Έργα του καλλιτέχνη βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα,στη Δυτική Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες,αλλά και σε πολλά μουσεία του εξωτερικού (Musée d’art moderne Παρίσι,Tate Gal- lery Λονδίνο,Metropolitan Museum of Art Νέα Υόρκη).Το 1986 ο Γκίκας επιλέγει 46 έργα του και τα δω- ρίζει στην Εθνική Πινακοθήκη.Πράττει το ίδιο το 1991,δωρίζοντας ολόκληρη την προσωπική του συλ- λογή,μαζί με το σπίτι της οδού Κριεζώτου,στο Μουσείο Μπενάκη.Η οικία του μετατράπηκε σε Μου- σείο πριν το θάνατό του,διασκευασμένη από τον ίδιο και με τα δωμάτια να παραμένουν όπως ή- ταν,όταν τα χρησιμοποιούσε.

Σήμερα αναγνωρίζεται ως ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες της εποχής του.

Ζωγραφικούς πίνακες του δημιουργού θα βρείτε εδώ

Διαβάστε: Συνέντευξη του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα στο γάλλο φωτογράφο Jean-François Bonhomme & αλληλογραφία του με τον Δημ. Πικιώνη

Καμία σχέση η Μπαρδούνια της Μάνης με τουρκαλβανούς

Σε άλλη ανάρτηση του ιστολογίου (Η Μάνη στο Βυζάντιο) αποδείξαμε ότι το όνομα Μάνη καμία σχέση δεν έχει με αρβανίτικα ή τους κατσαπλιάδες τουρκαλβανούς.Οι προπαγανδιστές μειονο- τήτων και οι εθνομηδενιστές ντόπιοι μειοδότες,στο ανθελληνικό παραλήρημά τους,τσαμπουνάνε ότι το τοπωνύμιο είναι αλβανικό,κι ακόμα χειρότερα,ότι οι μουσουλμάνοι τουρκαλβανοί που ήρ- θαν στην περιοχή λεγόντουσαν μπαρδουναίοι κι από αυτούς πήρε το όνομά της η Μανιάτικη Μπαρδούνια. Μέγα ψεύδος! Η περιοχή λεγόταν ήδη έτσι,λόγω των κατακτητών Ενετών. Η περιοχή έδωσε το όνομα στους κατσαπλιάδες,όχι το αντίθετο. Δείτε το παρακάτω εύγλωττο κείμενο,απ΄ το καλό πατριωτικό ιστολόγιο Μάνη (http://www. mani.org.gr/mani/):  Περιοχή Βαρδούνιας Η Μπαρδούνια1 ή Βαρδούνια ονομαζόταν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας η νότια περιοχή της επαρχίας Λακεδαίμονος που συνορεύει: Β. με το λεκανοπέδιο του Ευρώτα,Δ. με την Έξω Μάνη2,Ν. με τη Κάτω Μάνη (σημερινός Δήμος Γυ- θείου),Α. με τα Τρίνησα και το Βασιλοπόταμο. Το όνομα κατά τον Γ. Βλαχογιάννη προέρχεται από παρα- φθορά του ονόματος του πρίγκιπα του Μοριά,Βιλλαρδουίνου, ενώ κατά τον Γεράσιμο Καψάλη από την Ενετική λέξη Bardia (από το ιταλικό guardia),που σημαίνει φρουρά και που μετα- φέρθηκε στα Ελληνικά σαν βάρδια και Βαρδούνια ή Μπαρ- δούνια.