Ἡ σφαγή στό Γραμματικό Μαραθῶνος (7 Ἀπρ.1944)

 Ἡ σφαγή στό Γραμματικό Μαραθῶνος (7 Ἀπρ.1944)

Την νύχτα της 6ης προς 7η Απριλίου 1944 και μόλις τριάντα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα,ομάδα 45-50 ανδρών του αποκαλούμενου ΕΛΑΣ επιτέθηκε κατά της δυνάμεως του Σταθμού Χωροφυλακής Μαραθώνος,απαρτιζόμενης από τον ανθυπασπιστή Σκαρμούτσο Κωνσταντίνο,τον ενωμοτάρχη Τασόπουλο Αθανάσιο και των χωροφυλά-κων Ζούμπερη Παύλο, Μπρίνια Ιωάννη,Βαλαή Βασίλειο, Βουτσαδάκη Κωνσταντίνο, Μέντζο Κωνσταντίνο,Καμπι-ώτου Ευάγγελο,Αντζελέτο Αλέξανδρο,Κουβέλη Χριστό-φορο,Πατούχα Χρήστο, Μπάμπαλη Βασίλειο και Ανα-στασόπουλο Ιωάννη.

Οι αντάρτες έδρασαν βάσει του,εκ των προτέρων μελε-τημένου,σχεδίου ως εξής: 15 εξ αυτών,διερχόμενοι από το χωριό Γραμματικό τα μεσάνυχτα,και με την απειλή των όπλων υποχρέωσαν τον Ιωάννη Σπύρου,οδηγό του υπ΄ αριθ. 5Χ φορτηγού,να τους μεταφέρει στον Μαραθώνα.Πριν την κωμόπο-λη,στάθμευσαν το αυτοκίνητο και παρέμειναν 3 αντάρτες να το φρουρούν και οι υπόλοιποι κατευθύνθηκαν προς την Αστυνομία.Στην κωμόπολη είχαν στο μετα-ξύ καταφθάσει άλλοι 35 αντάρτες.Τριάντα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα,αυτοί αιχ-μαλώτισαν έξω από τον Αστυνομικό Σταθμό τους χωροφύλακες Ζούμπερη Παύλο και Μπρίνια Ιωάννη,οι οποίοι τελούσαν υπηρεσία περιπολίας τις ώρες 9-1.Ακολούθως, περικύκλωσαν τον Αστυνομικό Σταθμό και υποχρέωσαν τους αιχμάλωτους χωροφύλακες να φωνάζουν στους συναδέλφους τους να τους ανοίξουν την πόρτα,πράγμα το οποίο και έγινε.Οι στρατωνοφύλακες χωροφύ-λακες Μέντζος Κωνσταντίνος και Καμπιώτης Ευάγγελος αναγνώρισαν τις φωνές των συναδέλφων του και προφανώς νομίζοντας ότι επέστρεφαν από την βρα-δινή τους περιπολία για να κοιμηθούν,άνοιξαν την πόρτα του Σταθμού χωρίς να λάβουν μέτρα προφύλαξης.

Ευθύς αμέσως μόλις άνοιξε η πόρτα εισέβαλαν οι αντάρτες,οι οποίοι κατέλαβαν εξ απίνης τους δυο στρατωνοφύλακες και την υπόλοιπη δύναμη,που εκείνη την ώρα κοιμόταν,τους αφόπλισαν και τους έθεσαν υπό περιορισμό χωρίς να μπο-ρούν οι χωροφύλακες να αντισταθούν.Μετά την αιχμαλωσία της οπλιτικής δύ-ναμης,αποτελούμενης από έναν ενωμοτάρχη και ένδεκα χωροφύλακες,ομάδα 5-6 ανταρτών με οδηγό, εκ των αιχμαλώτων, τον ενωμοτάρχη Τασόπουλο Α-θανάσιο κατευθύνθηκε στο σπίτι του ανθυπασπιστού σταθμάρχη Σκαρμούτσου Κωνσταντίνου,τον οποίο και αιχμαλώτισαν.Ο ανθυπασπιστής Σκαρμούτσος δεν προέβαλε αντίσταση καθώς αιφνιδιάστηκε και βρέθηκε ενώπιον υπέρτερης δύ-ναμης,αυτής των ανταρτών.

Κατόπιν,οι αντάρτες αφού συγκέντρωσαν όλη την δύναμη του Σταθμού Χωρο-φυλακής,την επιβίβασαν στο φορτηγό,καθώς επίσης και όλο το υλικό του Σταθμού,τα δημόσια και ιδιωτικά πράγματα των ανδρών,εκτός από τα κρεβά-τια.Στο φορτηγό επιβιβάστηκαν 10-12 αντάρτες ως συνοδοί και αναχώρησαν με κατεύθυνση το χωριό Γραμματικό.Οι άλλοι αντάρτες παρέμειναν εντός της κω-μόπολης και έβαλαν φωτιά στο αρχείο του Σταθμού.Η φωτιά επεκτάθηκε και στο κτίριο αλλά την κατέσβησαν οι περίοικοι,μόλις αναχώρησαν οι αντάρτες.Το φορτηγό,μόλις έφτασε στην άκρη του Γραμματικού,στάθμευσε και αποβιβά-στηκαν οι άνδρες της Χωροφυλακής και οι αντάρτες,ενώ έγινε και εκφόρτωση του κλεμμένου υλικού από τον Σταθμό.Το υλικό αυτό φορτώθηκε σε ζώα που είχαν αφαιρέσει από τους κατόχους τους οι αντάρτες.

Η δύναμη της Χωροφυλακής, με την συνοδεία των ανταρτών, οδηγήθηκε σε αγροτική καλύβα απέχουσα μια ώρα από το Γραμματικό και βο-ρείως αυτού.Μέσα στην καλύβα παρέμειναν έγκλειστοι μέχρι την ανατολή του ηλίου της 7ης Απριλίου 1944. Στην διάρκεια της νύχτας ο στρατιωτικός καθοδηγητής των ανταρτών,ο αποκαλούμενος «καπετάν Αράπης»,καθώς και ο πολιτικός τους καθοδηγητής,άτομα εντελώς άγνωστα στους αιχμαλωτισθέντες άνδρες της Χωροφυλακής,ζήτησαν πληροφορίες από τους αιχμαλώτους σχετικά με τον χρόνο υπηρεσίας τους στην Χωροφυλακή,των υπηρεσιών που είχαν εκτελέσει μέχρι τότε,των οικογενειακών τους υποχρεώσεων,τους εξύβρισαν μάλιστα γιατί,παρά την ραδιοφωνική πρόσκληση του Καϊρου περί αυτοδιαλύσεως των Σωμάτων Ασφαλείας μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 1943,οι εν λόγω Χωροφύλακες εξακολουθούσαν να υπηρετούν στην Χωροφυλακή.Τους προέτρεψαν να εγκα-ταλείψουν τις θέσεις τους οικειοθελώς και να δράσουν μαζί τους στα βουνά,ως αντάρτες.Στην πρόσκληση αυτή όλοι ανεξαιρέτως οι αιχμαλωτισμένοι Χωροφύ-λακες σιώπησαν.

Κατά την ανατολή του ηλίου οι αντάρτες αφαίρεσαν τα χρήματα και τα τιμαλφή των αιχμαλώτων και συγκρότησαν συμβούλιο στο πίσω μέρος της καλύβας προκειμένου να αποφασίσουν για την τύχη των ανδρών της Χωροφυλακής.

Μετά το πέρας της συσκέψεως,μπήκε στην καλύβα ο «καπετάν Αράπης» και πήρε αδιακρίτως τους Χωροφύλακες Ζούμπερη Παύλο και Μπρίνια Ιωάννη,τους οποίους οδήγησε σε θαμνώδη περιοχή, πενήντα μέτρα βορείως της καλύβας.Με-τά από λίγο επέστρεψε και πήρε τους Χωροφύλακες Βαλαή Βασίλειο, Βουτσα-δάκη Κωνσταντίνο και Μέντζο Κωνσταντίνο,δακτυλοδείχνοντάς τους και λέγο-ντας «έλα εδώ, εσύ, εσύ».

Καθώς έβγαινε από την καλύβα μαζί με τους ως άνω τρεις Χωροφύλακες, πήρε και τον Χωροφύλακα Καμπιώτη Ευάγγελο,ο οποίος επέστρεφε στην καλύβα από την σωματική του ανάγκη. Τους τέσσερις αυτούς Χωροφύλακες τους οδήγησε στο ίδιο σημείο,όπου είχαν οδηγήσει και οι δυο πρώτοι.

Οι έξι Χωροφύλακες εκτελέσθηκαν αγρίως από τον «καπετάν Αράπη» και τους συντρόφους του, με πλήγματα από μαχαίρι στην καρδιά και την καρωτίδα.

Οι εντός της καλύβας παραμένοντες Χωροφύλακες δεν υποπτεύθηκαν την σφαγή των απουσιαζόντων συναδέλφων τους, γιατί κατά το διάστημα της ε-κτέλεσης οι φρουρούντες κομμουνιστές έψαλλαν τον ύμνο της Γ’ Διεθνούς για να καλύπτουν τις κραυγές των σφαζόμενων Χωροφυλάκων.Μετά την εκτέλε-ση,ο «καπετάν Αράπης» επέστρεψε στην καλύβα και πήρε τον ανθυπασπιστή, τον ενωμοτάρχη και τους υπόλοιπους πέντε Χωροφύλακες και τους οδήγησε στο σημείο της σφαγής.

Εκεί βρέθηκαν ενώπιον του μακάβριου θεάματος: τα πτώματα των έξι Χωροφυ-λάκων,φέροντα μόνον τα εσώρουχα,με βαθιά νωπά τραύματα από μαχαίρι στην καρωτίδα και την καρδιακή περιοχή.Οι στολές των κατακρεουργημένων Χωρο-φυλάκων είχαν πεταχτεί σε παρακείμενους σχοίνους.Οι αντάρτες,επιδεικνύοντας στους μελλοθάνατους άνδρες τα πτώματα και λέγοντάς τους ότι «έτσι τιμωρού-νται οι προδότες»,επιχείρησαν να τους εκτελέσουν.

Εκείνη την στιγμή επενέβη ο ανθυπασπιστής Σκαρμούτσος Κωνσταντίνος, ο οποίος -με παραδειγματική ψυχραιμία και αυτοθυσία- έμεμψε τους αντάρτες για την συμπεριφορά τους και τους προέτρεψε να εκτελέσουν τον ίδιο και να αφή-σουν τους οπλίτες.Πριν την επέμβαση του ανθυπασπιστή,είχαν προηγηθεί σκηνές φρίκης και τρόμου από τους μελλοθάνατους οπλίτες,οι οποίοι εκλιπα-ρούσαν για την ζωή τους,τα υπάνθρωπα όντα. Πράγματι,οι αντάρτες μετανό-ησαν και δεν προέβησαν στην εκτέλεση τους και τους οδήγησαν πίσω στην καλύβα. 

Επιστρέφοντας,οι αντάρτες πήραν τις στολές των σφαγιασθέντων Χωροφυλά-κων και τις μοιράστηκαν μεταξύ τους.

Στις οκτώ το βράδυ της 7ης Απριλίου 1944 επέστρεψε από το Γραμματικό ο «καπετάν Αράπης» στην καλύβα.Μεθυσμένος καθώς ήταν,τσακώθηκε με τον πολιτικό καθοδηγητή και προσπάθησε να ξεσπάσει στους επιζώντες άνδρες της Χωροφυλακής,τους οποίους επιχείρησε να σκοτώσει με αυτόματο όπλο.Απε-τράπη όμως από τους παρευρισκομένους αντάρτες και με διαταγή του πολιτικού καθοδηγητή,τον αφόπλισαν τελείως. Στις 02.00 η ώρα της 8ης Απριλίου 1944 οι επιζήσαντες άνδρες της Χωροφυλακής αφέθησαν ελεύθεροι,αφού τους υπεδεί-χθη ο δρόμος της επιστροφής και με προτροπή των ανταρτών να μην επανέλ-θουν στις τάξεις της Χωροφυλακής.Οι επιζήσαντες επέστρεψαν στον Μαραθώνα τις πρωινές ώρες της 8ης Απριλίου.

ΠΗΓΗ: (ΑΒΕΡΩΦ, Διαδικτυακό Θωρηκτό  7/4/2014) https://averoph.wordpress.com/2014/04/07/%e1%bc%a1-%cf%83%cf%86%ce%b1%ce%b3%ce%ae-%cf%83%cf%84%cf%8c-%ce%b3%cf%81%ce%b1%ce%bc%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%ce%bc%ce%b1%cf%81%ce%b1%ce%b8%e1%bf%b6%ce%bd%ce%bf%cf%82-7-%e1%bc%80%cf%80/?fbclid=IwAR2pjqaSWKgUgDqkt2kScyEI3qTBZrqbsueI_LXPAXJvNPWzqUTHWNLofow

Το θέμα βρίσκεται και σε άλλους διαδικτυακούς τόπους και στο: Site: greg61.gr>ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ> Αρχηγείο Β.Χωρ/κής>Δράσις κατά την περίοδο 1941-50 Έτος Εκδόσεως 1952> Η δράσις από τον Μάιο 1941-Σεπτέμβριο 1944, Σελ.53 Παράγραφος 6 (Σφαγιασμός Ανθυπασπιστή Κορωνιά) ΚΑΙ Σελίδα 47 Παράγραφος 6 (Σφαγή χωρο-φυλάκων στο Γραμματικό).

Όταν κάποιοι "Έλληνες" δεν αυτοπροσδιορίζονται ως Έλληνες,αλλά ως ...αρβανίτες (sic).

 

Εδώ και 40 χρόνια περίπου κάποιοι περίεργοι προσπαθούν να δημιουργήσουν ...αρβανίτικη μειο-νότητα στην Ελλάδα και προς αυτό μεταχειρίζονται όποια γελοιότητα μπορεί να φανταστεί κανείς. Από τούτο τον ιστότοπο έχω πραγματοποιήσει κάποιες σχετικές αναφορές,αν και δεν αξίζει να ασχολείσαι με την εν κρανίω τρικυμία αυτών των τύπων.Επέλεξα όμως,να παρουσιάσω από το αρχείο μου ένα παλιότερο δημοσίευμα της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ (της 28-2-2014,μπορείτε να το δια-βάσετε ολόκληρο εδώ),όπου παρουσιάζεται η τότε ετήσια έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ για το 2013,και εκεί,στο τμήμα για την Ελλάδα,αναφέρεται μεταξύ πολλών άλλων η ύπαρξη ατόμων με ...αρβανίτικη μειονοτική συνείδηση.Το σχετικό απόσπασμα της δημοσίευσης είναι: 

Στο κεφάλαιο για τις εθνικές και εθνοτικές μειονότητες επαναλαμβάνονται,όπως και στην περσινή έκθεση,οι αναφορές σε Έλληνες πολίτες που αυτο-προσδιορίζονται ως Τούρκοι, Πομάκοι, Βλάχοι, Ρομά, Αρβανίτες ή Μακεδόνες, ορισμένοι εκ των οποίων θεωρούν πως πρέπει να αναγνωριστούν ως «μειονότητες» ή «γλωσσικές μειονότητες», αλλά η κυβέρνηση αναγνωρίζει ως μειονότητα μόνο τη μουσουλμανική. Επίσης, γίνονται αναφορές και στο ότι η κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει την σλαβι-κή διάλεκτο στην ΒΔ Ελλάδα ως «μακεδονική», ότι αξιωματούχοι και δικαστήρια δεν επιτρέπουν σε σλαβικές ομάδες να αυτοπροσδιορίζονται ως «Μακεδόνες» και ότι έκθεση ανεξάρτητου εμπειρογνώ-μονα του ΟΗΕ, τον Μάρτιο 2009, έχει καλέσει την κυβέρνηση να απεμπλακεί από τη διαμάχη εάν υφίσταται ή όχι «μακεδονική» ή «τουρκική» μειονότητα στην Ελλάδα και να εστιασθεί στα θέματα προστασίας δικαιωμάτων αυτο-προσδιορισμού και ελευθερίας έκφρασης,επιτρέποντας την χρήση των όρων «μακεδονικός» ή «τουρκικός» σε σωματεία και οργανώσεις.

