Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΝΙΔΙΑΤΩΝ (& άλλων Αρβανιτών) ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΝΙΔΙΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Της Μαργαρίτας Κλαδιά

Ο επαναστατικός ενθουσιασμός επικρατούσε την άνοιξη του 1821 και στην Αττική,παρόλο πού η κατάσταση ήταν διαφορετική σε σύγκριση με τις γειτονικές περιοχές.Ούτε αρματολίκια είχαν ποτέ δημιουργηθεί στην Αττική,ούτε υπήρχαν οργανωμένα ένοπλα σώματα,ικανά να την προστατέψουν σε περίπτωση ανάγκης,όπως υπήρχαν στα Σάλωνα,στη Λιβαδειά ή στο Λιδορίκι.

Στην ύπαιθρο Αττική όμως,υπήρχαν τα ένοπλα σώματα των Χασιωτών και των Μενιδιατών,που είχαν αναλάβει τη φύλαξη των δύο εισόδων από βορρά στην Αττική,του μεγάλου δερβενιού της Χα-σιάς και του μικρού δερβενιού του Αγίου Μερκουρίου Κηφισσού.Με την άδεια των τουρκικών αρχών οι πρώτοι οπλισμένοι αγωνιστές «φωλιάζουν» στην Πάρνηθα.

Η Πάρνηθα κατά καιρούς λειτουργεί ως καταφύγιο διωκομένων,ως τόπος διαμονής πληθυσμών σε περίπτωση επιδημιών ή ακόμα και ως αγροτική γη,κυρίως για καλλιέργεια σταριού στα οροπέδια των δερβενοχωρίων και στα μεγάλα προαιώνια μενιδιάτικα κτήματα,Λιμικό,Σαλονίκι κλπ.

Οι Μενιδιάτες και οι Χασιώτες αλωνίζουν ελεύθεροι στην Πάρνηθα στα πριν την επανάσταση χρό-νια.Εκτός από αγρότες είναι και ποιμένες και ρετσινιάρηδες και μελισσοκόμοι και κυνηγοί.Την εποχή εκείνη το κυνήγι αφθονεί στην αγορά της Αθήνας,όπως τα λυθρίνια του Σαρωνικού και το άφθονο κυνήγι από την Πάρνηθα,την Πεντέλη και τον Υμηττό.

Οι Μενιδιάτες είναι ατίθασοι,άντρες πολεμικοί,υψηλόσωμοι και προσηλωμένοι στους άγραφους νόμους τους,που πολλοί από αυτούς συναντώνται στο εθιμικό δίκαιο της τουρκοκρατίας.Είναι οργα-νωμένοι σε οικογένειες,σε σόγια,σε φάρες και σε παρέες.Είναι ολιγαρκείς,λιτοδίαιτοι,σχεδόν ασκη-τικοί.Τηρούν κατά γράμμα όσα η θρησκεία ορίζει και τον καιρό εκείνο διακρίνονται για το φιλότιμο και την μπέσα τους.Ρέπουν στα πολεμικά,κυρίως στον κλεφτοπόλεμο και ακολουθούν το σύστημα «Χτύπα,χτύπα στο ψαχνό και φύγε».

Οι Μενιδιάτες,50 χρόνια πριν την μεγάλη Επανάσταση του 1821,στην άλλη επανάσταση,των Ορ-λωφικών,είχαν βγάλει έναν περίφημο οπλαρχηγό,κουρσάρο και κλέφτη,τον Μητρομάρα.Μάλι-στα,μετά τον θάνατό του και την εξόντωση διά βασανιστηρίων των συντρόφων του,οι Μενιδιάτες βρήκαν και συγκέντρωσαν τα υπέρογκα λύτρα που ζητούσαν οι Τούρκοι,για να εξαγοράσουν την προς πώληση γυναίκα του Μητρομάρα.Αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν και ετάφησαν στον παλαιό Άγιο Βλάση.

Στις παραμονές της Επανάστασης το Μενίδι και η Χασιά είναι τα μεγαλύτερα χωριά της Αττικής, μετά την Αθήνα.Οι πρόκριτοί τους έχουν μυηθεί στη φιλική εταιρεία,αρκετοί είναι εγγράμματοι και βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τους Αθηναίους,τους Λειβαδίτες,τους Θηβαίους και τους φιλικούς κατηχητές τους,τους Ηπειρώτες Ζαρίφη και Ζωγράφο.

Διαπνέονται από τις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης και από την αμερικανική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη,από τα οράματα του Ρήγα και τις διδαχές του Άνθιμου Γαζή στο σχολείο της Φιλόμουσου Εταιρείας των Αθηνών.

Στη Χασιά είχε δημιουργηθεί από τις αρχές Απριλίου ένα μικρό σώμα ενόπλων από τον Μελέτη Βασιλείου,που, μυημένος στη Φιλική Εταιρεία,περίμενε τη στιγμή του ξεσηκωμού.

