Κόκορας με μακαρόνια

Γνωστή σε όλην την Ελλάδα συνταγή,συνηθισμένη και στην Αρβανίτικη κουζίνα

Υλικά

1 κόκορας,περίπου 2 κιλά

1 ποτήρι ελαιόλαδο

2 μεγάλα χοντροκομμένα κρεμμύδια

1 κουταλιά της σούπας τοματοπελτές

5 ξεφλουδισμένες χοντροκομμένες ντομάτες

1 ποτήρι λευκό κρασί

1 κουταλάκι του γλυκού γαρίφαλο

1 κουταλάκι του γλυκού μπαχάρι

1 κουταλιά της σούπας αλάτι

1 πακέτο μακαρόνια

τυρί τριμμένο

Εκτέλεση

Αφού ζεστάνουμε το λάδι σε μια κατσαρόλα,τσιγαρίζουμε τα κομμάτια του κόκορα για να ροδίσουν απ΄ όλες τις μεριές.Ακολούθως τα βγάζουμε απ΄ το λάδι και ρίχνουμε τα κρεμμύδια,διαλύουμε τον πελτέ και τον ρίχνουμε μαζί με τις ντομάτες,τους κόκκους πιπεριού ,το γαρίφαλο,το μπαχάρι και το αλάτι.
Ρίχνουμε νερό μέχρι να καλυφθεί ο κόκορας και σκεπάζουμε την κατσαρόλα,αφήνοντας να σιγοβράσει για μιάμιση περίπου ώρα.Αφού βράσει,βγάζουμε τον κόκορα και τον τοποθετούμε σε μια πιατέλα αφήνοντας κενό στη μέση.
Στην κατσαρόλα με τον ζωμό,αφού προσθέσουμε λίγο νερό και βράσει για λίγο,ρίχνουμε τα μακαρόνια  για περίπου 10 λεπτά.Τα μακαρόνια με το ζουμί τους τα βάζουμε στο κέντρο της πιατέλας και αφού ρίξουμε τριμμένο τυρί,σερβίρουμε.

Η μπέσα

Μπέσα=Πίστη,εμπιστοσύνη,λόγος τιμής

Μία έννοια που έχει σχεδόν ταυτιστεί με τους Αρβανίτες είναι η μπέσα,ο λόγος τιμής δηλαδή. Πράγματι,στους αρβανίτες,στον αξιακό και ηθικό κώδικά τους,δέσποζε η εντιμότητα και αυτό που λέμε «καθαρό κούτελο».

Η λέξη μπέσα παράγεται από το ρήμα πείθω (Μέλλοντας:πείσω,Αόριστος:έπεισα,Μετοχή Παρακειμένου:πεπεισμένος κ.λ.π.).

Ας δούμε εννοιολογικά την μπέσα:Υπάρχουν δύο μέρη,κατά κανόνα δύο άνθρωποι (μπορεί να ήτανε και δύο φαμίλιες,αλλά και δύο «παρατάξεις»),που προέβαιναν σε μια συμφωνία.Το ένα μέρος δεσμευόταν για κάτι και το άλλο μέρος αποδεχόταν την δέσμευσή του.Όλο αυτό το συμφωνητικό περιβαλλόταν από μία αχλή ιερότητας,ήταν σχεδόν καθαγιασμένο.Στην ουσία επρόκειτο για μια ιδιότυπη διαδικασία πειθούς.Ο ένας έπειθε τον άλλο.Ο δεύτερος πειθόταν από τον πρώτο.Και οι δύο συνεπλέκοντο σε μια αμφίδρομη,αμοιβαία σχέση εμπιστοσύνης.Δεν θα αναλύσουμε άλλο ιδεολογικά την μπέσα,γιατί εδώ μας ενδιαφέρει μόνο η ετυμολογία της.

Συναντάμε τη λέξη και στον Όμηρο (Οδ. υ 23): εν πείση εν υπακοή,καταπραΰνσει.Ο Hofmann ακόμα,μας δίνει ένα αξιοπαρατήρητο ομόρριζο του πείθω,από τα αρχ. εκκλ. σλαβ.: beda,που σημαίνει ανάγκη.Απορώ δε,πώς,με τόση ευκολία,χαρίζουν κάποιοι την λέξη αυτή σε άλλη γλώσσα,εκτός της ελληνικής.Είναι τόσο φανερό,όπως και να το προσεγγίσει κανείς,ότι έχουμε ένα παράγωγο του πείθω.Πόσο αλήθεια απέχει -σημασιολογικά και γραμματικά- ο έμπιστος (έ-μπισ-τος) από την μπέσα (μπέσ-α); Η μπέσα ακριβώς εκφράζει συνθήκη εντός ορίων/δεσμεύσεων αμοιβαίας πίστης (εντός πίστης - εν πίστη - έμπιστα).

Βέβαια,πρέπει να πούμε ότι ο λόγος τιμής,το φιλότιμο,δεν είναι μονάχα ίδιον των αρβανιτών.Εδώ,έχουμε άλλη μία περίπτωση υπερεκτίμησης των αρβανιτών που δεν είναι και τόσο άδολη,ειδικά όταν προέρχεται από φιλοσκιπετάρικους κύκλους. Έντιμοι άνθρωποι υπάρχουν παντού,όπως και άτιμοι.Δεν μονοπωλούμε εμείς οι αρβανίτες το αψεγάδιαστο και την απόλυτη άμωμη ηθική.Αυτά είναι εκ του πονηρού... Εξάλλου,αρβανίτες ήταν και ο Πήλιος Γούσης,ο Δημήτρης Νενέκος,ο Φαν Νόλι και κάτι φυντάνια που εμφανίστηκαν τα τελευταία 30 χρόνια,ως και σήμερα, και δεν είχαν\έχουν ούτε ελληνική λεβεντιά,ούτε αρβανίτικη μπέσα,ούτε αντρίκια υπόσταση.

Φωτογραφία: στρατιώτες μας στο Σαραντάπορο,1940.Εκεί,η μπέσα αποτελούσε παράγοντα επιβίωσης.