Ως συμπέρασμα και ως πρόθεση τούτης της ανάρτησης είναι η κατάδειξη πως η γραφικότητα ή ό,τι άλλο μιας χούφτας μπερδεμένων εγκεφάλων καταλήγει και σε κάποια πολύ σοβαρά γραφεία σχεδι-ασμών με το ενδεχόμενο,στην κατάλληλη συγκυρία,να αποβεί επικίνδυνη...

Θέλετε κι άλλα "μειονοτικά" αρβανίτικα; Ορίστε. Πατήστε εδώ

Αξίζει να προσέξετε στο θέμα του μόλις πριν συνδέσμου και μια έρευνα για τη μητρική γλώσσα στην Ελλάδα.

0,1% των Ελλήνων δήλωσε ως μητρική τους γλώσσα την ...αλβανική.

Ίσως είναι αυτοί οι αρβανίτες που αλληθωρίζουν προς Τίρανα.Ίσως.

Πάντως,έχουμε κι ένα μέτρο της απήχησης της αλβανικής προπαγάνδας στη χώρα μας: 0,1%,δηλαδή περίπου 10.000 άτομα.Δεν είναι και λίγοι,για προδότες...

Γ. Β. Πέππας

Rene Puaux, δυστυχισμένη Βόρειος Ήπειρος (οδοιπορικό 1913)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 

Εισαγωγή Αχ. Γ. Λαζάρου

Η δυστυχισμένη Ήπειρος. Η επιστροφή των Ηπειρωτών
Το ελληνικό φρόνημα στην Ήπειρο
Κέρκυρα
Στους Αγίους Σαράντα
Στη Νίβιτσα
Άγιος Βασίλειος
Λούκοβο
Πικέρνι
Η Χειμάρρα – Πηγή του Ελληνισμού
Η παραλία της Ηπείρου
Προς το εσωτερικό της Ηπείρου
Προς το Αργυρόκαστρο
Η κοιλάδα του Αργυροκάστρου
Αργυρόκαστρο
Ένας συγκινητικός φάκελος
Αναμνήσεις από το Αργυρόκαστρο και το Δελβινάκι
Προς συνάντηση του Διαδόχου
Η νυχτερινή γιορτή στην Κορυτσά
Οι εντυπώσεις του Διαδόχου
Λεσκοβίκι
Κόνιτσα
Πρεμετή
Ιωάννινα
Από τα Ιωάννινα στο Μέτσοβο
Προς τη θεσσαλική πεδιάδα
Το στενό της Κέρκυρας
Το μέλλον
Σημείωμα του εκδότη
Η Ήπειρος ανακηρύσσεται αυτόνομη
Από το νέο Βιδ στο Δυρράχιο
Ο ηπειρωτικός πόλεμος
Όμορφη και δύστυχη Ήπειρος
Επιλεγόμενα. Χρονικό του βορειοηπειρωτικού ζητήματος Αχ. Γ. Λαζάρου
Ευρετήριο

Κάντε λήψη του βιβλίου πατώντας εδώ

Ρένα Φράγκου

 

ΦΡΑΓΚΟΥ ΕΙΡΗΝΗ (ΡΕΝΑ) [από Γραμματικό]

Γεννήθηκε το 1954,πήγε σχολείο και μεγάλωσε στο Χολαργό.

Σπούδασε Παιδαγωγικά στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία Ψυχικού (1976) και μετεκπαιδεύ-τηκε στο Μαράσλειο Διδασκαλείο (1984). Έκανε μεταπτυχιακά στην Κοινωνιολογία της Εκπαί-δευσης,της Οικογένειας & του Φύλου στο Ινστιτούτο Εκπαίδευσης -Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (1989).

Έχει διδάξει σε Δημοτικά Σχολεία της Ανατολικής Αττικής, της Βοιωτίας, της Β΄Αθήνας και της Ελληνικής Κοινότητας της Μ. Βρετανίας. Ήταν Διευθύντρια του 4ου Δημοτικού Σχολείου Κορω-πίου (1997–2007). Εργάστηκε ως Σχολική Σύμβουλος της Περιφέρειας Δημοτικής Εκπαίδευσης του Ν. Κορινθίας (2007-2011). Από το 2011, έχοντας τη θέση της Διευθύντριας του 2ου Δημοτικού Σχολείου Χολαργού συνεργάζεται εποικοδομητικά με το Σύλλογο Γονέων του Σχολείου και τη Δημοτική Αρχή.

Με την εναλλαγή Συμβούλων της Κοινωνίας των Δημοτών διαδέχτηκε την Αλίκη Μπασιάκου, στο Τοπικό Συμβούλιο της Κοινότητας Χολαργού.

H νουβέλα «Άλφα όπως Αθανασία» (σελ. 336,κατηγορία: Λογοτεχνία του φανταστικού,κοινωνικό) της Ειρήνης Φράγκου με τη σύγχρονη και δυναμική,μα ταυτόχρονα,μαγευτική γραφή της θα σας βυθίσει σε ένα θελκτικό κόσμο φαντασίας.Ένα κόσμο στον οποίο τα όρια είναι ασαφή και χάνο-νται. Πού σταματά η αλήθεια και αρχίζει το ψέμα,πού αρχίζει το σκοτάδι και στερεύει το φως; Είναι η πραγματικότητα αυτό που ζούμε ή μήπως είμαστε ξεχασμένες μνήμες που ανακυκλώνο-νται;

Ταυτόχρονα,είναι η ιστορία ενός νεαρού κοριτσιού που προσπαθεί να ανακαλύψει τη ζωή και τον έρωτα,αλλά αυτά που της είναι γραμμένο να βρει είναι ποιο απίθανα και από την πιο τρελή της φαντασία!

[Είναι Πρωτοχρονιά και η Νάσια έχει γενέθλια.Κλείνει τα είκοσι ένα.Τι θα μπορούσε να της φέρει η καινούργια χρονιά,όταν το μόνο που επιθυμεί είναι μια φυσιολογική ζωή;]

Το βιβλίο παρουσιάστηκε στο Γραμματικό το 2014 σε επίσημη εκδήλωση της Κοινότητας.

Φεύγοντας για τον πόλεμο,1940

 

Ο Γιώργος Κατσίκης (ΓιωργοΡέτσης) από τον Βαρνάβα Αττικής αναχωρεί για τον πόλεμο στα βουνά της βόρειας Ηπείρου,λίγο μετά την κήρυξή του,το 1940.Είναι έφιππος πάνω στο ζώο του και στ΄ αριστερά κρέμεται ένα είδος σπαθιού,προφανώς ιδιοκτησίας του.Δεν φέρει οπλισμό,άρα πή-γαινε να καταταγεί.Έτσι,λογικά,είναι η 28η ή 29η Οκτωβρίου του 1940.Είχαν επιταγεί τότε και τα ζώα απ΄ τις αγροτικές περιοχές.Η χώρα δεν διέθετε αναπτυγμένο Μηχανικό κι έτσι τα ζώα ήσαν απαραίτητα για τις ανάγκες μεταφοράς.Δεν νομίζω να υπήρχαν ακόμα ίλες ιππικού κι αν υπήρχαν τα αγροτικά ζώα ήσαν ακατάλληλα,νομίζω.Όταν τελείωσαν οι πολεμικές επιχειρήσεις,λίγους μήνες μετά,τα ζώα που είχαν επιζήσει του πολέμου και των κακουχιών του χειμώνα επιστράφηκαν στους ιδιοκτήτες τους,μερικές φορές με την δημιουργία ιδιαίτερα συγκινητικών στιγμών κατά το επανα-σμίξιμο ανθρώπων και ζώων.Ο Γ. Κατσίκης πέθανε πάνω από 70 χρονών,κάπου στη δεκαετία του 1980.Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ταλαιπωρήθηκε,ήταν παραπληγικός από εγκεφαλικό. Αντίθετα,η σύζυγός του Κατερίνα μακροημέρευσε. Πέθανε στον Βαρνάβα το 2021,σε ηλικία 105 ετών.Η φωτογραφία προέρχεται από δημόσια ανάρτηση της εγγονής του Γ. Κατσίκη κ. Βάσως Κόλλια.

Γ. Β. Πέππας 

Από μικρή στα ...αρβανιτοβάσανα (1957)

 

Η Μαρία Μαντά με παραδοσιακή φορεσιά, 1957.

Συλλογή Ιωάννη Δέδε, Καπανδρίτι.

Λεύκωμα: Οικογενειακοί δεσμοί και κοινότητα - Φωτογραφικές μνήμες από την βορειοανατολική Αττική  (2006)

Αχιλλέας Γ. Λαζάρου, ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ - Διεπιστημονικά δεδομένα της ελληνικότητάς τους (2006)

 

Κατεβάστε την εργασία πατώντας εδώ

Μαρία Α. Παρδάλη, Μάζι (Πολυδένδρι) Αττικής

 

Πρόκειται για ένα απ΄ τα εισαγωγικά κείμενα του λευκώματος "Οικογενειακοί δεσμοί και κοινότητα - Βαρνάβας Καπανδρίτι Μαλακάσα Πολυδένδρι" (Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής,2006).Η συντάκτριά του,άξια εκπαιδευτικός και ερευνήτρια,μια φωτεινή παρουσία στον ευρύτερο τόπο μας,μας παραδίδει ένα συνοπτικό μεν,αλλά το μόνο απ΄ όσο ξέρω, ιστορικό σημείωμα γι΄ αυτό το όμορφο αρβανιτοχώρι της Αττικής.

Κάντε λήψη πατώντας εδώ. 

Γιάννης Βασ. Πέππας

Πανηγύρι στον Βαρνάβα,1940

 Σ΄ αυτήν την εξαιρετικού ενδιαφέροντος φωτογραφία βλέπουμε τον πανηγυρισμό του Βαρνάβα την ημέρα που γιορτάζει η Εκκλησία του (Πέτρου και Παύλου),στις 29 Ιουνίου του 1940,τέσσερις μήνες πριν ξεσπάσει ο μεγάλος πόλεμος.Λογικά,θα πρόκειται για την δοξολογία που δεν τελείται, όπως βλέπουμε,στον ναό,αλλά στην πλατεία του χωριού! Ο χώρος είναι εκεί που θα χτιστεί αργό-τερα το καφενείο του Αποστόλη Θεοδωρή.

