ΓΚΙΚΑΣ

Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας: "Νικηφόρος",1938.

Για αυτό το αρβανίτικο επώνυμο επικρατεί μεγάλη σύγχυση και ετυμολογείται με απίθανες εκ- δοχές.Διαβάζουμε σε (υποτίθεται) σχετικό διαδικτυακό τόπο: ΓΚΙΚΑΣ: Επώνυμο προερχόμενο από το βαπτιστικό όνομα Άγγελος=Αγγελικώ=Γγελκώ=Γκίκας. 

Β' περίπτωση να προέρχεται από την τουρκική λέξη gok=γκιόκας=ουρανός γαλάζιος,εξελληνισμένο σε Γκίκας.

Τα παραπάνω είναι τελείως λάθος,παραβλέπουν ολοκληρωτικά δε,τα αρβανίτικα.Αλλά και εντός της αρβανίτικης προσεγγίζεται λανθασμένα.Άλλοι το ετυμολογούν απ΄ το μεσαιωνικό αντρικό όνο- μα Γένθιος,που δεν γνωρίζω πόση σχέση είχε με τη Βυζαντινή πραγματικότητα.

Αυτή η ανόητη εκδοχή εκπορεύεται απ΄ την γελοία αλβανική προπαγάνδα.Γένθιος λεγόταν ένας Ιλλυριός βασιλιάς (πιθανόν στο φύλο των Αρδιαίων,δείτε εδώ κάποια στοιχεία) στις αρχές του 2ου π.Χ. αι.

Τον χορό είχε ξεκινήσει (στο περιοδικό Μπέσσα,αν θυμάμαι καλά) ο μακαρίτης Αρ. Κόλλιας.Η ε- πιδίωξη γνωστή,συνηθισμένη και διαρκής: καθετί αρβανίτικο να αλβανοποιηθεί δια της παραπο- μπής στην υποτιθέμενη Ιλλυρική (και Πελασγική,άμα λάχει) ρίζα των Σκιπετάρ.Νευρωσική προ- παγάνδα που εξεμούν ως κι οι σημερινοί επίγονοι (αργυρώνητοι κατά βάση) του αλβανισμού.

Έχει σχεδόν επικρατήσει να αποδίδεται/μεταφράζεται ως Ακίνδυνος.Δεν ξέρω γιατί και ούτε καν πι- θανολογώ τη συνάρτηση.Στα αρβανίτικα το στερητικό α- της ελληνικής αποδίδεται με το πα- [θα αφιερώσω άλλο σημείωμα γι΄ αυτό].Στο Γκίκας δεν υπάρχει κανένα πα-.

Πέραν αυτού,καθαρά εννοιολογικά,το Ακίνδυνος δεν περικλείει κανένα στοιχείο γενναιότητας,η- ρωισμού,ρωμαλεότητας ώστε να δινόταν τιμητικά σε ανδρείο άρρενα.Το ακριβώς αντίθετο.Έτσι,το το Γκίκας=Ακίνδυνος δεν ισχύει.

Το Γκίκας προέρχεται από το Ιωάννης.Ας δούμε πώς: Οι αρβανίτες φώναζαν τον Γιάννη: Γιάγκο, αλλά και Γιάν και Γκιν.

Από το τελευταίο,με έναν παρατηρούμενο στ΄ αρβανίτικα συμφωνικό αναδιπλασιασμό [θ΄ αφιερώ- σω και σ΄ αυτόν σχετικό σημείωμα],προκύπτει το δευτερογενές υποκοριστικό Γκικάτς.Υποκοριστική κατάληξη αποτελούσε όχι μόνο το -άτς (Κακάτς,Λιεκάτς,Γατς κ.ά.),όσο και το -ότς (Κολλιότς,Κοτς κ.ά.) και το -ούς (Πανούς,Πεππούς,Φιλιππούς κ.ά.).Εξευγενισμό του Γκικάτς αποτελεί το Γκίκας. Απ΄ την παραπάνω γλωσσολογική διεργασία και τα επώνυμα: Γκίνης και Γκικάκης.

Γκίκας Χαρδούβελης

Ο γνωστός Αρκάς (απ΄ τα Πούλιθρα) πολιτικός δεν διαθέτει μόνο αρβανίτικο όνομα,αλλά και επώ- νυμο.Οι αρβανίτες ονόμαζαν χαρντού[μ]π τον ασουλούπωτο άντρα,τον ασυμπάθητο,μονοκόμμα- το,άξεστο,το ξελάρι.Με εξευγενισμό (χαρντούμπ →   χαρδούβ) και την προσθήκη της συνήθους στ΄ αρβανίτικα κατάληξης -έλι (η αρχαιοελληνική κατάληξη -ύλλιον,πιθανότατα,που διατηρείται και σήμερα,υπάρχουσα όμως και ως -ούλι) προέκυψε το χαρδούβ-ελι[ης].Άλλα σχετικά: κουτσουμπέλι, Κασκαβέλι (Θηβών),καρκατσέλι,καγκέλι κ.λπ.

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος