Κροκόδειλος Κλαδάς

Νίκος Εγγονόπουλος: Κροκόδειλος Κλαδάς

Ήδη από το 1460,με την κατάλυση του Δεσποτάτου του Μυστρά,όλη η Πελοπόννησος βρισκόταν υπό Τουρκικό ζυγό,εκτός της Μάνης και των παράλιων Ενετικών φρουρίων Μεθώνης,Κορώνης,Πύλου,Ναυπλίου κ.α.

Οι Μανιάτες γνώριζαν ότι αργά ή γρήγορα ο κατακτητής θα εστρέφετο εναντίον τους,γι’ αυτό είχαν φροντίσει όχι μόνο να εξοπλισθούν,αλλά και να οχυρώσουν όλες τις προσβά- σεις που οδηγούσαν στην ενδοχώρα.

Ο Μωάμεθ,φερόμενος διπλωματικά,δεν επετέθη γιατί δεν επιθυμούσε να εξωθήσει τους Μανιάτες σε πιθανή συμμαχία με την Βενετία,με την οποία επίσης γνώριζε ότι αργά ή γρήγορα θα ερχόταν σε σύγκρουση.

Μάλιστα προσπάθησε να προσεταιρισθεί «φιλικά» τον τότε αρχηγό των Μανιατών Κροκό- δειλο Κλαδά, προσφέροντάς του για νομή και προσωπικό έσοδο την εύφορη πεδιάδα Έλους.

Ο Κ. Κλαδάς σε σκίτσο του Στάθη

Ο Κροκόδειλος Κλαδάς με γνήσιο Λακωνικό σθένος και πνεύμα του απάντησε πως «δεν έχω ανάγκη υπόδουλης γης,αλλά ελεύθερης…».

Τελικά ο πόλεμος Τουρκίας-Βενετίας, εξερράγη το 1463.Ο αρχιστράτηγος των Ενετικών δυνάμεων στην Ελλάδα,έστειλε προκηρύξεις παντού και καλούσε τους Πελοποννησίους να επαναστατήσουν κατά του «κοινού εχθρού».

Οι Έλληνες υπάκουσαν και πρώτοι οι Μανιάτες υπό τον Κλαδά,ο οποίος κάλεσε σε γενι- κή συνέλευση όλους τους οπλαρχηγούς της Μάνης στο Οίτυλο και όλοι τον εξουσιοδό- τησαν να ηγηθεί των πολεμικών ενεργειών παρά το πλευρό των Ενετών.Ακολούθησαν η Αρκαδία,η Σπάρτη,η Κόρινθος,η Πάτρα,το Άργος και η Μονεμβασιά.

Ο πρώτος χρόνος των επιχειρήσεων,έφερε νίκες και όλα τα φρούρια της Πελοποννήσου έπεσαν στα χέρια των Ελλήνων και των Ενετών.Ο θάνατος όμως του Αρχηγού των Ενετών Βερθόλδου της Έσσης στην πολιορκία της Ακροκορίνθου και η αντικατάστασή του από τον άπειρο και ανίκανο Βαρβαρίγο,άλλαξε την πορεία του πολέμου.

Οι Ενετοί τελικά θα υπογράψουν μιαν επαίσχυντο συνθήκη με τους Τούρκους,θα κρα- τήσουν μεν για λογαριασμό τους τα παράλια φρούρια της Πελ/σου,αλλά και θα εγκατα- λείψουν τους Μανιάτες στην μοίρα τους.Τον δε Κλαδά θα υποχρεωθούν να τον επικηρύ- ξουν ζωντανό ή νεκρό για το κολοσσιαίο ποσό της εποχής εκείνης των 10.000 χρυσών δουκάτων.

Η σημαία του Κ. Κλαδά

Οργισμένοι οι Μανιάτες από την παρασπονδία των Ενετών και υπό την ηγεσία πάντα του Κλαδά,απτόητοι και μανιασμένοι θα κηρύξουν πόλεμο και κατά της Βενετίας.

Ο Σουλτάνος φοβούμενος ότι η Δύση μπορούσε να συνασπισθεί εναντίον του, απεφάσισε να εισβάλει στην Μάνη με μια μεγάλη στρατιά προκειμένου να συντρίψει την ανταρσία των Μανιατών.

Ο Κροκόδειλος Κλαδάς θα διατάξει την εκκένωση του Οιτύλου και των άλλων πόλεων.Τα γυναικόπαιδα θα κρυφτούν σε απάτητα βουνά και ο ίδιος με τις δυνάμεις του,θα απο- συρθούν σε επίκαιρα σημεία περιμένοντας την Τουρκική στρατιά να εισβάλει στην έρημη Μάνη.