Η δεύτερη φωτογραφία είναι 19 χρόνια αργότερα (1959),όπου η ίδια τελετή τελείται στον ίδιο χώ-ρο! Η κοινότητα τότε,γιόρταζε τις εθνικές επετείους στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου και την ιερά πανήγυρή της στην πλατεία! Το ότι οι Βαρναβιώτες έκαναν τους εορτασμούς του έξω,σε ανοι-χτό χώρο,έχει τεράστια κοινωνιολογική σημασία.Φανερώνει μιαν αντίληψη εξωστρέφειας,μιαν βα-θιά λαϊκότητα και έντονες πεποιθήσεις συλλογικότητας.Ένα εδραιωμένο ε μ ε ί ς, τόσο μακρινό απ΄ τον σημερινό κόσμο των μικροεγωισμών.Τότε,η ομαδικότητα και η αλληλεγγύη αποτελούσαν απτές πραγματικότητες κι όχι ευχολόγια,εξαγγελίες κι επιδιώξεις.Στην δεκαετία του 1960 σιγά-σιγά αυτές οι δοξολογίες μαζεύτηκαν στον ναό.Μέχρι το 1970,όπως θυμάμαι,κάποιες σχολικές γιορτές εξακολουθούσαν να γίνονται στην πλατεία.Οι μαθητές έλεγαν τα ποιήματά τους απ΄ την εξέδρα του καφενείου της Γιούλας! Κάπου στα 1972-73 αυτές οι δημόσιες τελετές και εκδηλώσεις, απομεινάρι του πολύχρονου κοινοτισμού των Ελλήνων,έπαψαν...

Γιάννης Βασ. Πέππας

Αρβανιτοπούλα

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΠΠΑΣ

5 Οκτωβρίου 2020  · 

Κοινοποιήθηκε στους εξής: Οι φίλοι σας

Αρβανιτοπούλα

Η ενδυμασία συνιστά ένα πολύπλευρο κοινωνιολογικό μέγεθος. Δεν ντύνουμε,απλώς,το σώμα μας. Ταυτοχρόνως,μπορούμε να αποτυπώσουμε αντιλήψεις και στάσεις ζωής, κουλτούρα και ιδεολογία,διάθεση κ.λπ.

Σκεφτείτε,στην Τουρκοκρατία το χρώμα του φεσιού δήλωνε θρησκεία και εμμέσως εθνικότητα (κόκκινο οι μουσουλμάνοι,μαύρο οι χριστιανοί,λευκό οι εβραίοι).

Σήμερα,όλο και περισσότερο η ενδυμασία καθίσταται ετεροπροσδιοριζόμενη. Ελιτίστες σχεδιαστές,"σκοτεινοί" στυλίστες κι ένα θηλυπρεπές εν γένει,ανατροφοδοτούμενο και με τις δικές του προσλαμβάνουσες παρεΐστικο,σύμπλεγμα μόδας επιβάλλει τάσεις,γραμμές, αισθητική.

Παλιότερα,αυτόν τον διαμορφωτικό ρόλο επιτελούσαν η εθνική ταυτότητα,η παράδοση και μια έντονη αίσθηση ηθικής.

Η ενδυμασία,δηλαδή,και τότε ήταν επιβεβλημένη,αλλά από οικείους,προσιτούς παράγοντες, έκφραζε ταυτότητα. Ενώ τώρα ελέγχεται από άδηλα κέντρα κοινωνικής χειραγώγησης και δηλώνει την υποταγή,ως απρόσωπη μάζα,στους άνωθεν εξουσιαστές.

Γιάννης Βασ. Πέππας

Μνήμες...

 Στις 12-12-2013, στην τότε fbική ομάδα μου ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ (την κατήρ-γησα,όταν δημιούργησα τον παρόντα ιστότοπο) είχα κάνει αυτήν την ανάρτηση:

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΠΠΑΣ

Διαχειριστής

  · 12 Δεκεμβρίου 2013  · 

ΜΝΗΜΕΣ

Βαρνάβας,25 Μαρτίου 1969 ή 1970,μετά τη σχολική γιορτή.

Η Μαρία Κόλλια με την μητέρα της Πηγή.

Με την Μαρία πηγαίναμε στην ίδια τάξη.Εδώ,είναι ντυμένη με την παραδοσιακή φορεσιά της Βαρναβιώτισσας αρβανίτισσας.Μετά τον πόλεμο και δώθε [για πιο πριν δεν έχω πληροφορίες] στ΄ αρβανιτοχώρια της βα Αττικής,στις εορταστικές επετείους,οι μαθήτριες ντύνονταν "Αρβανίτισσες".

Ας το δούμε λίγο σημειολογικά: τις μέρες της εθνικής μνήμης και συνένωσης,εμείς φοράγαμε τις ιδιαίτερες στολές μας.Η ταυτότητά μας συνείχε την ελληνική εθνική μας συνείδηση.

Και τολμούν,φαιδροί καραγκιόζηδες,να μας αποκαλούν εθνοτικό σύνολο... Ανιστόρητα κνώδαλα...

ΥΓ: Τ΄ αγόρια φοράγαμε φουστανέλες.

Η Μαρία και η μητέρα της ακουμπάνε στο χαρακτηριστικό φορτηγάκι που διέθετε τότε ο πατέρας της,Τάσος Κόλλιας.Λογικά,η φωτογραφία είναι τραβηγμένη στην αυλή του σπιτιού της οικογένειας.

Στην ανάρτηση είχε παρέμβει με σχόλιο και φωτογραφία ο (αδικοχαμένος) σύζυγος της Μαρίας Γιώργος Κόλλιας.Τα παρουσιάζω:

Γιώργος Κόλλιας

...Και μια και εμφανίζεται η γυναίκα μου, να κι εγώ σε αντίστοιχη γιορτή στον χώρο του σχολείου. Κι έχεις μετά κάποιους να αναρωτιούνται (ακόμα) αν οι Αρβανίτες είναι Έλληνες!