Με αυτούς είχαν έρθει σε συνεννόηση ο Αναγνώστης Κιουρκατιώτης από το Μενίδι –κι αυτός μυημένος στη Φιλική-,καθώς και ο Γιάννης Ντάβαρης από το Λιόπεσι. Συνεννοήθηκαν στα χωριά τους με τους μικροκαπεταναίους και τους αρχηγούς των οικογενειών.Αδιαμφισβήτητος αρχηγός της Χασιάς ο Μελέτης Βασιλείου και του Μενιδίου ο Αναγνώστης Κιουρκατιώτης.Μαζί τους ο Μήτρος Τσεβάς, ο Αναγνώστης Καλογράνης και άλλοι μικρότεροι.

Τα όπλα ξεθάφτηκαν από τις κρύπτες τους,ενώ οι Αθηναίοι έστελναν κρυφά μπαρούτη κρυμμένη μέσα σε τσότρες.Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο πατέρας του μετέπειτα γνωστού ζαχαρο-πλάστη Παυλίδη,που έφτιαχνε φυσέκια για τους Τούρκους,έκλεβε τη μισή σχεδόν ποσότητα των πολεμοφοδίων,την έκρυβε καθημερινά στην μπουγάδα της Αθηναίας γραίας Μανώλαινας του Μπινιάρη κι αυτή περνώντας είτε από την πύλη του Αδριανού είτε από την πύλη της Μπουμπου-νίστρας,έβγαινε στο ρέμα της Καλλιρόης.Εκεί τα παρελάμβανε ο προς τούτο τεταγμένος Μενιδιά-της,που έφευγε με τον γάιδαρό του,αφού προηγούμενα είχε πουλήσει στην πόλη ξύλα ή μέλι.

Στο Μενίδι κουβαλήθηκαν κρυφά και τα καρυοφύλλια που είχε προμηθευτεί εξ ιδίων δαπανών ο Αθηναίος Παναγής Σκουζές,πληροφορούμενος εγκαίρως για την έναρξη της Επανάστασης.

Και ενώ οι πρωτογενείς ελληνικές πηγές είναι περιορισμένες,εν τούτοις υπάρχουν πολλές και ασφα-λείς πληροφορίες από τους ξένους περιηγητές που βρέθηκαν στην Αθήνα την άνοιξη του 1821,ενώ πλήθος είναι και οι πληροφορίες που μπορεί κάποιος να συλλέξει από τα αρχεία των ευρωπαϊκών προξενείων.Πληροφορίες αυθεντικές που επιτρέπουν την έγκυρη ανασύνθεση των ιστορικών γεγο-νότων κατά την πρώτη φάση του Αγώνα,από την εισβολή των επαναστατών στην Αθήνα τον Α-πρίλιο του 1821 έως και το τέλος της δεύτερης πολιορκίας της Ακρόπολης,το καλοκαίρι του 1822.

Στην Αθήνα λειτουργούσαν τα προξενεία της Αγγλίας,Γαλλίας,Ολλανδίας,Αυστρίας,Δανίας,Ρωσί-ας και της Νάπολης.

Ο πρόξενος της Ολλανδίας,Κορσικανός Ντομένικο Οριγκόνε,που είχε αναλάβει τα καθήκοντά του από το 1819,παρακολούθησε στενά τα γεγονότα και τα κατέγραψε στο Ημερολόγιό του.Ανά τακτά χρονικά διαστήματα έστελνε τμήματα του Ημερολογίου στον πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη, Gaspar Testa κι εκείνος τα προωθούσε στο Υπουργείο των εξωτερικών της Ολλανδίας.Οι πληροφο-ρίες του χαρακτηρίζονται άριστες,γιατί ερχόταν σε επαφή και με τα δύο μέρη,Έλληνες και Τούρ-κους.Έτσι λοιπόν,στις 26 Μαρτίου σημειώνει «Κυκλοφορούν φήμες για επανάσταση στο Μωριά».

Στις 27 Μαρτίου γράφει «Ο βοεβόδας ζήτησε 40 οκάδες μπαρούτι και 160 οκάδες μολύβι,για να ετοι-μάσει φυσέκια.Αλλά δεν υπάρχει πολύ υλικό στην πόλη.Φυλάκισε τους μπακάληδες,για να πετύχει το σκοπό του».

Στις 2 Απριλίου «Ένας πεζοδρόμος που έφθασε χθες από την Πάτρα είπε ότι κάπου χίλια άτομα α-ποβιβάσθηκαν στην πόλη και ότι κάηκε το μπεζεστένι [η αγορά].Όλος ο Μωριάς είναι στα όπλα.Οι Τούρκοι αποσύρθηκαν στα φρούρια».Την ίδια μέρα σημειώνει «Στην Αθήνα αποφασίστηκε να αφο-πλιστούν απόψε οι Έλληνες.Λένε πως θα γίνει σφαγή.Οι Τούρκοι πήγαν στο Συμβούλιο των προε-στών για να δώσουν διαταγές.Δεν βρήκαν κανέναν.Όλοι είναι αναστατωμένοι και κρύβονται.Κά-ποιος που ήρθε από τη Θήβα είπε ότι χθες κατέλαβαν την πόλη άγνωστα στρατεύματα.Πιστεύει ότι είναι Αρβανίτες και ότι ανάμεσά τους είδαν καπέλα, παπάδες,δεσποτάδες κλπ.»

