Αχιλλέας Γ. Λαζάρου, ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ - Διεπιστημονικά δεδομένα της ελληνικότητάς τους (2006)

 

Κατεβάστε την εργασία πατώντας εδώ

Μαρία Α. Παρδάλη, Μάζι (Πολυδένδρι) Αττικής

 

Πρόκειται για ένα απ΄ τα εισαγωγικά κείμενα του λευκώματος "Οικογενειακοί δεσμοί και κοινότητα - Βαρνάβας Καπανδρίτι Μαλακάσα Πολυδένδρι" (Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής,2006).Η συντάκτριά του,άξια εκπαιδευτικός και ερευνήτρια,μια φωτεινή παρουσία στον ευρύτερο τόπο μας,μας παραδίδει ένα συνοπτικό μεν,αλλά το μόνο απ΄ όσο ξέρω, ιστορικό σημείωμα γι΄ αυτό το όμορφο αρβανιτοχώρι της Αττικής.

Κάντε λήψη πατώντας εδώ. 

Γιάννης Βασ. Πέππας

Πανηγύρι στον Βαρνάβα,1940

 Σ΄ αυτήν την εξαιρετικού ενδιαφέροντος φωτογραφία βλέπουμε τον πανηγυρισμό του Βαρνάβα την ημέρα που γιορτάζει η Εκκλησία του (Πέτρου και Παύλου),στις 29 Ιουνίου του 1940,τέσσερις μήνες πριν ξεσπάσει ο μεγάλος πόλεμος.Λογικά,θα πρόκειται για την δοξολογία που δεν τελείται, όπως βλέπουμε,στον ναό,αλλά στην πλατεία του χωριού! Ο χώρος είναι εκεί που θα χτιστεί αργό-τερα το καφενείο του Αποστόλη Θεοδωρή.

Η δεύτερη φωτογραφία είναι 19 χρόνια αργότερα (1959),όπου η ίδια τελετή τελείται στον ίδιο χώ-ρο! Η κοινότητα τότε,γιόρταζε τις εθνικές επετείους στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου και την ιερά πανήγυρή της στην πλατεία! Το ότι οι Βαρναβιώτες έκαναν τους εορτασμούς του έξω,σε ανοι-χτό χώρο,έχει τεράστια κοινωνιολογική σημασία.Φανερώνει μιαν αντίληψη εξωστρέφειας,μιαν βα-θιά λαϊκότητα και έντονες πεποιθήσεις συλλογικότητας.Ένα εδραιωμένο ε μ ε ί ς, τόσο μακρινό απ΄ τον σημερινό κόσμο των μικροεγωισμών.Τότε,η ομαδικότητα και η αλληλεγγύη αποτελούσαν απτές πραγματικότητες κι όχι ευχολόγια,εξαγγελίες κι επιδιώξεις.Στην δεκαετία του 1960 σιγά-σιγά αυτές οι δοξολογίες μαζεύτηκαν στον ναό.Μέχρι το 1970,όπως θυμάμαι,κάποιες σχολικές γιορτές εξακολουθούσαν να γίνονται στην πλατεία.Οι μαθητές έλεγαν τα ποιήματά τους απ΄ την εξέδρα του καφενείου της Γιούλας! Κάπου στα 1972-73 αυτές οι δημόσιες τελετές και εκδηλώσεις, απομεινάρι του πολύχρονου κοινοτισμού των Ελλήνων,έπαψαν...

Γιάννης Βασ. Πέππας

Αρβανιτοπούλα

 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΠΠΑΣ

5 Οκτωβρίου 2020  · 

Κοινοποιήθηκε στους εξής: Οι φίλοι σας

Αρβανιτοπούλα

Η ενδυμασία συνιστά ένα πολύπλευρο κοινωνιολογικό μέγεθος. Δεν ντύνουμε,απλώς,το σώμα μας. Ταυτοχρόνως,μπορούμε να αποτυπώσουμε αντιλήψεις και στάσεις ζωής, κουλτούρα και ιδεολογία,διάθεση κ.λπ.