Γιάννης Βασ. Πέππας

Μπάου κάου

 

• Μπάου  κάου

Κράτα  βόδι

 Φράση που προήλθε απ΄ το όργωμα,όταν αυτό γινόταν ακόμα με ζώα,πριν την έλευση των τρακτέρ.Πρόλαβα αυτή την περίοδο,αλλά με μουλάρια (ένα μουλάρι έσερνε το αλέτρι).Βόδια δεν υπήρχαν στην περιοχή μου,παρά μόνο α-γελάδες από λιγοστές οικογένειες.Εν πάση περιπτώσει,εγώ δεν θυμάμαι όρ-γωμα με βόδια (μπορεί να συνέβαινε),αλλά δεν έχει και καμμία σημασία.Φαί-νεται ότι ο ζευγολάτης,όταν το ζεμένο στο αλέτρι βόδι έβρισκε κάποιο εμπόδιο ή παραπάταγε ή (το πιθανότερο και συνηθέστερο) ξέφευγε το αλέτρι απ΄ τα χέ-ρια του ξωτάρη,αυτός απευθυνόταν στο ζώο του μ΄ αυτή τη φράση,εννοώντας να ορθοπατήσει ξανά ή να τον περιμένει να αδράξει ξανά και γερά τα χερούλια του βαριού εργαλείου του.Η τόσο άμεση και ζωντανή επικοινωνία ανθρώπων και ζώων δεν πρέπει να ξενίζει,γιατί άλλη ήταν η ποιότητα και το περιεχόμενο της ζωής τότε,άλλες οι συνθήκες και οι ιεραρχήσεις και εντελώς διαφορετική η φιλοσοφία της καθημερινότητας.Η μικρή φράση,όπως φαίνεται,αρχικά θα στρε-φόταν σε άτομο αργόστροφο,που αδυνατούσε να αντιληφθεί την ουσία μιας κα-ταστάσης,αυτούς που και σήμερα αποκαλούμε υποτιμητικά βόδια ή λέμε αυτός έχει βγάλει βοϊδοσχολή.Όταν όμως η συνθήκη άλλαξε κι αποσύρθηκαν τα βό-δια απ΄ την διαδικασία του οργώματος,χάθηκε δηλαδή η αρχική οργανική πρω-τογενής σύνδεση,ο μικρός χαρακτηρισμός απόκτησε άλλο νοητικό συμβολισμό, που δεν είχε να κάνει με την βραδύτητα και την ολιγόνοια κάποιου ανθρώπου (αγρόν ηγόραζε,κοιμάται όρθιος,δεν καταλαβαίνει Χριστό).Χρησιμοποιόταν με την έννοια: τα βόδια μας αργά,δηλαδή ως μια γενικευμένη αναφορά.Αλλά και αυτό εξελίχθηκε,για να φτάσει στην τελική,σημερινή του κατάληξη.Αυτό το ζευγάρι ομοιοκατάληκτων μονοσύλλαβων λέξεων,με σχεδόν συνθηματική χροι-ά,έφτασε να δηλώνει το ακατανόητο,το ανισόρροπο,το χάι-χούι,το τάμπα-τού-μπα,τον παραλογισμό και άλλες συναφείς έννοιες,μετέωρες ανάμεσα στο λογι-κό και το παραδεκτό απ΄ την μία και το αφύσικο κι ανορθόδοξο απ΄ την άλλη. Έτσι λοιπόν,μια μικρή φράση που πήγασε από συγκεκριμένη οικονομική, εργασιακή συνθήκη κατέληξε μέσα απ΄ τις διαδρομές της στον χρόνο και το παιχνίδισμα με τις μεταφορικότητες να δηλώνει το αλλοπρόσαλλο,το ακαταλα-βίστικο,το τυχάρπαστο και το πέρα βρέχει.

Από το υπό έκδοση βιβλίο μου "Παροιμίες,κατάρες και λαϊκές φράσεις των αρβανιτοφώνων Ελλήνων". 