Το θέμα το έχω αναρτήσει ως ταινία στο youtube.Για να την δείτε,πατήστε εδώ

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος

Κουλιάτσι,η κουλούρα του γάμου

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΓΑΜΟΣ 

Τις πρώτες δεκαετίες του 1900 ο γάμος αποτελούσε ένα σπουδαίο κοινωνικό γεγονός για το χωριό.Η  εβδομάδα του γάμου ξεκινούσε με προετοιμασίες και την προσμονή της μεγάλης ημέρας,που συνήθως ήταν Κυριακή.Ένα από τα βασικά έθιμα που πλαισίωναν το μυστήριο του γάμου στα Αρβανιτοχώρια,ήταν το «κουλιάτσι», το κουλούρι του γάμου.

Το βράδυ της Τετάρτης έπιαναν το προζύμι,για να φτιάξουν την επομένη το «κουλιάτσι» της νύφης και του γαμπρού ώστε αυτά να είναι έτοιμα για την τελετή του γάμου.Τα «κεντούσαν» περίτεχνα και τα τραγουδούσαν πολλές γυναίκες μαζί με την φωνή της «κεντήστρας» να κυριαρχεί.Στα σχέδια που «κεντούσαν» έδιναν διάφορους συμβολισμούς.Το στεφάνι στο κέντρο,τα σταφύλια,τα λουλούδια,τα γαρίφαλα,τα κουφέτα κ.ά.Στο «κουλιά­τσι» απέδιδαν και υπερφυσικές δυνάμεις και ένα μικρό κομμάτι το κρατούσαν για φυλαχτό.

Το Κουλιάτσι,η κουλούρα του γάμου

Υλικά: 2 κιλά αλεύρι σταρένιο,¹/₂ φλιτζάνι λάδι,2 φλιτζάνια ζάχαρη,1 ¹/₂ κουταλάκι κανέλα σκόνη

  Εκτέλεση 

Πιάνουμε αποβραδίς το προζύμι αραιώνοντάς το με χλιαρό νερό και αλεύρι όσο πάρει μέχρι να γίνει ένας πηχτός χυλός.Την επομένη,βάζουμε το αλεύρι σε λεκάνη,κάνουμε μια λακκούβα,ρίχνουμε τη ζάχαρη,την κανέλα,το λάδι και το χυλό από το προζύμι.Ζυμώνουμε ρίχνοντας χλιαρό νερό όσο πάρει για να γίνει μια ζύμη σφιχτή.Τη βάζουμε σε ταψί δίνοντας της στρογγυλό σχήμα και αρχίζουμε το «κέντημα». 

Για το «κέντημα» χρησιμοποιούμε σφιχτό ζυμάρι,που φτιάχνουμε μόνο με νερό και αλεύρι.Μόλις ολοκληρώσουμε το στόλισμα της κουλούρας,την αφήνουμε να φουσκώσει και κατόπιν την ψήνουμε σε μέτρια φωτιά.