Ονομάζεται Μπαρδούνια από τους μεσαιωνικούς χρό- νους και στους χρόνους της τουρκοκρατίας έπαιξε πρωτεύ- οντα ρόλο στην ιστορία της Μάνης,της Λακωνίας,αλλά και του Μοριά,εξαιτίας της ιδιόμορφης σύνθεσης των κατοίκων της σε συνδυασμό πάντοτε με τη φυσική οχυρωματική της3. Με τη συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699) παραχωρήθηκε στους Βενετούς από τους Τούρκους ολόκληρη η Πελοπόννησος και αποτέλεσε το Regno della Morea,του οποίου μια από τις 4 επαρχίες (στην αρχή ήταν 7),ήταν η Λα- κωνία με πρωτεύουσα τη Μονεμβασία.Η επαρχία χωριζόταν σε θέματα,ένα από τα οποία ήταν η Βαρδούνια,τα οποία χωριζόταν σε καπετανίες που η κάθε μια είχε τον αιρετό καπετάνιο της.Οι υπηρεσιακοί παράγοντες ήταν υποχρεωμένοι να υποβάλλουν υπηρεσιακές εκθέσεις στον Γενικό Προνοητή,που είχε έδρα το Ναύπλιο,ο οποίος με τη σειρά του υπέβαλλε εκθέσεις στη Γερουσία της Βενετίας.Οι εκθέσεις αυτές παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες σε κάθε μελετητή της Ιστορίας εκείνων των χρόνων. Η ανατολική ράχη του Ταΰγετου είναι τραχιά και δύσβατη,ενώ διαρρέεται από πολλά ρέματα και ποτάμια,με μεγαλύτερό τους τον Σμήνο.Είναι ο αρχαίος Σμήνος (Παυσανίας «Λακωνικά» 111,24, 9)·γνωστός και σαν ποτάμι της Άρνας ή ποτάμι της Αγια-Μαρίνας ή και ποτάμι της Μπαρδού- νιας.Οι πηγές του,που βρίσκονται κοντά στην Άρνα,αναβλύζουν μέσα από την ομώνυμη σπηλιά της λαγκάδας και υδρεύεται το Γύθειο,όπως και στην αρχαιότητα. Η εδαφολογική διαμόρφωση της περιοχής είναι γοητευτική,πανέμορφη και μεγαλόπρεπη,ενώ εί- ναι σχεδόν απρόσιτη.Έχει αμέτρητα απόκρημνα κορφοβούνια,σπηλιές,χαράδρες,δάση,λαγκαδιές κατασκότεινες και κλεισούρες μπλεγμένες και διακλαδούμενες.Σ’ αυτή την άγονη και κυρίως ο- ρεινή ζώνη απλώνονται τα χωριά της περιοχής. Παραπομπές 1. Από το βιβλίο της Μαρίας Δρογκάρη «Παναγιώταρος Βενετσανάκης,ο απροσκύνητος κλέφτης του Ταΰγετου»,εκδόσεις «γράμματα»,Αθήνα 1982. 2. Με τον Αναγκαστικό Νόμο 1026/24.12.1937 (Ε.τ.Κ. έτος 1938,τ.Α’, αρ.8, 12 Ιαν., σελ.27),το μεγαλύτερο τμήμα της Έξω Μάνης,αποσπάστηκε από την Επαρχία Οιτύλου,Ν. Λακωνίας και ε- ντάχθηκε διοικητικά στο Ν. Μεσσηνίας. 3. Γεράσιμος Καψάλης «Η Βαρδούνια και οι Τουρκοβαρδουνιώτες»,«Πελοποννησιακά»,Τόμος Β', Αθήνα 1957. Σημείωση Γ. Β. Πέππα: σε κατοπινό κείμενό μου θα αποδείξω ότι τα αρβανίτικα επώνυμα Μπάρδης,Μπαρδόσας προέρχονται απ΄ τα αρχαία ελληνικά.

Ουνάζ και Χούντα

Ουνάζ και Χούντα

Σε άλλη ανάρτηση μιλώντας για το βαθ,είχαμε εξηγήσει (και ετυμολογήσει) ότι η λέξη σημαί- νει μαντρί και δαχτυλίδι.