Σκεφτείτε,στην Τουρκοκρατία το χρώμα του φεσιού δήλωνε θρησκεία και εμμέσως εθνικότητα (κόκκινο οι μουσουλμάνοι,μαύρο οι χριστιανοί,λευκό οι εβραίοι).

Σήμερα,όλο και περισσότερο η ενδυμασία καθίσταται ετεροπροσδιοριζόμενη. Ελιτίστες σχεδιαστές,"σκοτεινοί" στυλίστες κι ένα θηλυπρεπές εν γένει,ανατροφοδοτούμενο και με τις δικές του προσλαμβάνουσες παρεΐστικο,σύμπλεγμα μόδας επιβάλλει τάσεις,γραμμές, αισθητική.

Παλιότερα,αυτόν τον διαμορφωτικό ρόλο επιτελούσαν η εθνική ταυτότητα,η παράδοση και μια έντονη αίσθηση ηθικής.

Η ενδυμασία,δηλαδή,και τότε ήταν επιβεβλημένη,αλλά από οικείους,προσιτούς παράγοντες, έκφραζε ταυτότητα. Ενώ τώρα ελέγχεται από άδηλα κέντρα κοινωνικής χειραγώγησης και δηλώνει την υποταγή,ως απρόσωπη μάζα,στους άνωθεν εξουσιαστές.

Γιάννης Βασ. Πέππας

Μνήμες...

 Στις 12-12-2013, στην τότε fbική ομάδα μου ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ (την κατήρ-γησα,όταν δημιούργησα τον παρόντα ιστότοπο) είχα κάνει αυτήν την ανάρτηση:

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΠΠΑΣ

Διαχειριστής

  · 12 Δεκεμβρίου 2013  · 

ΜΝΗΜΕΣ

Βαρνάβας,25 Μαρτίου 1969 ή 1970,μετά τη σχολική γιορτή.

Η Μαρία Κόλλια με την μητέρα της Πηγή.

Με την Μαρία πηγαίναμε στην ίδια τάξη.Εδώ,είναι ντυμένη με την παραδοσιακή φορεσιά της Βαρναβιώτισσας αρβανίτισσας.Μετά τον πόλεμο και δώθε [για πιο πριν δεν έχω πληροφορίες] στ΄ αρβανιτοχώρια της βα Αττικής,στις εορταστικές επετείους,οι μαθήτριες ντύνονταν "Αρβανίτισσες".

Ας το δούμε λίγο σημειολογικά: τις μέρες της εθνικής μνήμης και συνένωσης,εμείς φοράγαμε τις ιδιαίτερες στολές μας.Η ταυτότητά μας συνείχε την ελληνική εθνική μας συνείδηση.

Και τολμούν,φαιδροί καραγκιόζηδες,να μας αποκαλούν εθνοτικό σύνολο... Ανιστόρητα κνώδαλα...

ΥΓ: Τ΄ αγόρια φοράγαμε φουστανέλες.

Η Μαρία και η μητέρα της ακουμπάνε στο χαρακτηριστικό φορτηγάκι που διέθετε τότε ο πατέρας της,Τάσος Κόλλιας.Λογικά,η φωτογραφία είναι τραβηγμένη στην αυλή του σπιτιού της οικογένειας.

Στην ανάρτηση είχε παρέμβει με σχόλιο και φωτογραφία ο (αδικοχαμένος) σύζυγος της Μαρίας Γιώργος Κόλλιας.Τα παρουσιάζω:

Γιώργος Κόλλιας

...Και μια και εμφανίζεται η γυναίκα μου, να κι εγώ σε αντίστοιχη γιορτή στον χώρο του σχολείου. Κι έχεις μετά κάποιους να αναρωτιούνται (ακόμα) αν οι Αρβανίτες είναι Έλληνες!