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος

Δείτε: 'Κέντημα' κουλουριού γάμου (κουλιάτσι). Μάζι [Πολυδένδρι] Αττικής

Οργιώδεις διεργασίες για τουρκοποίηση της Θράκης

Τό τριήμερο 19-22 Ἰουνίου 2014 εἴχαμε στήν Κομοτηνή μιάν ξεχωριστή ἐπίσκεψη ξένης ἀντιπροσωπείας. Μέ πρόσκληση τοῦ κόμματος DEB,τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ὁμοσπονδίας Τούρκων Δ. Θράκης (ABTTF) καί τοῦ Συλλόγου Ἐπιστημόνων Μειονότητας (BTAYTD), ἦρθαν «ἀναγνωριστικά» 16 μέλη μιᾶς Ἐπιτροπῆς ἐκπροσώπων τῆς FUEN (Ὁμοσπονδιακή Ἕνωση Εὐρωπαϊκῶν Λαῶν) καί τῆς MIDAS (Εὐρωπαϊκή Ἕνωση Ἡμερησίων Ἐφημερίδων σέ μειονοτικές καί τοπικές γλῶσσες).
Τούς συνόδευε ὁ Χαλίτ Χαμπίμπογλου τῆς ABTTF, ὁ ὁποῖος ἔχει πάρει μία ἀπό τίς 6 θέσεις τῶν ἀντιπροέδρων τῆς FUEN, ὅπου ἐκπροσωποῦνται αὐτόχθονες ἐθνικές μειονότητες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ χώρου.
Ποιός ἦταν ὁ σκοπός αὐτῆς τῆς ἐπίσκεψης; Ἦταν, ὅπως προαναφέρθηκε, ἀναγνωριστικός.Καθώς στόν συγκεκριμένο χῶρο τῆς FUEN οἱ Τοῦρκοι ἁλωνίζουν ἀνενόχλητοι ἀπό χρόνια,ἔχουν καταφέρει νά ὁριστεῖ ἡ Κομοτηνή ὡς ἡ πόλη πού θά φιλοξενήσει τό πανευρωπαϊκό της συνέδριο τοῦ 2015! Δηλαδή τοῦ χρόνου θά ἔχουμε στόν τόπο μας τήν συγκέντρωση τῶν γερμανικῶν,σλαβικῶν καί ἄλλων μειονοτήτων ὑπό τήν αἰγίδα τοῦ τουρκοκόμματος DEB καί τῆς Ὁμοσπονδίας τοῦ Χαμπίμπογλου, μέ λίγα λόγια τοῦ τουρκικοῦ Προξενείου! Πᾶμε κοντολογίς γιά ἕνα κανονικό Turko Pride: μιά παρέλαση τουρκικῆς ὑπερηφάνειας, μέσα στά μοῦτρα μας -ὅσο ἀκόμα ἐμεῖς φωνάζουμε πώς δέν ὑπάρχει ἐθνική μειονότητα στή Θράκη- καί μπροστά στούς φιμωμένους Πομάκους καί Ρομά συμπολίτες μας. Αὐτό θά πεῖ ἑλληνική κυριαρχία!
Ἡ Ἐπιτροπή FUEN-MIDAS σέ Κομοτηνή καί Ξάνθη ἐπισκέφθηκε τά γραφεῖα τοῦ DEB (φωτό), μίλησε μέ τούς ἄς ποῦμε δημοσιογράφους τοῦ τουρκόφωνου Τύπου,ἐπισκέφθηκε συλλόγους,τεμένη καί τήν βιβλιοθήκη τοῦ Ἐχίνου καί συζήτησε μέ ἐκπροσώπους τῆς «μειονότητας» σάν τόν Ἀχμέτ Φαΐκογλου - ἐννοῶ τέτοιου ἐπιπέδου καί φρονήματος. Τέλος,παραβρέθηκαν στό (τουρκο)φεστιβάλ Κερασιοῦ, καθήμενοι δίπλα στόν Τοῦρκο πρόξενο Ἰλχάν Σενέρ!
Εἶδαν βεβαίως καί τόν δήμαρχο Κομοτηνῆς Γιῶργο Πετρίδη (τόν ὁποῖον εἶχαν ἀγνοήσει σέ προηγούμενη ἐπίσκεψή τους), ὁπότε λογικά θά ἄκουσαν καί κάποιες ἀλήθειες γιά τίς πραγματικότητες στήν περιοχή. Δέν φαίνεται ὅμως νά ...πολυπείστηκαν, πρᾶγμα φυσιολογικό, ἄν κρίνω ἀπό τό δελτίο Τύπου πού ἐξέδωσαν μέ τήν ἀποχώρησή τους ἀπό τήν περιοχή.
Σ’ αὐτό λοιπόν διαβάζουμε: «Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι ένα κράτος - μέλος της ΕΕ, η Ελλάδα, δεν αναγνωρίζει τους Τούρκους της Δυτικής Θράκης ως Τουρκική μειονότητα στην Ελλάδα και ως εκ τούτου, απλώς αγνοεί μια σειρά αποφάσεων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».
Αυτή ήταν η δήλωση του Προέδρου της FUEN μετά από μια επίσκεψη στην 150.000μελή μειονότητα Τούρκων της Ελλάδας.
(...) Σημαντικά αιτήματα της τουρκικής μειονότητας στην Ελλάδα είναι για το δικαίωμα στη βελτίωση της εκπαίδευσης και για τη διγλωσσία στα νηπιαγωγεία και τα σχολεία. Μέχρι στιγμής,η κατάσταση ειδικά στον τομέα της εκπαίδευσης είναι σε άθλια κατάσταση.Τα παιδιά λαμβάνουν οδηγίες στην τουρκική γλώσσα,αλλά οι τούρκοι εκπαιδευτικοί,οι οποίοι διορίζονται από την Ελλάδα, συχνά δεν διαθέτουν επαρκείς δεξιότητες. Η τουρκική μειονότητα στην Ελλάδα απαιτεί από τα παιδιά να λαμβάνουν μαθήματα στη μητρική γλώσσα,στην ελληνική και στην τουρκική γλώσσα. «Η διάκριση των Τούρκων Δυτικής Θράκης είναι πολύ χειροπιαστή», δήλωσε ο Πρόεδρος Hans Heinrich Hansen. Το 50% των αποφοίτων πανεπιστημίου είναι άνεργοι, και αυτό δεν είναι μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, αλλά μάλλον λόγω του αποκλεισμού των αποφοίτων πανεπιστημίου από την δημόσια διοίκηση...»!!! (Βλ. www.fuen.org/news).
Δέν ξέρω ἄν πρόκειται μόνο γιά κακή πληροφόρηση ἤ καί γιά κακή προαίρεση τοῦ Χάνσεν καί ἄλλων. Πάντως πρίν ἔρθουν ξανά ἐδῶ γιά νά μᾶς ποῦν ὅ,τι τούς ξεφουρνίσουν οἱ Τοῦρκοι,καί νά τούς προσφέρουν τέτοια προπαγανδιστική φιέστα, τό δῆθεν ἑλληνικό κράτος ὀφείλει νά βρεῖ ἕναν τρόπο τουλάχιστον νά ἀποκαταστήσει πειστικά γιά τά μάτια τους τήν ἀλήθεια.

Η υπόθεση διαθέτει και παράμετρο για τους Αρβανίτες.Θα τα πούμε σύντομα...

Γιόνα Μικέ-Παϊδούση, ΤΑ ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣ

(Δεύτερο) ξεμάτιασμα στα αρβανίτικα:

Σιρ Μαρία-σιρ Μαρία

Τι μαρς σίνε (όνομα ματιασμένου)

Γκα μ΄σκρία

Γκα βέτουλατ

Γκα σκέτουλατ

Γκα τζέρε νε μ΄σκρία

Τε να στίες ντάρα ντέτιτ

Νε νι γκούρινι μνιόμ     

Νι ντιάλι τσε νιέκε γίπετε

κουλιάτσ με βάλι

Τρι μότρα,ερημομότρα

τρι μότρα ζούρανε

Τι μαρς σίνε (όνομα ματιασμένου)

Παναγία-Παναγία

Να πάρεις το μάτι (όνομα ματιασμένου)

Από τα πνευμόνια

Από τα φρύδια

Από τις μασχάλες

Από όλα τα πνευμόνια

Ρίχτο μακριά στη θάλασσα

Σε μια πέτρα βρεγμένη

Ένα παιδί που δεν του δίνουν

κουλούρι με λάδι

Τρείς αδελφάδες,ερημοαδελφάδες

τρείς αδελφάδες πιάσανε

Να πάρεις το μάτι (όνομα ματιασμένου).

Αυτό λεγόταν εννέα φορές. (Σημείωση Γ.Β. Πέππα: τις εννιά φορές τις θεωρώ λάθος,υπερβολή.Τρείς φορές λεγόταν το ξεμάτιασμα για να υπάρξει ισχυρό,σε αντίθεση με τη μία [ανίσχυρη] φορά.Βέβαια, το εννιά (9) είναι τρεις φορές το τρία [3 Χ 3].Διόλου απίθανο,λοιπόν,ο μεγάλος αριθμός επανάληψης του ξεματιάσματος να αποτελούσε/εθεωρείτο περαιτέρω επίταση της [όποιας] δυναμικής του.)

Σχεδόν πάντα σήμερα,όταν έχουμε ένα αρβανίτικο κείμενο (όπως εδώ,το ξεμάτιασμα),πρέπει να το αποκαταστήσουμε.Σπάνια θα βρούμε μία πηγή χωρίς σολοικισμούς,λάθη,μπερδέματα κι ανακο-λουθίες.Στα αρβανίτικα,επιπρόσθετα,υπάρχει η προφορά και η κατά τόπους διαφοροποίηση λέ-ξεων,που επιτείνουν το πρόβλημα.Η φιλολογική αποκατάσταση αποτελεί σήμερα μια αποδεκτή (όσο κι αναγκαστική) επιστημονική συνθήκη.