Μια άλλη λέξη στα αρβανίτικα,μάλλον πιο εύ- χρηστη,για το δαχτυλίδι ήταν: ουνάζ. Για να προχωρήσουμε στην ετυμολόγησή της πρέπει πρώτα να αποτυπώσουμε την χρήση του δα- χτυλιδιού: είναι ένας μικρός κυκλικός κρίκος, μια μικρή στεφάνη,μια μικρή κουλούρα που ε- πιτελεί ρόλους συμβολισμού και καλλωπισμού. Εκτός από τα δαχτυλίδια αρραβώνα και γάμου (ορατό σύμβολο δέσμευσης),το δαχτυλίδι προσέθετε στο στολισμό της γυναίκας και σε εξαιρετικές περιπτώσεις τόνιζε και την αρρενωπότητα,αλλά και την εξουσία (κουρσάροι και βασιλιάδες).

Ας πάμε τώρα να δούμε πως φοριέται το δαχτυλίδι,κάτι που θα μας διευκολύνει πολύ στην αναζή- τησή μας.Το δαχτυλίδι το χώνουμε στο δάχτυλο.Αυτό είναι το κατάλληλο,το ενδεδειγμένο ρήμα.Ού- τε το φοράμε,ούτε το βάζουμε,ούτε το τοποθετούμε.Βέβαια,τώρα πια χρησιμοποιούμε όλους αυτούς τους τύπους (μεταφορά),είναι τόσο οικείοι και δόκιμοι.Όμως,το κατάλληλο,το κυριολεκτικό ρήμα εί- ναι το χώνω.Το δαχτυλίδι δεν είναι ένδυμα,υπόδημα για να το φοράμε.Δεν το τοποθετούμε (αφήνου- με κάπου),δεν το βάζουμε (εμβάζουμε) με την έννοια του διαπερνώ,διεισδύω.Είναι ένα μικρό αντικεί- μενο που το χώνουμε στο δάχτυλο μας.

Χώνω, αυτό ακριβώς σημαίνει: ένα υλικό σώμα το θέτω εντός άλλου ή επιτρέπω να συμβεί αυτό με κάποιο μέσο.Πρόκειται για το αρχαίο ρήμα χώννυμι.Από τον αόριστο έ-χω-σα έχουμε το σημερινό χώνω (όπως,από το ζώννυμι → έ-ζω-σα → ζώνω και στρώννυμι → έ-στρω-σα → στρώνω).Τα δυο μεγάλα λεξικά της αρχαίας ελληνικής (Σταματάκου και Liddell-Scott) αναφέρουν μόνο το χώννυ- μι,που είναι μεταγενέστερος τύπος του αρχαίου χόω.Τελείως άλλο ρήμα που έχει την σημασία του επιχώνω,κάνω επιχωμάτωση,φράζω με σωρούς από χώμα.Την πολύτιμη πληροφορία για το χώννυ- μι (=χώνω) μας την διασώζει ο κ. Μπαμπινιώτης στο Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (2005) του.

Πάμε τώρα στο αρβανίτικο ουνάζ.Και εδώ από ένα άλλο λεξικό,αυτό του Χριστοφορίδη (1904) παίρ- νουμε μια άλλη σημαντική πληροφορία:  ότι το ουνάζ λεγόταν και χουνάζ.Το καταληκτικό -ζ μας δί- νει την υποψία του υποκοριστικού (-έζα.Η υποκοριστική κατάληξη αυτή είναι των θηλυκών.Για το αρσενικό και το ουδέτερο δεν έχουμε βεβαιωμένη αντίστοιχη κατάληξη,αλλά,λογικά θα ήταν συν- τμημένος/αρχικός τύπος του  -έζα).Εξάλλου και το δαχτυλίδι υποκοριστικό είναι (δακτυλ-ίδιον).Το χουνάζ λοιπόν,δεν είναι παρά ένα ετυμολογικό παράγωγο του χώννυμι.Ένα μικρό αντικείμενο που το χώνουμε σε κάποιο δάχτυλό μας.Το ου αποτελεί συναίρεση φωνηέντων.Έτσι καταλήγουμε στη χοάνη-χωνί.Βέβαια,αυτές οι λέξεις εκφράζουν μέσα που επιτρέπουν ένα υλικό να χωθεί σε ένα άλ- λο.Το [χ]ουνάζ δεν είναι μέσο,αλλά κύριο αντικείμενο.