3 Απριλίου «Οι Τούρκοι μεταφέρουν τρόφιμα στην Ακρόπολη.Ετοιμάζονται μεγάλες ποσότητες αλευριού.Τα χαρέμια ανέβηκαν κιόλας στο κάστρο».

4 Απριλίου «Λένε ότι οι Χασιώτες του δερβενιού της Αττικής έγραψαν στον διοικητή προτείνοντας του να αναλάβουν τη φρούρηση της Αθήνας.Κι αυτό γιατί οι Κουντουριώτες του δερβενιού των Με-γάρων έφθασαν ως τον Μαραθώνα κι αρπάζουν βόδια και πρόβατα.Ζήτησαν επίσης 100 κιλά στά-ρι.Ο διοικητής αρνήθηκε την προσφορά,γιατί φοβήθηκε μήπως καταλάβουν την πόλη.Οι ένοπλοι Τούρκοι της Αθήνας υπολογίζονται στους 300».

9 Απριλίου,Μεγάλο Σάββατο «ένα σώμα 300 χωρικών από τα Κούντουρα και τα Βίλλια έφθασαν χθες βράδυ σχεδόν κάτω από τα κανόνια της Αθήνας.Άρπαξαν 3000 πρόβατα των Τούρκων.Δεν άγγιξαν,όπως λένε,τα κοπάδια των Ελλήνων.200 περίπου έφιπποι Τούρκοι βγήκαν για να τους κα-ταδιώξουν,αλλά γύρισαν άπρακτοι».

11 Απριλίου «Λένε ότι χωριάτες της περιοχής άρπαξαν τούρκικα κοπάδια και ότι αύριο φθάνουν στο Μενίδι 600 επαναστάτες,για να καταλάβουν την πόλη».

14 Απριλίου «Οι Χασιώτες έφθασαν στην Κηφισιά,λεηλάτησαν τούρκικα σπίτια και πήραν το μολύβι από την σκεπή του Τζαμιού… οι Τούρκοι κάλεσαν τους προεστούς της Αθήνας για κάποια ανακοί-νωση και τους συνέλαβαν οδηγώντας τους ομήρους στην Ακρόπολη.Συνολικά 12 άτομα.»

Την άλλη μέρα φαίνεται ότι και οι δυο πλευρές ετοιμάζονται για πόλεμο.Οι Τούρκοι ζητούν να σφάξουν τους ομήρους,αλλά ο καδής τους το απαγορεύει και αυτοί τον χαρακτηρίζουν γκιαούρη και τον διώχνουν από την Ακρόπολη.Εν τω μεταξύ αιχμαλωτίζονται και Τούρκοι από τους Έλληνες.

Στις 14 Απριλίου γράφει «Λένε ότι ο καπετάν Διάκονος [ο Αθανάσιος Διάκος της Λειβαδιάς] έστειλε 30 παλληκάρια,για να ενισχύσει την επιχείρηση.Υπάρχει πληροφορία,που θεωρείται σίγουρη,πως απόψε θα φθάσουν πάνω από 1300 επαναστάτες: Χασιώτες,Μενιδιάτες,Κουντουριώτες,Βιλλιώτες, Κουλουριώτες,Μεγαρίτες κ.ά. Κι ότι πολλοί απ’ αυτούς μπήκαν σήμερα κρυφά στην Αθήνα.Οι Τούρ-κοι απειλούν να πυρπολήσουν την πόλη,αν πλησιάσουν οι επαναστάτες».

Τις επόμενες ημέρες οι πληροφορίες είναι καταιγιστικές.

Στις 21 Απριλίου γράφει «Χθες αποβιβάστηκαν Κουλουριώτες που προορίζονται για το στρατόπεδο του Μενιδίου.Στη Σαλαμίνα είχαν καταφύγει πάνω από 400 Αθηναίοι και ήθελαν να μείνουν εκεί.Οι Κουλουριώτες τους κατηγόρησαν για δειλία και τους ανάγκασαν να βγουν στην Αττική.»

23 Απριλίου «Οι επαναστάτες έρχονται απόψε.Λένε πως έφτασαν στο Μενίδι δυο καινούργιοι καπεταναίοι,κάποιος Ζαφειρόπουλος και κάποιος Δήμος» [πρόκειται για τον Δήμο Αντωνίου,Φιλι-κό.Δεν ήταν αξιωματικός,αλλά έφτασε στο Μενίδι φορώντας ευρωπαϊκή στολή με περικεφαλαία και επωμίδες για λόγους εντυπωσιασμού.].Γράφει ο Origone: «Οι επαναστάτες του Μενιδίου ενισχύ-θηκαν από 100 Κουλουριώτες με αρχηγό κάποιον Έλληνα με στολή και επωμίδες.Φαίνεται πως είναι πρώην αξιωματικός».