Γιάννης Βασ. Πέππας

Μπάου κάου

 

• Μπάου  κάου

Κράτα  βόδι

 Φράση που προήλθε απ΄ το όργωμα,όταν αυτό γινόταν ακόμα με ζώα,πριν την έλευση των τρακτέρ.Πρόλαβα αυτή την περίοδο,αλλά με μουλάρια (ένα μουλάρι έσερνε το αλέτρι).Βόδια δεν υπήρχαν στην περιοχή μου,παρά μόνο α-γελάδες από λιγοστές οικογένειες.Εν πάση περιπτώσει,εγώ δεν θυμάμαι όρ-γωμα με βόδια (μπορεί να συνέβαινε),αλλά δεν έχει και καμμία σημασία.Φαί-νεται ότι ο ζευγολάτης,όταν το ζεμένο στο αλέτρι βόδι έβρισκε κάποιο εμπόδιο ή παραπάταγε ή (το πιθανότερο και συνηθέστερο) ξέφευγε το αλέτρι απ΄ τα χέ-ρια του ξωτάρη,αυτός απευθυνόταν στο ζώο του μ΄ αυτή τη φράση,εννοώντας να ορθοπατήσει ξανά ή να τον περιμένει να αδράξει ξανά και γερά τα χερούλια του βαριού εργαλείου του.Η τόσο άμεση και ζωντανή επικοινωνία ανθρώπων και ζώων δεν πρέπει να ξενίζει,γιατί άλλη ήταν η ποιότητα και το περιεχόμενο της ζωής τότε,άλλες οι συνθήκες και οι ιεραρχήσεις και εντελώς διαφορετική η φιλοσοφία της καθημερινότητας.Η μικρή φράση,όπως φαίνεται,αρχικά θα στρε-φόταν σε άτομο αργόστροφο,που αδυνατούσε να αντιληφθεί την ουσία μιας κα-ταστάσης,αυτούς που και σήμερα αποκαλούμε υποτιμητικά βόδια ή λέμε αυτός έχει βγάλει βοϊδοσχολή.Όταν όμως η συνθήκη άλλαξε κι αποσύρθηκαν τα βό-δια απ΄ την διαδικασία του οργώματος,χάθηκε δηλαδή η αρχική οργανική πρω-τογενής σύνδεση,ο μικρός χαρακτηρισμός απόκτησε άλλο νοητικό συμβολισμό, που δεν είχε να κάνει με την βραδύτητα και την ολιγόνοια κάποιου ανθρώπου (αγρόν ηγόραζε,κοιμάται όρθιος,δεν καταλαβαίνει Χριστό).Χρησιμοποιόταν με την έννοια: τα βόδια μας αργά,δηλαδή ως μια γενικευμένη αναφορά.Αλλά και αυτό εξελίχθηκε,για να φτάσει στην τελική,σημερινή του κατάληξη.Αυτό το ζευγάρι ομοιοκατάληκτων μονοσύλλαβων λέξεων,με σχεδόν συνθηματική χροι-ά,έφτασε να δηλώνει το ακατανόητο,το ανισόρροπο,το χάι-χούι,το τάμπα-τού-μπα,τον παραλογισμό και άλλες συναφείς έννοιες,μετέωρες ανάμεσα στο λογι-κό και το παραδεκτό απ΄ την μία και το αφύσικο κι ανορθόδοξο απ΄ την άλλη. Έτσι λοιπόν,μια μικρή φράση που πήγασε από συγκεκριμένη οικονομική, εργασιακή συνθήκη κατέληξε μέσα απ΄ τις διαδρομές της στον χρόνο και το παιχνίδισμα με τις μεταφορικότητες να δηλώνει το αλλοπρόσαλλο,το ακαταλα-βίστικο,το τυχάρπαστο και το πέρα βρέχει.

Από το υπό έκδοση βιβλίο μου "Παροιμίες,κατάρες και λαϊκές φράσεις των αρβανιτοφώνων Ελλήνων". 

Γιάννης Βασ. Πέππας, Φιλόλογος