Καλιακούτσα: ο αρχαιοελληνικός "εφεδρισμός" των Αρβανιτών

Υπήρχε στην αρχαιότητα ένα εφηβικό παιχνίδι,ο εφεδρισμός.Σ΄ αυτό,ένας νεαρός κουβαλούσε στις πλάτες του έναν άλλο νεαρό.Έπαιζαν δηλαδή,το άλογο και τον αναβάτη του.

[εφ-εδράω,επί+έδρα)• κάθημαι επί τινος, επικάθημαι / στηρίζομαι επί τίνος.

έφ-εδρεία,η• το να κάθηται τις επί τινος ή πλησίον τινός. / το παραμένειν εν αναμονή, ενέδρα.

εφ-εδρεύω• κάθημαι,στηρίζομαι επί τινος. / παρακάθημαι,παραμονεύω, επιτηρώ, καιροφυλακτώ, σταματώ.

έφ-εδρος,o• ο καθήμενος επί τινος / ο καθήμενος επί άρματος συρομένου υπό λεόντων,ο καθήμενος πλησίον, παρακαθήμενος. / ο παρακαθήμενος και παραφυλάττων, ενεδρεύων, παραμονεύων./ ο ευρισκόμενος εν εφεδρεία, ο αναμένων όπως καταλάβη την θέσιν άλλου.

εφ-έζομαι,αποθ.• κάθημαι επί τινος, επικάθημαι. / κάθημαι πλησίον, παρακάθημαι.]

Το ίδιο ακριβώς παιχνίδι συναντάμε και στους αρβανίτες.Λεγόταν καλιακούτσα.

Όταν ήμασταν μικρούληδες,ο κατά πέντε χρόνια μεγαλύτερος αδελφός μου συχνά με έπαιρνε καλιακούτσα.Το ίδιο,φυσικά,γινόταν και με όλα τα άλλα πιτσιρίκια.

Η κατάληξη –ουτς [όπως και –ους, –ατς, –οτς] είναι υποκοριστική [βλέπε: Πανούς ← Παναγιωτάκης, Γιωργάτς ← Γιωργάκης, Κολιότς ← Νικολάκης].

Στο θέμα εντοπίζεται η λέξη κάλι ή κάλιε=άλογο.Καλιακούτσα δηλαδή,σημαίνει αλογάκι.

Η λέξη κάλι είναι το αρχαιοελληνικό επίθετο Κέλης που προσδιόριζε τον ίππο. Κέλης ίππος: κινούμενο,διατασσόμενο άλογο.Προοδευτικά,ουσιαστικοποιήθηκε και ταυτίστηκε με τον ίππο.

[κελεύω • κινώ (ωθώ) προς τα εμπρός, παρακινώ, παροτρύνω / διατάσσω, παραγγέλλω (επί ίσων ή και επί ανωτέρου προς κατώτερο / επιμόνως (θερμώς) παρακαλώ,ικετεύω (επί κατωτέρου προς ανώτερον).

Κέλης, -ητος, ο( κέλλω) • ίππος ιππασίας, δρομικός, ο μη ζευγνύμενος μετ΄ άλλου. / ταχύπλουν πλοιάριον μέ μίαν μόνον σειράν κωπών (λατ. celes,celοχ).

Ετυμ.: Κέλης, λακ. κέληξ• κατά τινας συγγ. τω κέλλω, κέλομαι, κελεύω• πρβλ. ίπποισι κελητίζειν=πηδάν εκ του ενός ίππου εις τον άλλον.

Κελητίζω •επιβαίνω κέλητος,ιππεύω,είμαι δεινός ιππεύς (κυρίως επί ιππευόντων δύο ίπππους, μεταπηδώντων δηλ. εκ του ενός εις τον άλλον.

Κελήτιον • υποκορ. του κέλης]

Γιάννης Βασ. Πέππας, Φιλόλογος-Συγγραφέας