Στις 24 έφτασε η πληροφορία ότι στο Μενίδι συνέλαβαν κάποιον Έλληνα κατάσκοπο των Τούρ-κων.Παρά τον ξυλοδαρμό δεν θέλησε να ομολογήσει.Τελικά του βρήκαν γράμματα ραμμένα στα παπούτσια του.Ο καπετάνιος των επαναστατών τον έχτισε ως το λαιμό.

Οι Τούρκοι της Αθήνας συγκεντρώθηκαν σήμερα στου βοεβόδα.Όλοι λένε πως αύριο εξάπαντος θα γίνει η επίθεση των επαναστατών.Τη νύχτα οι Τούρκοι λεηλάτησαν πολλά καταστήματα και απο-θήκες των Ελλήνων στο παζάρι.Διαδίδεται με επιμονή πως αύριο θα γίνει σφαγή των Ελλήνων.

 Η πληροφορία του προξένου ήταν ακριβής.

25 Απριλίου «Σήμερα το πρωί,δυο ώρες πριν την αυγή, ακούστηκαν πυκνοί πυροβολισμοί και ξαφ-νικά η πόλη κατακλύστηκε από τους επαναστάτες.Δεν άκουγες άλλο από κραυγές «Χριστός Ανέστη»,«Ελευθερία,ελευθερία».Αρχηγοί του σώματος ήταν οι καπεταναίοι Δήμος από τη Λειβαδιά και Μελέτης από τη Χασιά.Υπήρχαν και πολλοί παπάδες των χωριών αρματωμένοι και στολισμένοι με τα εκκλησιαστικά τους διακριτικά. … Από το κάστρο άρχισαν τα πυρά μόλις στις 8 το πρωί.»

26 Απριλίου «Έφτασαν οι Αιγινήτες για ενίσχυση.Οι επαναστάτες κατέλαβαν τον λόφο του Φιλο-πάππου,αλλά δεν έχουν πυροβολικό.Περιορίζονται στο τουφεκίδι.Κάπου-κάπου απαντούν από την Ακρόπολη».

Στις 27 Απριλίου «οι επαναστάτες αρχίζουν να αφαιρούν το μολύβι από τις σκεπές των τζαμιών.Το χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη για βόλια.Παρασκευάζουν και μπαρούτη.Από τους πολιορκητές ξεχωρίζουν οι Χασιώτες και οι Κουλουριώτες.Λένε πως άραξαν στον Πειραιά δυο Υδραίικα καράβια με πολεμοφόδια και κανόνια.Από την Ακρόπολη σταμάτησαν τα πυρά του πυροβολικού.Μόνο του-φεκίδι.»

Στις 28 «Οι καπεταναίοι εγκαταστάθηκαν στο κονάκι του βοεβόδα και ύψωσαν τη σημαία της ε-λευθερίας.Κόκκινος σταυρός πάνω σε άσπρο φόντο,16 κόκκινες γραμμές σε στήλες,μια κουκουβάγια και δυο μάτια,του θεού Άρεως,όπως λένε.Οι 16 γραμμές αντιπροσωπεύουν τους 16 αρχηγούς.Επί-σης υπήρχαν στη σημαία δυο μονογράμματα που σημαίνουν Ελευθερία ή Θάνατος».

Εκτός από τις πληροφορίες που μας παρέχει το Ημερολόγιο του Origone και που είναι σαφώς έγκυρες,πληροφορίες για την ίδια χρονική περίοδο έχουμε και από τον Άγγλο Τζων Φούλερ,τον τελευταίο Ευρωπαίο περιηγητή της προεπαναστατικής περιόδου.Ήρθε στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 1818,ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στη Σμύρνη και επέστρεψε στην Αθήνα στις 13 Νοεμβρίου 1820.Περιγράφει μια κωμόπολη 10-12.000 ατόμων,με το 1/5 του πληθυσμού να είναι Τούρκοι και οι υπόλοιποι Έλληνες και Αρβανίτες (σημ. Γ.Β. Πέππα: εννοεί ελληνόφωνοι και αρβανιτόφωνοι),με λίγα καλά σπίτια,στενούς,αλλά καθαρούς δρόμους.Οι Έλληνες ήταν τεχνίτες κι έμποροι,ενώ οι Αρβανίτες,αγρότες.Το μοναδικό εμπόριο που ευδοκιμούσε ήταν αυτό του λαδιού και γι’ αυτό οικο-νομικά ισχυροί ήταν όσοι καλλιεργούσαν ελιές.

Για τους Τούρκους γράφει ότι μιλούσαν όλοι ελληνικά και δεν ήταν λίγοι αυτοί που αγνοούσαν πλήρως τη μητρική τους γλώσσα.Οι Τούρκοι αξιωματούχοι,ο βοεβόδας και ο καδής,δεν αναμι-γνύονταν στα εσωτερικά προβλήματα που προέκυπταν μεταξύ των Ελλήνων.Αυτά τα έλυνε το δι-καστήριο του αρχιεπισκόπου.Την καταβολή φόρων την είχαν αναλάβει επίσης οι Έλληνες προε-στοί.Κι ενώ σημειώνει ότι υπήρχε διαφθορά στη συλλογή τους,όμως μένει εντυπωσιασμένος με την τάξη που επικρατούσε και την έλλειψη ταραχών και εγκληματικών ενεργειών.