Δεν θα σταθώ σε χαρακτηριστικά και προβλήματά της,δεν προσφέρεται.Θυμίζω,παραδειγματικά,τα λάθη (παραδρομές  ή σκοπιμότητες) των καλόγηρων μεταγραφέων,επί Βυζαντίου,στην αρχαιοελ-ληνική γραμματεία και τις παρεμβάσεις του Νικολάου Πολίτη στο συλλεγμένο υλικό του, όταν δεν το θεωρούσε ελληνικό ή χριστιανικό.

Στο παραπάνω ξεμάτιασμα έκανα λίγες απαραίτητες μικροδιορθώσεις.Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει στο τέλος νοηματική χασμωδία.Αυτό δεν μαρτυρά,αναγκαστικά,έλλειψη τμήματος (ή τμημάτων),επειδή στα ξεματιάσματα συνηθίζονται τα άλματα σε περιγραφή/αφήγηση.

Άφησα σκόπιμα αδιόρθωτο τον στίχο Γκα τζέρε νε μ΄σκρία. Δεύτερη αναφορά σε πνευμόνια είναι υπερβολή.Υπάρχει και συντακτικό λάθος: η πρόθεση γκα (από) δεν κουμπώνει με ρήμα (τζέρε=βγαίνω,εκβάλλω).Προφανώς,ο αρχικός στίχος αλλοιώθηκε.
Μια λογική απόδοση θα ήταν: 
   Βγάλε (εσύ,η Παναγία,βγάλε το μάτι) απ΄ τα πνευμόνια
   να το ρίξεις μακριά μεσ΄ στη θάλασσα
δηλαδή: 

   Τζέρε γκα μ΄σκρία

   Τε να στίες ντάρα ντέτιτ
* Το ξεμάτιασμα είχε αναρτηθεί από τότε συνεργάτη στην,ανενεργό πλέον,fb ομάδα μου Αρβανίτες στις 26 Μαρτίου 2014,χωρίς αναφορά πηγής.

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος

Τιμωρήθηκαν οι υβριστές της Χαράς Νικοπούλου

Περατώθηκε η δίκη της Γκιουντέμ στον Άρειο Πάγο

Επικυρώθηκε και από τον Άρειο Πάγο η απόφαση του Εφετείου Θράκης σχετικά με την αγωγή που είχε υποβάλλει η δασκάλα Χαρά Νικοπούλου κατά της εφημερίδας Γκιουντέμ.Έτσι,ολοκληρώθηκε στον Άρειο Πάγο η δίκη που είχε συζητηθεί τον περασμένο Μάρτιο. Με την εκ μέρους του Αρείου Πάγου επικύρωση της ποινής που είχε επιβάλλει το Εφετείο Θράκης, εξαντλήθηκαν τα εσωτερικά ένδικα μέσα.Ο Αχμέτ Καγιά-δικηγόρος της εφημερίδας Γκιουντέμ, μιλώντας σχετικά με το θέμα είπε τα εξής : Βλέποντας την απόφαση που εξέδωσε τελευταίο ο Άρειος Πάγος, αντιλαμβανόμαστε πως η απόφαση του Εφετείου επικυρώθηκε . Βλέπουμε δηλαδή πως η απόφαση του Εφετείου δεν απορρίφθηκε. Το Εφετείο Θράκης είχε ορίσει ως ποσό αποζημίωσης τα 30 χιλιάδες ευρώ. Παράλληλα προστίθενται σε αυτό τα δικαστικά έξοδα και οι τόκοι. Το συνολικό ποσό στο εφετείο ήταν 43 χιλιάδες ευρώ. Το ποσό αυτό μέχρι σήμερα βλέπουμε πως στα χαρτιά μαζί με τους τόκους έφτασε στα 45 χιλιάδες ευρώ.

 ¨ΠΟΛΥ ΥΨΗΛΟ ΤΟ ΠΟΣΟ ΤΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ¨

Ο δικηγόρος Ιχσάν Καγιά χαρακτήρισε αυτήν την τελευταία απόφαση του δικαστηρίου άδικη και δήλωσε πως ¨Αυτό το είπαμε και στο δικαστήριο. Δεν εκδόθηκε ξανά μια τέτοια απόφαση στην Ελλάδα. Τέτοιο ποσό αποζημίωση όχι σε τοπική αλλά ούτε για πανελλήνιο ΜΜΕ δεν έχει εκδοθεί. Ιδιαίτερα για μια τοπική εφημερίδα δεν έχει υπάρξει άλλο παράδειγμα τέτοιας ποινής¨.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΟ ΕΔΑΔ

Ο Καγιά είπε πως πλέον θα προσφύγουν στο ΕΔΑΔ χρησιμοποιώντας την φράση: Μετά από την καθαρογράφηση της απόφασης θωρείται από τον δικαστή. Από εκεί και μετά έχουμε διάστημα έξι μηνών για να προσφύγουμε στο ΕΔΑΔ¨.

Όπως είναι γνωστό η αγωγή είχε εκδικαστεί στο Εφετείο Θράκης στις 22/3/2013. Το Εφετείο είχε μειώσει στο ποσό των 30 χιλιάδων ευρώ τις πρωτόδικες αποφάσεις που ήταν για την Μιλλέτ 120 χιλιάδες ευρώ και την Γκιουντέμ 150 χιλιάδες ευρώ.

Εφ. Γκιουντέμ 19/11/2014   

Σχόλιο: Όταν πρόσβαλαν την Χαρά δεν το σκέφτηκαν καλά προφανώς. Όπως και όταν είχαν την ευκαιρία να ζητήσουν συγγνώμη αλλά δεν το έκαναν…. 