Σε πιο νεώτερα χρόνια,όταν υπήρχε σε μια πλαγιά φυσική εκροή ύδατος,έχωναν μέσα της ένα σω- λήνα,οργανώνοντας έτσι,την έξοδο του νερού.Αυτό το έλεγαν χούνι από τη χοάνη.Σιγά-σιγά,αυτή η χούνη-βρύση αποσπάστηκε από την κυριολεκτική σημασία της και έφτασε να σημαίνει την φυσική πηγή,το κεφαλάρι.Πολλά χωριά/περιοχές στην πατρίδα μας με τέτοιες φυσικές αναβλύσεις ύδατος έχουν πάρει το όνομα Χούνι ή Χούνη.Έχω πρόχειρα το χωριό Χούνη της Αιτωλοακαρνανίας,κοντά στον Άγιο Βλάσιο και την Χούνη Αργολίδας.

Το αρβανίτικο [χ]ουνάζ λοιπόν,δεν είναι παρά μια χοάνη,χούνη,ένα αντικείμενο που χώνεται.

Και μπορεί στο  [χ]ουνάζ να επικράτησε ένας τύπος χωρίς το αρχικό χ- ,για λόγους γλωσσι- κής εκλέπτυνσης προφανώς,αλλά στην ομόρρι- ζη αρβανίτικη λέξη χούντα το διατήρησε.Χού- ντα ονομαζόταν η μύτη.Η μυτούλα χούντεζα. Έτσι λεγόταν και το δέσιμο του μαντηλιού που κάλυπτε την μύτη των γυναικών,όταν θέριζαν ή έκαναν άλλες δουλειές και ήθελαν να προ- στατέψουν την εισπνοή τους.Χούντεζα λεγό- ταν και το πάνινο σακουλάκι που κρέμαγαν στη μύτη του μουλαριού ή άλλων υποζυγίων με τροφή μέσα,ώστε να τρώει όταν κινεί- ται.Χουντεμάδ[ης]  λεγόταν αυτός που είχε με- γάλη μύτη.

Τι είναι η μύτη,αλήθεια; Δύο ρώθωνες,που δεν είναι τίποτα άλλο παρά χωνιά,φαρδιά στην έξοδό τους και στενεύουν όσο κατευθύνονται στην εσωτερική ρινική κοιλότητα.Επιτρέπουν την εισδοχή και φιλτράρισμα του αέρα προς τους πνεύμονες.Η μύτη μας είναι μια χοάνη διά της οποίας χώνεται ο πολύτιμος αέρας  στον οργανισμό μας.Ένα χωνί,μια χούνη,μια χούντα.

Δεν θα κουραστώ να λέω ότι η ταύτιση αρβανίτικων-ελληνικών δεν είναι μόνο στο επίπεδο των λέξεων (εκφρασμένο αποτέλεσμα),αλλά και στο χώρο της νόησης (ιδεολογική σύλληψη).Είναι έ-να και το αυτό.

Όποιος αντιτίθεται,ας αντιπαραβάλλει άλλη δυναμική θεώρηση.Για να δούμε έτσι,όλοι αυτοί που αμφισβητούν την ελληνικότητα του Ηπειρώτικου αρβανίτικου ιδιώματος τι μπόι έχουν και τι σοβα- ρότητα διαθέτουν.

Γιάννης Βασ. Πέππας, Φιλόλογος-Συγγραφέας

Ένας Βαρναβιώτης στον πόλεμο του ΄40

Ο Giannis Alexopoulos πρόσθεσε 2 νέες φωτογραφίες.

28 Οκτωβρίου στις 10:46 μ.μ.

Κάποιες ημέρες σαν κ την σημερινή πλημυρίζω απο συναίσθηματα υπερφάνειας... Στην φωτό ο 3ος απο αριστερά (όρθιους) είναι ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΒΑΣ απο τον Βαρνάβα Αττικής σε Ιταλικό στρατώνα κάπου στο Αργυρόκαστρο, ο παππούς μου, πάντα θυμόμουν ένα απόκομα εφημερίδας που είχε η γιαγιά μου σπίτι της, ψάχνοντας λοιπόν βρήκα την εφημερίδα απο το internet κ τα αρχεία (φωτό εφημερίδας κάτω δεξιά)!!!