Οι ξένοι που ζούσαν στην Αθήνα –Άγγλοι,Γάλλοι,Ιταλοί,Πρώσοι- απολάμβαναν την ηρεμία και την ξεγνοιασιά.Ήταν ζωγράφοι,φιλόλογοι,μελετητές της ιστορίας,αρχιτέκτονες,αναστηλωτές των μνη-μείων.Πολλοί από αυτούς γνώριζαν ότι στην Αθήνα είχαν καταφτάσει Φιλικοί,που μάλιστα είχαν ενημερώσει κάποιους για τα σχέδιά τους.Ωστόσο ο χειμώνας πέρασε ήρεμα.Όλοι απλά παρακολου-θούσαν τα γεγονότα των Ιωαννίνων [τα στρατεύματα του σουλτάνου πολιορκούσαν τον Αλή Πα-σά]. Γι’ αυτό και αιφνιδιάστηκαν,όταν έφτασαν τα νέα για την εισβολή του Υψηλάντη στις ηγε-μονίες και την εκτέλεση του Πατριάρχη.Το θεώρησαν ως το σύνθημα του εθνικού ξεσηκωμού.Στις αρχές Απριλίου του 1821 έφτασαν στην Αθήνα οι ειδήσεις για τον ξεσηκωμό του Μωριά.

Οι Τούρκοι μιλούσαν για αντιπερισπασμό και οργανωμένο σχέδιο του Αλή Πασά.Οι Έλληνες πάλι κρυφομιλούσαν για γενικό ξεσηκωμό.Και καθώς οι πληροφορίες ήταν σχεδόν ανύπαρκτες,οι φήμες κυκλοφορούσαν έντονες για εισβολή ελευθερωτών στην Αθήνα.Όταν ξέσπασε η Επανάσταση απο-κλείστηκε και είχε την ευκαιρία να βλέπει από το παράθυρό του την αιφνιδιαστική εισβολή των επα-ναστατών της Αττικής στην Αθήνα και την πολιορκία των Τούρκων στην Ακρόπολη.

Ο περιηγητής περιγράφει: Τέλη Απριλίου μια ομάδα επαναστατών εγκαταστάθηκε στο Μενίδι.Ανα-στατωμένοι οι Τούρκοι κλείστηκαν στην Ακρόπολη με τις οικογένειές τους και τους προεστούς,που είχαν πάρει ομήρους.Ετοιμάστηκαν για πολιορκία.

Την ημέρα επικρατούσε φασαρία και σύγχυση,και τη νύχτα η καθιερωμένη ησυχία των Τουρκοπό-λεων ταραζόταν από τις κραυγές του Ιμάμη πού τα μεσάνυχτα διάβαζε το κοράνι στον Παρθενώ-να ενώ οι Τούρκοι απαντούσανε εν χορώ: «Αλλάχ Ιλλάχ».Ώρες αγωνίας ζούσαν και οι Έλληνες.Οι περισσότεροι ήταν ικανοποιημένοι από την κατάστασή τους,η συμβίωση με τους Τούρκους γείτονες ήταν ομαλή και η ιδέα της ανεξαρτησίας τους άφηνε ασυγκίνητους.Η Τουρκική διοίκηση,που ήταν επιφορτισμένη με την τάξη και την ασφάλεια της πολιτείας,είχε καταφύγει στην Ακρόπολη και οι Αθηναίοι έτρεμαν καθώς έβλεπαν τους στρατιώτες της Αλβανικής Φρουράς,που περνοδιάβαιναν στους δρόμους, αρματωμένους ως τα δόντια και απειλητικούς.

Από την κορυφή του Αρείου Πάγου διακρίνονταν οι σημαίες με τον Σταυρό να κυματίζουν στο Μενί-δι.Όμως δεν υπήρχαν πληροφορίες για τα σχέδια των επαναστατών.

Και ξαφνικά,στις 7 Μαΐου (η διαφορά της ημερομηνίας του Φούλερ σε σχέση με αυτήν που δίνουν οι υπόλοιποι οφείλεται στη χρήση του Νέου Ημερολογίου από τον περιηγητή) ξημερώματα η Αθήνα ξύπνησε από σκόρπιους πυροβολισμούς κι άγριες κραυγές που ολοένα πλησίαζαν.

«Πέντε λεφτά αργότερα είδα να ξεχύνονται στο δρόμο,κάτω από το παράθυρό μου,ένα πλήθος α-ντάρτες με άγρια θωριά αρματωμένοι με κάθε λογής όπλα».

Αυτά είναι τα στοιχεία που μας παρέχουν οι πηγές για το ξέσπασμα της επανάστασης στην Ατ-τική.Όμως ο Αγώνας δεν σταματά τότε,αλλά αποδεικνύεται χρονοβόρος και επικίνδυνος.