Η αρβανίτικη φάρα

Όταν μιλούσαν οι Αρβανίτες για φάρα,εννοούσαν κάτι παραπάνω από οικογενειακή καταγωγή,από σόι.Υπήρχε μια απευθείας αναφορά στην πατρογονική ρίζα.Θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ένα κυρίαρχο στοιχείο της ιδεολογικής αντίληψης των Αρβανιτών:Την σχεδόν ιερή πρόσδεσή τους στις αφετηρίες τους.Είτε αυτή ήταν γενεαλογική είτε ιστορική είτε σχετική με το έθος είτε με τη ζωοδότρα γη,γενέθλια ή μεταναστευτικής κατάληξης.Εξηγείται έτσι,το δέσιμο των Αρβανιτών με την ιδιοκτησία,με το βιός που συναρτά η ακίνητη περιουσία,χωράφια και κτήματα,αμπέλια και ελαιώνες,περιβόλια και μποστάνια, πευκώνες και βοσκοτόπια.Η συμπλοκή αυτή έφτανε κατά κανόνα σε υψηλές συναισθηματικές εξαρτήσεις,που ενίοτε απέφεραν παθογένειες.Ακόμα και σήμερα είναι συνηθισμένες οι αντιδικίες μεταξύ συνοριτών για την επακριβή οριοθέτηση, που μπορεί να είναι θέμα μόνο λίγων εκατοστών.Πόσες αλήθεια μακρόχρονες δικαστικές διαμάχες και δυστυχώς κάποιοι φόνοι δεν προέκυψαν από αυτό το απομεινάρι της κοσμοαντίληψης των αρβανιτών.

Τη ζωντανή λογική της φάρας την συναντάμε έως και σήμερα,ξεφτισμένη όμως αρκετά,στα αρβανιτοχώρια.Μέχρι και τρίτα ξαδέρφια έχουν την αίσθηση του σογιού, της φάρας.Στην ουσία,υπάρχει κάτι παραπάνω από τον απλό συγγενικό δεσμό,είναι μια ιδεολογία,που μπορεί σήμερα να φαντάζει έως και αναχρονιστική,αλλά σε παλιότερες εποχές λειτουργούσε συνεκτικά,προσδιοριστικά, δημιουργικά,δυναμικά.Έπρεπε ο πυρήνας της κοινωνικής και εθνικής συνοχής να παραμείνει αλώβητος μέσα σε μουσουλμανική άρχουσα επικράτεια και εχθρικούς αλλόφυλους,Τούρκους και Τουρκαλβανούς.Η φάρα δεν ήταν μόνο η κατάδειξη της καταγωγής,αλλά και ο φορέας της συνέχειας.Ήταν ο λαμπερός δρόμος που σηματοδοτούσε την έναρξη και πλαισίωνε την πορεία.Ήταν δηλαδή ένας νοηματικός αγωγός.Και μην βιαστεί κανείς να απορρίψει όλη αυτή την εγκεφαλική διεργασία ως ξένη,παράταιρη και πάνω από το επίπεδο των Αρβανιτών,επειδή αυτοί διέθεταν και υψηλή αγωνιστικότητα και θαυμαστή καλαισθησία και ικανή,ιδιαίτερη κοινωνική ηθική.Η φάρα δηλαδή ήταν κάτι παραπάνω από φύτρα και συγγενολόι,ήταν μια φαρέτρα συλλογικής αυτογνωσίας και φορέας ιδεολογικής δυναμικής και κατεύθυνσης.Η φάρα ήταν η φόρμα της συνείδησης.Καλύτερα,ήταν η φορά και το πλαίσιο της αυτοσυνείδησης.

Ετυμολογικά η λέξη φάρα παράγεται απ΄ το ρήμα φέρω (ισοδύναμό του το ρήμα φορέω).Πρόκειται για ρήμα με απίστευτο εννοιολογικό εύρος.Στο λεξικό των Liddell & Scott το λήμμα καταλαμβάνει τέσσερις σελίδες!Εκτός απ΄ τα προφανή παράγωγά του (φαρέτρα,φορά,φόρτος) που υποστασιάζουν τη λέξη φάρα (ομόρριζες και συνώνυμές της,στην ουσία) θα σταθώ σε δύο άλλα ενδιαφέροντα λεκτικά γεννήματα του φέρω:

1.το,και σήμερα υπάρχον,επίθετο διηνεκής (Αόριστος: ήνεγκα, Αόρ.β΄:ήνεγκον, Παρακείμενος:ενήνοχα,από τη ρίζα ενεκ- ή ενεγκ-) που μας δείχνει ότι τα προϊόντα του φέρω (η φάρα,εν προκειμένω) μπορούν να εκτείνονται σε βάθος χρόνου,να καλύπτουν διαχρονία.

2.το επίθετο της αρχαίας φέρτατος,η,ον=γενναιότατος,άριστος,κράτιστος που μας δείχνει ότι η φάρα είναι δυνατόν να διαθέτει και ηρωική διάσταση.Στο H. Liddell & R. Scott,Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης,λήμμα φαράω-φάρειν,τ. 4^ος,σελ. 517,συναντάμε μια εκπλη-κτική πληροφορία:  -«έ ι φάρην». Επιγρ. Ολυμπίας Arch. Ztg. 1879,σελ. 158. -Ούτω κυρούνται τα του Μεγ. Ετυμολ. σ. 114,19: το φέρω οι Δωριείς φάρω λέγουσιν,ως τέμνω τάμνω και τρέπω,τράπω. --Εκ του θέματος φαρ είναι και το φαρέτρα και το ισοφαρίζω και ει τι άλλο. Συναγωγή λέξ. Αθησ. Κουμανούδη.

Απ΄ το φαρ- λοιπόν και το ρήμα φαράω=αροτριώ,οργώνω και φάρος=άροτρο.Δεν είναι παράξενο επομένως,ότι οι Αρβανίτες,όταν πήγαιναν στην εκκλησία ένα πιάτο με δημητριακά (ως ευχαριστήριο στην αρωγό θεία δύναμη) μετά την ολοκλήρωση και του αλωνισμού,ονόμαζαν αυτή την προσφορά (απομεινάρι του θάργηλου άρτου της αρχαιότητας) φ ά ρ α.

Οι σύγχρονοι Έλληνες γλωσσολόγοι υποπίπτουν σε διαρκές επιστημονικό εγκληματικό λάθος: αγνοούν τα αρβανίτικα.Αντιθέτως,αναγνωρίζουν αβασάνιστα ως πραγματική την αλβανική γλώσσα χαρίζοντάς της λέξεις της αρβανίτικης διαλέκτου,που βοούν με την ελληνικότητά τους.Η σύγχρονη αλβανική δεν είναι παρά ένα επίπλαστο υβριδικό μόρφωμα στηριγμένο πάνω στ΄ αρβανίτικα.