Δεν είχα την τύχη να τον γνωρίσω αλλά απο όλα αυτά που γνωρίζω τον είχα πάντα ψηλά σαν έναν απο εκείνους τους μεγάλους Έλληνες με την δικιά του ιστορία εκεί στο μέτωπο....

(Δείτε την ανάρτηση του κ. Γ. Αλεξόπουλου στο facebook εδώ)

Σχόλιο Γ.Β. Πέππα: Οι Καραβάδες είναι ένα μικρό σόι στον Βαρνάβα που αριθμεί μόλις τέσσε- ρις γενιές.Μόνιμοι κάτοικοι του χωριού,σήμερα,είναι ελάχιστοι.

Ο πρώτος Καραβάς,ο πατέρας του αναφερόμενου ΙΩΑΝΝΗ στη φωτογραφία (πρέπει να λεγόταν Μιχάλης),ήρθε γύρω στο 1900 από απέναντι,από την Εύβοια,μάλλον απ΄το πόρτο-Μπούφαλο. Έτσι,λογικά,θα ήταν αρβανίτης.

Για να διαπλέει τον Ευβοϊκό,θα ήταν ψαράς... Η ηλικία μου πρόλαβε ψαράδες από άλλα μέρη που έρχονταν στο Σκάλωμα του Βαρνάβα για ανάπαυλα.

Παντρεύτηκε μία Κατσίκη (Βαγγελιώ;) κι έκαναν τέσσερα παιδιά.

Εμβληματική μορφή υπήρξε ο Κώστας Καραβάς (ΚωτσηΚαραβάς),μόνιμος κάτοικος της παραλί- ας του Βαρνάβα,δημιουργός τής μιας απ΄τις δύο ψαροταβέρνες εκεί,που λειτουργεί κι ως σήμερα [Άσπρο-Μπλε],δίπλα στο κύμα!

ΎΔΡΑ,ιστορία & φωτογραφίες

Από άλμπουμ του κ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΥΛΑΚΟΥ 

[ΎΔΡΑ]