Ενώ η πολιορκία συνεχιζόταν και οι Τούρκοι της Ακρόπολης είχαν φτάσει σε απελπισία από την έλλειψη τροφίμων,στο ελληνικό στρατόπεδο είχαν ξεσπάσει φιλονικίες για την αρχηγία,μέχρι τις 29 Ιουνίου,οπότε έφτασε στο στρατόπεδο της Αθήνας ο διορισμένος από τον Δ. Υψηλάντη Λιβέριος Λι-βερόπουλος και ανέλαβε την αρχηγία.Οι Τούρκοι έκαναν εξόδους απελπισίας χωρίς όμως αποτέ-λεσμα,αλλά και χωρίς να παραδίνονται.Κράτησαν έτσι μέχρι τις 19 Ιουλίου,που έφτασε στην Αθήνα με ισχυρό στρατό ο Ομέρ Βρυώνης από την Εύβοια και οι Έλληνες διαλύθηκαν χωρίς μάχη.Οι Μενι-διάτες αγωνιστές και άμαχοι κατέφυγαν στην Αίγινα και τη Σαλαμίνα,όπου σχημάτισαν σώματα ενόπλων με αρχηγούς τον Αναστάσιο Λέκκα από το Μενίδι και τον Δημήτρη (Μήτρο) Τσεβά από τη Χασιά,και από εκεί πραγματοποιούσαν αιφνιδιαστικές επιθέσεις εναντίον των Τούρκων.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1821 ένα σώμα από 70 στρατιώτες,με αρχηγούς τον Αναστάσιο Λέκκα και Δημήτριο Τσεβά,κατακερμάτισε 60 Αλβανούς στη θέση Δραγουμάνο,που ήταν τότε συνοικισμός και στον όποιο είχαν πάει να αρπάξουν το στάρι των κατοίκων.Οι λίγοι Αλβανοί που διασώθηκαν έ-τρεξαν στον Ομέρ Βρυώνη,του διηγήθηκαν τη συντριβή τους κι εκείνος πήρε όλο το ιππικό του και πεντακόσιους άντρες και έσπευσε να εκδικηθεί.

 Αν και δεκαπλάσιοι οι Τούρκοι,νικήθηκαν από τους Έλληνες και παρά λίγο να σκότωναν και τον ίδιο τον Ομέρ Βρυώνη,όταν ο Αθηναίος Δήμος Ρουμπέσης τον αναγνώρισε και χωρίς να υπολογίσει τη σωματοφυλακή του,του επιτέθηκε κατά μέτωπο,έβγαλε την πιστόλα του και σκότωσε ένα σωμα-τοφύλακά του και πιάνοντας από τα χαλινάρια το άλογο του Ομέρ Βρυώνη,τράβηξε τη σπάθα του και τη σήκωσε καταπάνω του για να του πάρει το κεφάλι.Όμως,δεν πρόλαβε,έπεσε ηρωικά κάτω από την ομοβροντία των σωματοφυλάκων του πασά.

Μετά την αποτυχία του αυτή,ο Ομέρ Βρυώνης απέτυχε σε 2 ακόμα προσπάθειες να χτυπήσει τους επαναστάτες Έλληνες: μια στη Σαλαμίνα και μια στον Κερατόπυργο.Στη συνέχεια αποσύρθηκε στη Λαμία στις 28 Σεπτεμβρίου.

Οι συμπλοκές συνεχίζονται και η φωτιά της Επανάστασης είχε στο μεταξύ φουντώσει σ' όλη την Ελλάδα.

Στις 2 Νοεμβρίου 1821,δύναμη 250 Ελλήνων,με αρχηγό τον Αναστάσιο Λέκκα,συνεπλάκη στο Χα-λάνδρι με μεγαλύτερη δύναμη Τούρκων και μετά από σκληρή μάχη,τους ανάγκασαν να υποχω-ρήσουν στην Αθήνα με μεγάλες απώλειες.Όμως,κατά την τελευταία φάση της μάχης και ενώ οι Τούρκοι υποχωρούσαν,τραυματίστηκε θανάσιμα ο Αναστάσιος Λέκκας χωρίς να γίνει αντιληπτός από τα παλικάρια του.Οι υποχωρούντες Τούρκοι τον έπιασαν και μετά από φρικτά βασανιστήρια τον θανάτωσαν.

Την 13η Νοεμβρίου 1821 οι Έλληνες καταλαμβάνουν τα 3 πηγάδια του Σερπεντζέ (Ωδείο Ηρώδου Αττικού),κατά τη 2η πολιορκία της Ακρόπολης,και τα αχρήστεψαν ρίχνοντας μέσα τα πτώματα των Τούρκων.Στη μάχη αυτή και την πολιορκία έλαβε μέρος σαν οπλαρχηγός με ομάδα Μενιδιατών ο Μήτρο Λέκκας,αδελφός του Αναστάση,που είχε σκοτωθεί στο Χαλάνδρι.