Γιάννης Βασ. Πέππας, Φιλόλογος

Στο υπαίθριο πανηγύρι,1959

 Άλλη μια φωτογραφία απ΄ το προσωπικό μου αρχείο,πριν καν γεννηθώ.Εικονίζονται,από αριστε-ρά,η μητέρα μου Ελένη και δίπλα της ο πατέρας μου Βασίλης Πέππας που κρατά στην αγκαλιά του τον αδερφό μου,γεννημένο το 1957.Υπολογίζοντας ότι ο μικρός είναι περίπου δύο χρονών,χρονο-λογώ την φωτογραφία στο 1959.Υπάρχουν ακόμα,ο αδερφός της μάνας μου Νίκος Τουρκαντώνης, καθώς και η αδερφή τους Μαγδαληνή.Αυτός που τραβάει το στιγμιότυπο πρέπει να είναι ο άλλος αδερφός της μάνας μου,ο Γιώργος,στον οποίο οφείλονται πλήθος από φωτογραφίες εκείνου του καιρού.Είναι φανερό ότι είναι καλοκαίρι και έχουμε να κάνουμε με ένα απ΄ τα πανηγύρια της πε-ριοχής,απ΄ αυτά που γινόντουσαν με μεγάλη συμμετοχή και θέρμη τότε.Σίγουρα δεν είναι στον Βαρνάβα,χωριό της οικογένειάς μου,γιατί το τοπικό πανηγύρι (28-29-30 Ιουνίου) γινόταν στην πλατεία του χωριού και στην φωτογραφία είναι φανερό ότι έχουμε να κάνουμε με υπαίθριο χώρο, έξω από οικιστική δομή,καθώς οι πολλοί ίσκιοι μας παραπέμπουν σε καθαρά εξωτερικό,δασικό περιβάλλον.Δεν είναι,ακόμα,κάποια απ΄ τις γιορτές σε ξωκλήσι του Βαρνάβα ή των γύρω χωριών, γιατί βλέπουμε τραπέζια με τραπεζομάντιλα,δείγμα ότι ξετυλίγεται στο χώρο εμπορική επαγγελμα-τική δραστηριότητα,προφανώς από τοπικές ταβέρνες.Έτσι,αφού αποκλείονται ο Βαρνάβας και τα γύρω του χωριά,δεν μένει παρά το μεγάλο εορταστικό πανηγύρι της Παναγίας,τον Δεκαπενταύ-γουστο,στην Πεντέλη,στο επιβλητικό μοναστηριακό συγκρότημα μέσα στην πνιγμένη στα πλατά-νια βαθύσκιωτη ρεματιά.Πράγματι,εκεί,οι ταξιδευτές χωρικοί,μετά την λειτουργία και την χορτα-στική περατζάδα στους πολλούς πάγκους των πάσης φύσεως μικροπωλητών και εμπόρων,άπλωναν τα σεντόνια τους στα απλώματα,δίπλα στα τραπέζια των ταβερνών (σ΄ αυτές θα πήγαιναν οι επι-σκέπτες από αστικές περιοχές) και πάνω τους αράδιαζαν φαγητά και κρασιά.Ήταν ένα ιδιότυπο γλέντι που κράταγε ως το μεσημέρι.Εκεί,μέσα στον ήλιο,αναχωρούσαν για την επιστροφή τους οι χωρικοί,έχοντας επιτελέσει το προσκυνηματικό τους χρέος και το υπαίθριο γλεντοκόπι.Πάνω απ΄ όλα,ο Δεκαπενταύγουστος στην Πεντέλη ήταν μια κοινωνική εκδήλωση/δραστηριότητα της κοι-νότητας.Διαφυγές απ΄ την μονοτονία της καθημερινότητας υπήρχαν ελάχιστες κι αυτές στον α-σφυκτικό περίγυρο των συνηθισμένων επαναλήψεων της αγροτικής ζωής.Ανέβαιναν λοιπόν,μπου-λούκια ολόκληρα στ΄ αγροτικά για μια ολιγόωρη δραπέτευση απ΄ τα παγιωμένα.Το φαινόμενο διήρκεσε ως το 1980 περίπου και εκεί,στα τελευταία του,τα πρόλαβα κι εγώ 3-4 φορές,μετακινού-μενος με την οικογένειά μου και άλλους πάνω σε καρότσες αγροτικών.Η άρδην μεταβολή των οι-κονομικών και κοινωνικών δεδομένων μετά την μεταπολίτευση έφερε το τέλος αυτής της επί δεκα-ετίες ομαδικής,εξηγήσιμης όμως,μετακίνησης Βαρναβιωτών στην Πεντέλη,τον Δεκαπενταύγουστο.

Για να τελειώσουμε και με την φωτογραφία,πρέπει να αναφέρω ότι κανείς απ΄τους εικονιζόμενους της οικογένειάς μου δεν διέθετε τότε (1959) αυτοκίνητο.Η μετακίνησή τους (και άλλων,λογικά) πρέπει να έγινε με το φορτηγό (απ΄ τα 3-4 που υπήρχαν στο χωριό τότε) του θείου της μάνας μου Δημ. Κατσίκη (Ζάπας),που οδηγούσε/δούλευε ο πρώτος ξάδερφός της Γιώργος Τουρκαντώνης (Μπολτόζας).

Γιάννης Βασ. Πέππας

Ένα αρβανίτικο παραμύθι

 

Το παραμύθι που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό ΑΘΗΝΑ το 1934 (τόμος 43ος) από τον Σαλαμίνιο Πέτρο Φουρίκη,μαζί με άλλα παραμύθια από το Λιόπεσι,τα Σπά-τα,το Κορωπί,το Μαρκόπουλο,τα Καλύβια Κουβαρά,το Κριεκούκι,τα Βίλια και την Μάνδρα και ήταν μέρος ευρύτερης μελέτης του.

Ο Πέτρος Φουρίκης κατέγραψε τα παραμύθια αυτά όπως του τα διηγήθηκαν ηλικιω-μένοι Αρβανίτες και Αρβανίτισσες και τα δημοσίευσε στο περιοδικό αυτό παραθέτο-ντας στην αριστερή σελίδα το αρβανίτικο κείμενο με λατινικά στοιχεία και στη δεξιά σελίδα το ελληνικό κείμενο.

Διαβάστε το ελληνικό κείμενο του παραμυθιού Ε ΜΠΟΥΚΟΥΡΑ Ε ΔΕΟΥΤ (η όμορφη της γης),που όπως γράφει ο Πέτρος Φουρίκης,του το είπε εξηντάχρονη γυναίκα της Κούλουρης,η οποία δεν είχε ταξιδέψει έξω από το νησί αυτό^• και είμαστε σίγουροι πως θα εκτιμήσετε τον πλούτο της φαντασίας των Αρβανιτών και της θεματογραφίας των αρβανίτικων παραμυθιών.

Κάντε λήψη του παραμυθιού πατώντας εδώ 

γ. β. πέππας