ΥΔΡΑ

Ενημερώθηκε πάνω από ένα χρόνο πριν

Η Ύδρα είναι νησί του Αργοσαρωνικού. Με το αυτό όνομα φέρεται η πρωτεύουσα και λιμένας της νήσου που αποτελεί ομώνυμο Δήμο, που αριθμούσε 1.966 κατοίκους στην απογραφή του 2011, οι οποίοι, λόγω του άγονου εδάφους, ασχολούνται κυρίως με την αλιεία και τον τουρισμό. Είναι εξαιρετικά γραφικό, αρχοντικό και κοσμοπολίτικο νησί.
Γενικά
Ιδιαίτερα δημοφιλής προορισμός για ξένους τουρίστες αλλα και Αθηναίους, δεδομένης της σχετικά μικρής της απόστασης από την πρωτεύουσα. Οφείλει το όνομά της στα άφθονα νερά, που ανάβλυζαν από τις πλούσιες πηγές που είχε κατά την αρχαιότητα. Έχει σημαντική ναυτική ιστορία και παράδοση. Αναπαλαιωμένα αρχοντικά, το παλιό γραφικό λιμάνι με τις πολεμίστρες και τα κανόνια, τα μουσεία, τα μοναστήρια, η ναυτική σχολή, συνθέτουν την εικόνα του νησιού, η οποία μάς μαρτυρεί την σημαντική ιστορική σημασία της. Κατά τον αγώνα της επανάστασης του 1821 η Ύδρα μαζί με τις Σπέτσες και τα Ψαρά έπαιξαν σημαντικό ρόλο, λόγω της μεγάλης ναυτικής δύναμης που διέθεταν. Στην Επανάσταση του 1821 η Ύδρα διέθετε 186 πλοία.
Μεγάλοι Πλοιοκτήτες, Ναυμάχοι του 1821, και πολιτικοί κατάγονται από το νησί, ανάμεσά τους οι Ανδρέας Μιαούλης, Κουντουριώτης, Κριεζής,Τσαμαδός,Σαχίνης,Τομπάζης κ.α. Αυτή η ναυτική παράδοση συνεχίζεται μέχρι σήμερα με έναν μικρό αλιευτικό στόλο και την Ακαδημία Εμποροπλοιάρχων, που άρχισε να λειτουργεί αμέσως μετά την επανάσταση του 1821 και είναι η αρχαιότερη σχολή εμποροπλοιάρχων της ανατολικής Μεσογείου• στις μέρες μας στεγάζεται στο αρχοντικό του Λάζαρου Τσαμαδού και της Μαρίας Δ. Σαχίνη και βοηθητικά κτίρια δωρεάς Αθ. Κουλούρα.
Η πόλη της Ύδρας, που είναι και η μοναδική πόλη του νησιού, έχει ανακηρυχθεί διατηρητέα και απαγορεύονται τα τροχοφόρα. Είναι απλωμένη σε δύο βραχώδεις λόφους και σφύζει από παραδοσιακά σπίτια με κεραμιδένιες σκεπές, έντονες μπλε πόρτες και παράθυρα. Η Ύδρα εδώ και δεκαετίες, είναι ένας από τους αγαπημένους προορισμούς Ελλήνων και ξένων επισκεπτών. Στο νησί υπάρχουν 300 εκκλησίες και πέντε μοναστήρια.
Η σημαντικότερη γιορτή σήμερα στην Ύδρα είναι τα Μιαούλεια, τα οποία είναι εκδηλώσεις, αφιερωμένες στη δράση του Ναύαρχου Μιαούλη και πραγματοποιούνται κάθε χρόνο, προς το τέλος του Ιουνίου.
Η Ύδρα, περισσότερο από όλα τα Ελληνικά νησιά, ενέπνευσε τις Καλές Τέχνες. Διάσημοι Έλληνες και ξένοι ζωγράφοι απεικόνισαν στα έργα τους τα τοπία της. Μεγάλοι καλλιτέχνες, όπως ο Πάμπλο Πικάσο και ο Μαρκ Σαγκάλ, την επισκέφτηκαν και αποτύπωσαν σε σχέδια τα αυστηρά της σχήματα. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ύδρα υπάρχει παράρτημα της Σχολής Καλών Τεχνών από το 1936, το οποίο στεγάζεται στο τετραώροφο αρχοντικό του Εμμανουήλ Τομπάζη και της Ξανθής Δ. Σαχίνη στα δεξιό τμήμα του λιμανιού.