Η πολιορκία κράτησε μέχρι τις 10 Ιουνίου 1822,οπότε οι Τούρκοι δεν άντεχαν άλλο και παραδόθη-καν.Έτσι απελευθερώθηκε η Ακρόπολη και η Ελληνική σημαία κυμάτισε πάνω στο αιώνιο σύμβολο του Ελληνισμού.Τη Φρουραρχία της Ακρόπολης είχε αναλάβει,κατόπιν διορισμού από τους Αθηναί-ους,ο Παναγιώτης Κτενάς,ο οποίος,δυστυχώς,σκοτώθηκε άδοξα,διαμελίστηκε από την έκρηξη κανο-νιού που έγινε από υπερθέρμανση,τη στιγμή που έπεφταν οι χαιρετιστήριοι κανονιοβολισμοί.Προς τιμή της μνήμης του οι Αθηναίοι διόρισαν φρούραρχο τον αδελφό του Σπύρο Κτενά,ο οποίος α-ποδείχτηκε ακατάλληλος και αντικαταστάθηκε βίαια από τους Δ. Σαρρή και Μήτρο Λέκκα,οι οποίοι και ανέλαβαν μαζί τη φρουραρχία.Μετά από τη δυσαρέσκεια άλλων οπλαρχηγών που κατέφυγαν στον Δ. Υψηλάντη,ο τελευταίος τους κάλεσε να παραδώσουν τη φρουραρχία,αλλά αυτοί αρνήθη-καν.Τότε,κατόπιν συνεννοήσεως με τον Δ. Σαρρή,ο Μήτρο Λέκκας συνάντησε τον Οδυσσέα Αν-δρούτσο,του έδωσε προσωπική επιστολή του Σαρρή και,μαζί με τον Χασιώτη Μελέτη Βασιλείου τον παρακάλεσαν να αναλάβει τη φρουραρχία.Ο Ανδρούτσος δέχτηκε και στις 21 Αυγούστου 1822 του παραδόθηκαν τα κλειδιά της πόλης και η φρουραρχία της Ακρόπολης.Στις 27 Αυγούστου του 1823 τουρκικό ιππικό (500 ιππείς) κινήθηκε από τη Θήβα προς Αθήνα για να διαπιστώσει τη δύναμη των Ελλήνων.Ισάριθμη δύναμη Ελληνική με αρχηγό το Μήτρο Λέκκα τους απέκρουσε στην Κάντζα και τους ανάγκασε να επιστρέψουν στη Θήβα με μικρές σχετικά απώλειες.Στη δεύτερη εκστρατεία του Ομέρ της Καρύστου,τον Ιούλιο του 1824,ο Μήτρο Λέκκας μαζί με τον αδελφό του Γιώργο επί κεφαλής των Αθηναίων και με τη συμμετοχή κι άλλων οπλαρχηγών,αντιμετώπισαν 600 ιππείς και πεζικό.Τε-λικά,οι Τούρκοι,σε μάχη που έγινε μεταξύ Ακρόπολης και Λυκαβηττού,αποχώρησαν το απόγευμα αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 60 νεκρούς,ενώ από τους Έλληνες σκοτώθηκε μόνο ένας.

Στις 21 Ιανουαρίου 1827,τα στρατοπεδευμένα στην Ελευσίνα σώματα των Ελλήνων έφτασαν στη Χασιά και αφού χτύπησαν τους Τούρκους στο Μενίδι έφτασαν στο Καματερό,όπου θέλησαν να χτυ-πήσουν τους Τούρκους,σε θέση όχι κατάλληλη,στηριζόμενοι στη δύναμη των 3500 ανδρών τους και τη φιλοπατρία τους.Το λάθος ήταν του Βούρβαχη και το λάθος αυτό πληρώθηκε με το αίμα τρια-κοσίων Ελλήνων και του ίδιου που σκοτώθηκε.

Στις 27 Ιανουαρίου με ισχυρές δυνάμεις ο Κιουταχής (2000 στρατό και 600 ιππείς) όρμησε εναντίον των Ελλήνων στα υψώματα του Καματερού.Τα πρόχειρα ταμπούρια δεν άντεξαν και 300 Έλληνες ά-φησαν το αίμα τους στη γη της περιοχής αγωνιζόμενοι μέχρι το τέλος.Τα κεφάλια τους,τα αυτιά τους και οι μύτες τους κόπηκαν,παστώθηκαν με αλάτι, μπήκαν σε σακιά και στάλθηκαν στον Σουλτάνο ως τρόπαια, στην Κωνσταντινούπολη.

Οι Μενιδιάτες και οι άλλοι χωρικοί είχαν μεγάλες απώλειες,γιατί πολέμησαν καθηλωμένοι σαν τα-κτικό στράτευμα και όχι ακολουθώντας την τακτική του ανταρτοπόλεμου που,όπως προείπαμε, γνώριζαν πολύ καλά.

Στη μάχη αυτή σκοτώθηκε ο αρχηγός των Μενιδιατών,Αναγνώστης Κιουρκατιώτης,ο Προκόπης Κατσαντώνης,αντιστράτηγος,Μενιδιάτης κι αυτός,ανιψιός των Λεκκαίων,ανερχόμενος πολέμαρχος και με μεγάλη επιρροή στους Αθηναίους.Επίσης ο Κόλλιας Μπερτσέκος,αδερφός του πεντηκό-νταρχου Σταμάτη Μπερτσέκου και πολλοί άλλοι Μενιδιάτες και Χασιώτες.