Οι Έλληνες Αρβανίτες,όταν ήρθαν να συναντήσουν στο νότο τα αδέλφια τους, έφεραν,εκτός απ΄ την ελληνική λαλιά τους,το παλιό γλωσσικό τους ιδίωμα, μαρτυρημένο ήδη απ΄ τον Θουκυδίδη (βιβλίο Β).Ως τότε,το ΄χαν μπολιάσει σ΄ όλους τους σύνοικους της γης του Αρβάνου,μια και το ελληνικό στοιχείο υπερτερούσε πολιτιστικά και επέβαλε κουλτούρα.

Υπολογίζεται ότι τα τότε αρβανίτικα των επήλυδων Αρβανιτών δεν ξεπερνούσαν τις 6-7.000 λέξεις.Ένας φτωχός κώδικας.Υπήρχαν δάνεια απ΄ τη λατινική,την τούρκικη και γλώσσες άλλων λαών και πληθυσμών της βαλκανικής που πλαισίωναν τον βασικό ελληνογενή γλωσσικό κορμό.Αυτές τις αρβανίτικες λέξεις,που δεν είναι παρά ελλη-νικές,παρουσιάζουμε εδώ,αποδεικνύοντας έτσι την ελληνικότητα των αρβανίτικων.

Το θέμα το έχω αναρτήσει ως ταινία στο youtube.Για να το δείτε,πατήστε εδώ

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος

Βασίλα

Ο Δεκέμβριος ήταν μήνας χαράς στο χωριό.Τις γιορτές οι γυναίκες έφτιαχναν γλυκά,μελομακάρονα,στριφτά (ντριδαστέδες),παπουτσάκια και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς τη βασιλόπιτα (βασίλα).
Για να τη φτιάξουν,έκαναν σχεδόν μια μέρα.Τη στόλιζαν με παραστάσεις ανάγλυφες από ζυμάρι μελωμένο ή ζαχαρωμένο και μπαχάρι,που απεικόνιζαν τον αρχηγό της οικογένειας,τον Άι Βασίλη,τ΄ αμπέλι,το σπίτι κ.λπ.
Οι φούρνοι έκαιγαν για το ψήσιμο της βασιλόπιτας και των ψωμιών.Παντού μύριζε φρεσκοψημένο ψωμί.

Η βασίλα των αρβανιτών  -και των υπολοίπων Ελλήνων- δεν είναι παρά μια  ...αρχαία Βασιλόπιτα,ο Θάργηλος Άρτος! 
Η κοπή της «βασιλόπιτας» είναι μία από τις αρχαίες παραδόσεις που επιβιώνουν. Λαογραφικές μελετητές μας ανακάλυψαν τη ρίζα του εθίμου αυτού στην αρχαία ελληνική παράδοση. Οι αρχαίοι Έλληνες πάντα πρόσφεραν στους θεούς σε κάθε μεγάλη καμπή της ζωής τους «εορταστικό ψωμί» που... φυσικά τότε δεν λεγόταν ΒΑΣΙΛΌΠΙΤΑ,ούτε πρόσφορο! Στην αρχαιότητα ονομαζόταν "Θάργηλος Άρτος".
Σήμερα στην ελληνική παράδοση της Χριστιανικής θρησκείας ακόμα συνεχίζεται αυτή η παράδοση την πρώτη ημέρα του νέου έτους .
Τα μεσάνυχτα ακριβώς όταν έχουμε εισέλθει στο νέο έτος ή λίγο πριν από το μεσημεριανό γεύμα την ίδια ημέρα, εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας προς την έννοια του Θεού για την ευλογία που μας έδωσε,τη δυνατότητα να ολοκληρώσουμε με ασφάλεια την χρονιά που μόλις πέρασε!
Επίσης αποτιμούμε φόρο τιμής και εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας προς το Θεό που μας επέτρεψε την καλή τύχη να δούμε το Νέο Έτος!
Ο επικεφαλής της οικογένειας προχωρά στο κόψιμο του "Άρτου" .
Το πρόσωπο που έχει την τύχη να βρει το κέρμα στο κομμάτι του ψωμιού θεωρείται ότι απολαμβάνει μια μεγάλη τιμή !
Το πρόσωπο αυτό για τους επόμενους 12 μήνες αναμένεται να είναι ένα καλό πρότυπο «πολίτη» στην κοινωνία. Θα έχει το καθήκον και την τιμή να αγωνιστή με ήθος για την αριστεία και την αρετή στην καθημερινή του ζωή και με τις καλές πράξεις του να αποτελέσει παράδειγμα για την κοινότητά του και τα μέλη της οικογένειας του !

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος.

Ένα αρβανίτικο ξεμάτιασμα

 Η αρχή της βασκανίας ανάγεται στην Ανατολή και τη Χαλδαία ,από την οποία πιθανότατα διαδόθηκε στην Ελλάδα, την Ιταλία και τις λοιπές χώρες της Ευρώπης. Οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι πίστευαν στη βασκανία. Εκτός από ορισμένους σκεπτικιστές,η πίστη στο κακό μάτι ήταν ευρύτατα διαδεδομένη και ριζωμένη όχι μόνο στο λαό αλλά και στα πιο ανεπτυγμένα πνεύματα της αρχαιότητας. Ο Δημόκριτος, ο Αριστοτέλης, ο Πλούταρχος, ο Απολλωνίδης, ο Φίλαρχος, ο Ηλιόδωρος, ο Αλέξανδρος ο Αφροδισιεύς, ο Πλίνιος, ο Βιργίλιος, οΚικέρων παραδεχόταν τη βασκανία.

Από αυτούς, τέσσερις ασχολήθηκαν με τη βασκανία και προσπάθησαν να εξηγήσουν και να δώσουν λογική εξήγηση στο φαινόμενο: Δημόκριτος, ο Πλούταρχος, ο Αριστοτέλης και ο Ηλιόδωρος.