Η Ύδρα συνδέεται ακτοπλοϊκώς, όλο το έτος, με τα υπόλοιπα νησιά του Αργοσαρωνικού, καθώς και με τα Μέθανα, την Ερμιόνη, το Πόρτο Χέλι, το Ναύπλιο, τον Tυρό. Μπορεί να μη διαθέτει αεροδρόμιο και ίσως ποτέ δεν θα αποκτήσει εξαιτίας του ορεινού εδάφους της, πλην όμως διαθέτει ελικοδρόμιο.
Ιστορία
Η Ύδρα σύμφωνα με νεότερες αρχαιολογικές έρευνες, έχει κατοικηθεί από την Νεολιθική εποχή. Δρύοπες, Μυκηναίοι, Κάρες, Σάμιοι, Αθηναίοι πρόσφυγες της εποχής των περσικών πολέμων, εποίκησαν και κατοίκησαν την Ύδρα. Η ακμή του νησιού συνέπεσε με την Πρωτοελλαδική και την Μυκηναϊκή εποχή. Το νησί ήταν εμπορικό-ναυτικό κέντρο, ανάμεσα στην Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου. Η περιοχή της Επισκοπής, του Αγίου Γεωργίου-Αγίου Νικολάου Μπίστη, το Μπαλί, η ακρόπολη του Βλυχού και η περιοχή της Ζωοδόχου Πηγής της Ζούρβας, ήταν σημαντικοί οικισμοί εκείνης της εποχής, ενώ την Κλασσική εποχή η Ύδρα ήταν στην δικαιοδοσία της Ερμιόνης. Από αυτούς, την αγόρασαν Σάμιοι πολιτικοί εξόριστοι που οχύρωσαν την ακρόπολη του Βλυχού. Οι Σάμιοι, αφού ήρθαν σε σύγκρουση και μετά από ήττα με τους Αιγινήτες, πούλησαν την Ύδρα στους Τροιζήνιους. Την Κλασσική εποχή η Ύδρα παρουσιάζει έναν συγγραφέα κωμωδιών, τον Ευάγη τον Υδρεάτη. Την Ρωμαίικη και κατόπιν την Βυζαντινή περίοδο το νησί κατοικείται ανελλιπώς. Κατά των 15ο αιώνα αρχίζει η σημαντική ανάπτυξη της Ύδρας με την εγκατάσταση Αρβανιτών φυγάδων, καταδιωγμένων από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή, που είχε κυριεύσει την Πελοπόννησο. Τότε είναι που ξεκινά να χτίζεται και η σημερινή πόλη της Ύδρας και συγκεκριμένα γύρω από τον λόφο του Κιάφα για λόγους ασφαλείας από πειρατικές επιδρομές.
Ένα δεύτερο μεγάλο εποικιστικό κύμα έφτασε στην Ύδρα στα τέλη του 16ου αιώνα όταν μεγάλες οικογένειες έρχονται στο νησί. Μεταξύ αυτών οι οικογένειες Λαζάρου και Ζέρβα μετέπειτα Κοκκίνη και Κουντουριώτη απο την Ήπειρο, οι οικογένειες Μπαρού απο την Κύθνο, Νέγκα, Γκιώνη, Γκούμα, Γιακουμάκη μετέπειτα Τομπάζη απο τα Βουρλά της Σμύρνης, Κιοσσέ μετέπειτα και Σαχίνη απο την Γένοβα, Μπουντούρη απο την Εύβοια, Βώκου μετέπειτα και Μιαούλη απο τα Φύλλα Ευβοίας. Τον 17ο αιώνα ήταν κτήση των Ενετών και τον 18ο αιώνα περιέρχεται στους Τούρκους έως την επανάσταση του 1821 κατα την οποία αριθμούσε περι τους 27,000 κατοίκους.
Η Ύδρα στην Επανάσταση του 1821
Η Επανάσταση βρίσκει την Ύδρα κάτοχο αμύθητου πλούτου απο χρυσά νομίσματα της εποχής, αποτέλεσμα κυρίως της επιτυχημένης εμπλοκής της στο εμπόριο σίτου κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Το εμπόριο μετά το 1810 είχε κάμψη αλλα ο στόλος της αριθμούσε 186 μικρά και μεγάλα πλοία συνολικής χωρητικότητας 27.736 τόνων δηλαδή ήταν διπλάσιος απο αυτόν των Σπετσών που διέθεταν ως δύναμη 64 πλοία συνολικά 15.907 τόνων. Τα Ψαρά διέθεταν 35 - 40 πλοία και η Κάσος 15. Τα πληρώματα είχαν αποκτήσει και πολεμική εμπειρία λόγω των συγκρούσεων με πειρατές της Αλγερίας. Τουλάχιστον από το 1820 οι προεστοί είχαν μυηθεί από την Φιλική Εταιρεία στο μυστικό της Επανάστασης. Όταν κηρύχθηκε η