Από τότε μέχρι το 1832 που εγκατέλειψαν οι Τούρκοι την Αττική,οι Μενιδιάτες,οι Χασιώτες,οι Λιοσιώτες,οι Καματεριώτες,οι Κουκουβανιώτες αγωνιστές συμμετείχαν σε όλες τις μάχες και τις εκ-στρατείες.

Κορυφαία στιγμή δράματος και ηρωισμού,η σύλληψη,μετά από προδοσία,του στρατηγού Δημητρίου Λέκκα και του Νικολάου Δανίλη,καθώς προσπαθούσαν να επαναφέρουν στις τάξεις των επαναστα-τών μερικούς προσκυνημένους χωρικούς της Αττικής.Οι δυο οπλαρχηγοί οδηγήθηκαν στον πασά της Χαλκίδας.Ο μεν Δανίλης ξεψύχησε ριφθείς σε τσιγκέλια που ήταν κρεμασμένα από τα τείχη του κάστρου της Χαλκίδας,ο δε Λέκκας,κρεμασμένος σε τσιγκέλια,γδάρθηκε ζωντανός.

Σήμερα,στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο των Αχαρνών μπορεί να δει κάποιος όπλα της ε-ποχής,καρυοφύλλια,κουμπούρες,πάλες,γιαταγάνια,χατζάρια,αλλά και πιστοποιητικά και παράση-μα αγωνιστών,καθώς επίσης και ένα μοναδικό εργαλείο κατασκευής βολιών από μολύβι.Τέλος,μια πλούσια συλλογή από έγγραφα,κατάστιχα και δικαιοπραξίες της εποχής.

*Η Ομιλία της κ. Κλαδιά πραγματοποιήθηκε στην εκδήλωση του Πνευματικού Κέντρου Θρακομακεδόνων

Πηγή: acharnorama 25-3-2012

Σχόλια Γ.Β. Πέππα: 1. Και εδώ επιβεβαιώνεται,δυστυχώς,η ύπαρξη "προσκυνημένων".Κάποιοι εί-χαν βολευτεί στην/με την Τουρκοκρατία.

2. Ο Φούλερ μας δίνει μια σημαντική πληροφορία: όλοι οι Τούρκοι της Αθήνας μίλαγαν Ελληνικά, μερικοί μάλιστα μόνο Ελληνικά! Αυτό,ως αποστομωτική απάντηση στους εθνομηδενιστές δωσίλο-γους (σύγχρονοι προσκυνημένοι) που τσαμπουνάνε για γλωσσική ετερότητα των Αρβανιτών.

Ως κι οι Τούρκοι μίλαγαν Ελληνικά,δεν θα μίλαγαν οι Έλληνες Αρβανίτες,ανόητοι.

3. Σε δύο σημεία του κειμένου (τα έχω τονίσει) γίνεται σαφής αναφορά σε αλβανούς συνεργάτες των Τούρκων,κάτι που απαντάται σε πλείστες πηγές.Στην μια περίπτωση μάλιστα,η αλβανική φρουρά αποτελεί το σώμα φύλαξης της κοινότητας των Τούρκων της τότε Αθήνας.

Πρόκειται για τους λεγόμενους τουρκαλβανούς,τους μουσουλμάνους σκιπτάρ,τους προγόνους των σημερινών αλβανών.

Η γελοία αλβανική προπαγάνδα και οι ντόπιοι τζουτζέδες της έχουν βαλθεί ματαίως να ταυτίσουν αυτούς τους ανθέλληνες κατσαπλιάδες με τους λεβέντες Έλληνες Χριστιανορθόδοξους Ηπειρώτες Αρβανίτες,που αγωνίστηκαν για την απελευθέρωση της Ελληνικής πατρίδας μας.

Επειδή η αργυρώνητη προσπάθειά τους συντρίβεται από την πραγματικότητα και το βάρος των δεδομένων,καταφεύγουν σε άθλιες επινοήσεις περί δήθεν ετερότητας,αρβανίτικης γλώσσας και πο-λιτισμού (σε αντιδιαστολή με τον Ελληνισμό,υποτίθεται) και άλλες τέτοιες αηδίες.

Παρ΄ όλο που οι πρώτοι σύγχρονοι αμφισβητίες της ελληνικότητας των Αρβανιτών έφαγαν τα μού-τρα τους,εξευτελίστηκαν κι απομονώθηκαν,στις περίεργες,πονηρές μέρες μας εμφανίζονται στον κοινωνικό χώρο και,πολύ περισσότερο,στο αχανές ανεξέλεγκτο διαδικτυακό σύμπαν μια νέα χού-φτα γραφικών μειοδοτών με την ίδια ιδεοληψία,φρασεολογία και τακτική,εμπλουτισμένα όλα αυτά με μια τρέχουσα διαβρωτική αντίληψη δήθεν νεωτερικότητας και προοδευτισμού.

Την κατάληξη που ΄χαν οι πρώτοι,θα ΄χουν και τούτοι...