Το κακό μάτι μπορούσε να επηρεάσει όχι μόνο τον άνθρωπο αλλά και ότι είχε προσφιλές. Τα παιδιά θεωρούνταν τα ευκολότερα θύματα της βασκανίας. Οι Ρωμαίοι είχαν θέσει τα παιδιά υπό την προστασία ειδικής θεάς της Cumina, η οποία είχε ως προορισμό να αποτρέπει την επίδραση του κακού ματιού. Τα κατοικίδια ζώα ήταν επίσης δυνατό να επηρεαστούν. Ο Βιργίλιος απεικόνισε ως εξής το παράπονο βοσκού του οποίου καταστράφηκε το κοπάδι “Nescio quis teneros oculus mihi fascinat agnos” (αγνοώ ποιο κακό μάτι βασκάνει τα αρνιά μου). Στην Ιταλία η ιδέα της βασκανίας (jettatura) ήταν βαθύτατα ριζωμένη.

μάτιασμα,το (Λαογρ.)•η δυσμενής επήρεια και το αποτέλεσμα που ασκεί ο βάσκανος οφθαλμός,το «κακό μάτι».Συνώνυμο:φταρμός.Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες,που και σήμερα ακόμη βρίσκουν έδαφος, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν την ιδιότητα να ματιάζουν.Τέτοιοι είναι όσοι έχουν πολλά και ενωμένα φρύδια (κλειστοφρύδηδες,σμιχτοφρύδηδες,καμαροφρύδηδες) ή ακόμη οι περισσοβυζασμένοι και οι ξαναβυζασμένοι (εκείνοι που τους απόκοψε κάποτε η μητέρα τους, αλλά αργότερα άρχισε πάλι να τους θηλάζει).
Ματιάζουν όμως και οι σημαδιακοί (οι γεννημένοι με κάποιο σωματικό ελάττωμα),καθώς και οι Σαββατογεννημένοι και οι γαλονομάτηδες.Μια γενική συναφής παρατήρηση είναι ότι ματιάζουν,χωρίς να το θέλουν,εκείνοι που κοιτάζουν κάτι με έκπληξη και θαυμασμό.Έτσι,ακόμη και μια μητέρα είναι δυνατόν να ματιάσει το παιδί της.

  Στον κίνδυνο του ματιάσματος υπόκεινται όλοι γενικώς,περισσότερο όμως τα μικρά παιδιά.Εκτός από τους ανθρώπους ματιάζονται και τα ζώα (ιδιαίτερα τα φορτηγά και τα οικόσιτα),τα φυτά (κυρίως όταν είναι στην ανθοφορία) και άλλα,ιδιαίτερα χρήσιμα ή πολύτιμα,αντικείμενα (αργαλειός,κρυστάλλινα αντικείμενα κ.λπ.).Η αντίληψη αυτή για την επίδραση που μπορεί να ασκήσει το κακό μάτι εκφράζεται με τη φράση:«Το μάτι ξεριζώνει δέντρα και ραγίζει την  πέτρα».

  Αυτός που,όπως πιστεύεται,δέχεται την επήρεια της βασκανίας νιώθει να αχρηστεύονται οι δυνάμεις του,αισθάνεται να έχει κομάρες στο κορμί,εξάντληση,πονοκέφαλο και,γενικά,απότομη σωματική και ψυχική καταβολή.

  Στα μέσα αποτροπής του ματιάσματος ανήκει το σκόρδο (πρβλ. τη φράση «σκόρδο στα μάτια σου»),το φτύσιμο στον κόρφο (πρβλ. τον δεισιδαίμονα του Θεοφράστου:«μαινόμενον δε ιδών ή επίληπτον,φρίξας εις κόλπον πτύσαι»),επίσης και η χειρονομία της «μούντζας»,που αποτελεί ένα από τα κύρια νεοελληνικά υβριστικά σχήματα.Για μόνιμη προστασία από τον κίνδυνο της βασκανίας,οι μητέρες φορούν στα παιδιά ειδικά φυλαχτά,και κυρίως μια γαλάζια χάντρα,σε μορφή ματιού («το όμοιον διά του ομοίου»).

  Για το ξεμάτιασμα (την απαλλαγή από τις συνέπειες του βάσκανου οφθαλμού) χρησιμοποιούνται διάφορα μέσα και τρόποι,όπως είναι το κάπνισμα του αρρώστου με άνθη του Επιταφίου και ο ραντισμός του με αγιασμό•κυρίως όμως ειδικές επωδές (γητειές),που λέγονται συγχρόνως με τη χρήση (σε πολλές περιπτώσεις) αλατιού και νερού,με το οποίο ραντίζεται. Γ.N. Αικατερινίδης (Π) ► ΒΑΣΚΑΝΙΑ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡ.:K.A. Ρωμαίος,«Το "κακό μάτι”»,Μακεδονικόν Ημερολόγιον 1934,σ. 113-120 (=Μικρά Μελετήματα,Θεσσαλονίκη 1955,σ. 91-98) / Γ.N.  Αικατερινίδης,«Επωδαί εξ Ανατολικής Κρήτης_», Λαογραφία 17 (1957),σ. 577-588 / Κώστας Ρωμαίος,«Το κακό μάτι»,Λαβύρινθος 3 (1986),σ. 161-173.

Ένα αρβανίτικο ξεμάτιασμα

Το θησαύρισα κατά τη λαογραφική έρευνά μου στον Βαρνάβα (Απρίλης-Νοέμβρης 1987) από την Βαγγελιώ Κόλλια (ΣπυροΚόλλιενα).Είναι ξεμάτιασμα-ξόρκι για ενόχληση,πόνο του ματιού (οφθαλμού).

Θε μου,Σιερμερίζα εργκέντε!

Ουνίσν τρι βάσιεζα τε μαλάμτε.

Μούαρ τρι θίκτε τε μαλάμτε,τρι σπόρτε τε μαλάμτε.

Ζούνε δρόμινε ε μαλάμτε,

βάνε νε νι λάκα τε μαλάμτε,

μπλιόδ λιάκρα τε μαλάμτε.

Ιστίνε  νε νι πελγκ ε μαλάμτε,

πέλγκου τρουμπουλούα,σίου ουκερούα.

[Θεέ μου,Παναγία μου χρυσή!

ξεκίνησαν τρία κορίτσια ασημένια.

πήραν τρία μαχαίρια ασημένια, τρία καλάθια ασημένια.

Πιάσανε το δρόμο τον ασημένιο,

πήγαν σε μια λάκα ασημένια,

μάζεψαν χόρτα ασημένια.

τα έριξαν σε μια λίμνη ασημένια,

η λίμνη ανακατεύτηκε,το μάτι καθάρισε!] 