Οι Τούρκοι στο πέρασμά τους έσπειραν φωτιά και καταστροφή.Ο Κλαδάς, αφού τους εγκλώβισε στο εσωτερικό της Μάνης,επετέθη και απέκλεισε κάθε δίοδο διαφυγής.Η ήττα των Τούρκων υπήρξε συντριπτική.

Ακολούθησε και δεύτερη εκστρατεία των Τούρκων αργότερα,χωρίς να σταματήσουν και στο ενδιάμεσο οι μάχες φθοράς των αντιπάλων.Τελικά ο Κλαδάς,αφού θα διασκορπίσει στα όρη εν ασφαλεία τους πολεμιστές του, θα αναχωρήσει μετά από αμέτρητες περιπέ- τειες από το Πόρτο-Κάγιο και θα καταφύγει στην Νεάπολη όπου ο βασιλιάς Φερδινάν- δος θα τον δεχτεί και θα τον φιλοξενήσει με ιδιαίτερες τιμές.

Αδυνατώντας όμως να παραμένει άπραγος και γεμάτος νοσταλγία,φεύγει για την Ήπειρο -τόπο καταγωγής των προγόνων του- και τίθεται στην πολεμική υπηρεσία του Ιωάννη Καστριώτη,γιου του Σκεντέρμπεη,συνεχίζοντας ασταμάτητα τους αγώνες του κατά των Τούρκων για τρία ολόκληρα χρόνια.

Θα επιστρέψει ξανά στην Μάνη,θα οργανώσει μια νέα δύναμη από 15.000 Μανιάτες και θα συνεχίσει τον αμείλικτο πόλεμο κατά των Τούρκων με αμέτρητες μάχες,έχοντας στο πλευρό του αυτή την φορά και τους μετανοημένους Ενετούς,που είχαν αντιληφθεί ότι δεν μπορούσαν να εμπιστεύονται τους Τούρκους.

Ο Κροκόδειλος Κλαδάς θα επιστρέψει και πάλι στην Ήπειρο και με μια μικρή ομάδα επαναστατών θα επιτεθεί κατά της Χειμμάρας.Εκεί θα πέσει ηρωικά αντιμετωπίζοντας υπέρτερες δυνάμεις και θα περάσει στην αθανασία σαν ο Θρυλικός Ιππότης των αγώνων της Μάνης,αλλά και ο ηγέτης της πρώτης μεγάλης επανάστασης των Ελλήνων ενάντια στον κατακτητή,που δεν θα σταματήσουν μέχρι τον 20ο αιώνα.

Από άρθρο του Κων/νου Α. Καρακάση στο ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ Τ. 11 Δεκέμβριος 1998.

Μεταγενέστερο οικόσημο της οικογένειας Κλαδά από τον κώδικα 482 του αρχείου του πανεπιστημίου της Πάδοβας όπως δημοσιεύτηκε από τον Ι. Τυπάλδο Λασκαράτο κ.α. στο Δελτίο Εραλδικής και Γενεαλογικής Εταιρίας Ελλάδος, 6 (1986), σ. 181.

Περί Κροκοδείλου Κλαδά του Νίκου Εγγονόπουλου

! ποιός είταν ο Κροκόδειλος Κλαδάς?

! είταν πραγματικά κορκόδειλος

και ψεύτικα κι’ απατηλά

τα κλαύματά του

μεσ’ στη νύχτα?

όχι: πραγματικά είταν αϊτός

που έκλαιγε αληθινά

τη νύχτα

(δηλαδή κατά της νύχτας τη διάρκεια

και για τη νύχτα της σκλαβιάς

που έπνιγε άσπλαχνα-βαρειά-

ολόκληρη τη χώρα)

αλλά τα κλαύματα γι’αυτόν είσαν εκτόνωση

κάποτε τα δάκρυα στέρευαν

και μέσα του ξύπναγε ο πόθος κι’ η ελπίδα της αυγής:

όλα να τα βαρέση χάμου

και ν’ανοίξη

τα φτερά του

«Στην κοιλάδα με τους ροδώνες», Ίκαρος,1978,

Διαβάστε εδώ μια περιεκτική ιστορική μελέτη της φιλολόγου Δ. Βαρσάμη για τον Κρ. Κλαδά  

Γ.Β. Πέππας