Επανάσταση στην Πελοπόννησο, οι Υδραίοι ενημερώθηκαν με αλληλογραφία από τους πελοποννήσιους οπλαρχηγούς. Με επιστολή της 24 Μαρτίου 1821 οι προύχοντες της Πελοποννήσου ενημερώνουν τους Υδραίους και Σπετσιώτες ότι η Επανάσταση άρχισε ενωρίτερα γιατί το μυστικό είχε προδοθεί από "τουρκολάτρες", και ζητούν την βοηθειά τους για ναυτικό αποκλεισμό του εχθρού. Οι Σπετσιώτες ύψωσαν την σημαία της Επανάστασης την 26 Μαρτίου, αλλά οι Υδραίοι φάνηκαν διστακτικοί στο να εξεγερθούν αμέσως, θυμούμενοι τις καταστροφές που είχαν πάθει κατά την προηγούμενη αποτυχημένη εξέγερση του 1770 και λαμβάνοντας υπόψη την στρατιωτική υπεροχή του εχθρού. Τελικώς κήρυξαν την επανάσταση στις 14 Απριλίου με εκκλησιαστική πομπή και ταυτόχρονα εξέδοσαν γραπτή επαναστατική διακήρυξη που έφερε τον τίτλο "Διαβατήριον των Ελληνικών Μαχομένων Πλοίων". Το έγγραφο αυτό αποτέλεσε και εθνική διακήρυξη, παρόμοια με αυτή που εκδόθηκε από άλλες Ελληνικές Αρχές:
"Το Ελληνικόν Έθνος βεβαρυμένον πλέον να στενάζη υπό τον σκληρόν ζυγόν υπό τον οποίον τέσσαρας περίπου αιώνας καταθλίβεται επονειδίστως, τρέχει με γενικήν και ομόφωνον ορμήν εις τα όπλα δια να κατασυντρίψη τας βαρείας αλύσσους τας υπό των βαρβάρων Μωαμεθανών περιτεθίσας εις αυτό. ...
Ημείς οι προύχοντες, οι συγκροτούντες την διοίκησιν της Νήσου ταύτης επιτρέπομεν εις τον Καπετάνιον Γιακουμάκην Τουμπάζην του πλοίου Θεμιστοκλής, το οποίον έχει κανόνια δεκαέξ και άλλα πολεμικά όπλα υπό την Ελληνικήν σημαίαν να υπάγη μετά του πλοίου τούτου, όπου ήθελε κρίνει ωφέλιμον και αναγκαίον εις τον κοινόν αγώνα, και να ενεργή κατά των Οθωμανικών δυνάμεων δια ξηράς τε και θαλάσσης πάν ό,τι συγχωρείται εις νόμιμον πόλεμον, έως ού η ελευθερία και ανεξαρτησία του Ελληνικού Γένους να αποκατασταθή με στερέωσιν ...
16 Απριλίου 1821".
Επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα υδραίικα πληρώματα αποκαλούνταν "Σουλουτζαλήδες", έναντι των Σπετσιώτικων που αποκαλούνταν "Τζαμουτζαλήδες", που όμως ήταν λίαν περιζήτητα ακόμη και από τους Οθωμανούς στολάρχους, όπως και από τον Καρά-Αλή.
• Περί το τέλος της δεκαετίας του '50 η διάσημη ηθοποιός Σοφία Λόρεν, ανταποκρινόμενη σε αίτημα της τότε Βασίλισσας Φρειδερίκης, "γύρισε" στην Ύδρα την γνωστή κινηματογραφική επιτυχία "Το παιδί και το δελφίνι", τα γυρίσματα της οποίας παρακολούθησε η ίδια η Βασίλισσα. Ήταν ακριβώς η απαρχή της μεταφοράς του τουριστικού ενδιαφέροντος (ανάπτυξης) από το Λουτράκι στα νησιά του Αργοσαρωνικού, υποβοηθούμενη από την έβδομη τέχνη.
Ο Δήμος Ύδρας περιλαμβάνει το νησί της Ύδρας, το νησί Δοκός, το νησί Άγιος Γεώργιος και άλλες μικρότερες κοντινές του νησίδες. Συστάθηκε το 1946 και προήλθε από την αναγνώριση σε Δήμο της Κοινότητας Ύδρας[2]. Παρέμεινε αμετάβλητος στην συνέχεια και με την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας το 1997 αλλά και του σχεδίου Καλλικράτης το 2010.

1

9

2

2

2

2

2

2

1

1

1

2

1

1

1

1

1

1

1

2