Γιάννης Βασ. Πέππας, Φιλόλογος-Συγγραφέας

Γιάννης Π. Γκίκας

Διαβάστε:  Η βιογραφία του Γ. Π. Γκίκα,από το Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών

Τουρκαντώνης

Σε πολλά αρβανιτοχώρια της Β.Α Αττικής συναντάμε το επώνυμο Τουρκαντώνης.Η ρίζα του ξεκινάει από τον Βαρνάβα.Εκεί ήρθε περίπου το 1820 ο Αντώνης Μπουντούρης από την Εύβοια και παντρεύτηκε μια Βαρναβιώτισα.Είχαν περάσει 30 με 40 χρόνια που είχαν εγκατασταθεί στο χωριό οικογένειες αρβανιτών και η κοινότητα είχε πια μεγαλώσει.

Ο Μπουντούρης πρέπει να ήταν κι αυτός αρβανίτης,για να έρθει σ΄ ένα αρβανιτοχώρι. Δεν γνωρίζω αν το όνομα Μπουντούρης σημαίνει κάτι.
Σύμφωνα με τις λαϊκές θύμησες ο Αντώνης μια μέρα,το περιστατικό τοποθετείται στα 1824,βγήκε με το άλογό του στην ύπαιθρο,προς την μεριά του Γραμματικού.Κάπου εκεί,πριν από την περιοχή που σήμερα λέμε «Μάχη»,συνάντησε έναν Τούρκο,έφιππος κι αυτός.
Τούρκοι στον Βαρνάβα δεν υπήρχαν,αλλά στον Μαραθώνα βρισκόταν ένας Τούρκος αφέντης όλης της περιοχής. Λογικά,θα υπήρχε κι ένας μικρός πληθυσμός Τούρκων κατοίκων και μια μικρή στρατιωτική δύναμη.Απομεινάρι αυτής της παρουσίας αποτελεί σήμερα στον Μαραθώνα το τοπωνύμιο «Μπέη» στον κάμπο του.Μόνιμη παρουσία σταθερών τουρκικών πληθυσμών και στρατευμάτων υπήρχε στην Χαλκίδα.Από κει οι Τούρκοι,διαπλέοντας το στενό του Ευβοϊκού, συνήθως από τον Ωρωπό,επιχειρούσαν,όταν έκριναν,στην περιοχή από Μαραθώνα έως Αυλώνα.Η έδρα της διοίκησης όλης της Αττικής υπήρχε στην Αθήνα,όπου,στα τέλη του 18ου αι.,έδρασε με χαρακτηριστική βαρβαρότητα προς τους ραγιάδες ο Τούρκος βοεβόδας,Αλή Χασεκή.
Πάμε πάλι πίσω στην συνάντηση του Μπουντούρη με τον Τούρκο.Ο Τούρκος απαίτησε ο Αντώνης να ξεπεζέψει.Ο Αντώνης αρνήθηκε και ξέσπασε καυγάς.Οι αρβανίτες δεν γνώριζαν τούρκικα,άρα ο Τούρκος θα μίλαγε ελληνικά ή αρβανίτικα.Ίσως ήταν Τουρκαλβανός.Πάνω στον καυγά ο Αντώνης σκότωσε τον Τούρκο και τον κρέμασε σ΄ ένα κοντινό πλατάνι.
Από τότε έλαβε το παρατσούκλι Τουρκαντώνης,ο Αντώνης που σκότωσε τον Τούρκο δηλαδή.
Σε λίγα χρόνια,όταν έγινε το ελληνικό κράτος και οργανώθηκε για πρώτη φορά γραφειοκρατία,ο Αντώνης δηλώθηκε με το παρατσούκλι του,κάτι που συναντάμε πολλές φορές.
Οι αρβανίτες Βαρναβιώτες ονόμασαν την περιοχή με τα πλατάνια που διαδραματίστηκε το φονικό «ρέπετ ι Τούρκουτ» (τα πλατάνια του Τούρκου).Είναι μια παραρεμάτια περιοχή ένα χιλιόμετρο έξω από τον Βαρνάβα προς το Γραμματικό, εκεί που είχε το περιβόλι του ο Γιώργος Αδάμης (Μάντζης),για όσους γνωρίζουν.
Ο παππούς μου,Γιάννης Τουρκαντώνης,γεννημένος το 1895,δισέγγονος του Αντώνη,μου έλεγε να πάμε να μου δείξει το πλατάνι που ο προπάππος του κρέμασε τον Τούρκο.Δυστυχώς,τα χρόνια πέρναγαν,ο παππούς μου πέθανε το 1994, πλήρης ημερών,αλλά δεν καταφέραμε ποτέ να πάμε να μου το δείξει.

Στη φωτογραφία: Μικρούλης με το παππού μου,Γιάννη Τουρκαντώνη,στον χιονισμένο Βαρνάβα.Χειμώνας 1969.

Η Οικογένεια Μπουντούρη ήταν σημαντική οικογένεια της Ύδρας.Η καταγωγή της οικογένειας ήταν από την Γα- ράντζα της Μεσσηνίας, από την οποία όμως έφυγαν το 1715 λόγω διωγμών και διασκορπίστηκαν στην Ύδρα,στη Φιγα- λεία Ηλείας (Ζούρτσα) και στη Χαλκίδα.Απ΄ τους Ευβοιώτες (Χαλκιδαίους αρχικά) Μπουντούρηδες θα προερχόταν ο Αντώνης Μπουντούρης που ήρθε στον Βαρνάβα.Έτσι,η παράδοση δένει με τα ιστορικά στοιχεία.

Απ΄ την ίδια οικογένεια προέρχεται κι ένας Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων: ο Βασίλειος Βουδούρης.

Διαβάστε: ΑΡΧΕΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΗ/ΒΟΥΔΟΥΡΗ

Ακούστε/δείτε οπτικοποιημένες ηχογραφήσεις (youtube) με Τουρκαντωναίους του Βαρνάβα πατώντας τους παρακάτω τίτλους

1. Από τον παλιό Βαρνάβα - Χρήστος Τουρκαντώνης (Λάμτας)

2. Από τον παλιό Βαρνάβα - Μαγδαληνή Τουρκαντώνη

3. Από τον παλιό Βαρνάβα - Αναστασία και Γιάννης Τουρκαντώνης

Γιάννης Βασ. Πέππας