Οι αρβανίτες σε Μεσσηνία-Ηλεία

Άνω Δώρειο

Οι αρβανίτες σε Μεσσηνία-Ηλεία

Ο Philippson θεωρεί ότι σε Ηλεία-Μεσσηνία-Αρκαδία κατοικούν περίπου 11.000 Αρβανίτες κατανεμημένοι σε τρεις συστάδες χωριών (Με περίπου 4.500 στην Ηραία Γορτυνίας).Στην Η- λεία μέγιστο μέρος των πληθυσμών που ιστο- ρικά έφτασε εκεί δεν ήταν Αρβανίτες,αλλά ή- ταν εξισλαμισμένοι πληθυσμοί και έμειναν γνωστοί σαν Τουρκαλβανοί Λαλιώτες,αφού ε- κεί,στου Λάλα,είχαν συγκεντρωθεί και λεηλατούσαν τις γύρω περιοχές και είχαν φτάσει να αριθ- μούν περί τους 3.000 κατοίκους(1),όλοι τους μουσουλμάνοι.Μετά την ολοκληρωτική τους ήττα από τον Μεταξά και τους Επτανήσιους,όσοι γλύτωσαν (και παρέμειναν,γιατί οι πλείστοι που διεσώθη- σαν απ΄ την πολεμική σύμπραξή τους με τους Τούρκους και την κατοπινή εκδίκηση των Ελλήνων) γύρισαν στην Ορθοδοξία.Γι’ αυτό,παρά τις ιστορικές πηγές που δηλώνουν εποίκιση Ελλήνων Αρβα- νιτών στην περιοχή,δεν ακούγεται πλέον το αρβανίτικο ιδίωμα.Σύμφωνα με τον Γ. Παπανδρέου, «Η Ηλεία διά μέσου των αιώνων»,Αρβανίτες κατοικούσαν τα χωριά Κακολέτσι,Μπάστα,Μηλιές που βρίσκονται κοντά στου Λάλα και Κώμη κοντά στα σύνορα με την Αχαΐα σαν προέκταση των αρβα- νιτοχωρίων της Δύμης.Η ιστορική εποίκηση της Ηλείας άφησε μόνο αυτά τα λίγα χωριά με αρβα- νίτικο χαρακτήρα και λόγω των άλλων δύο εξισλαμισμένων αρβανιτόφωνων περιοχών,της Μούν- δραζας (σημερινός Γρύλλος) και Ζάχας (Καλλιθέα) οι οποίοι,όπως και οι "κοντοχωριανοί" τους Λα- λιώτες και οι Μπαρδουνιώτες της Μάνης,έγιναν "μουρτάτες" δηλαδή χριστιανοί που έγιναν μου- σουλμάνοι.Τα χωριά των πρώτων είναι γνωστά και ως "μουρτατοχώρια" και οι κάτοικοί τους ακο- λούθησαν τον δρόμο για την προαιώνια πατρίδα τους ή για την Τουρκία (και άλλες περιοχές υπό Οθωμανικό ζυγό).Ο αριθμός τους μαζί με αυτόν των μουσουλμάνων του Φαναρίου (περιοχή Ολυ- μπίας) έφτανε τους 5.000 (1α).

[Σημείωση: τα δύο εδώ θέματα προέρχονται απ΄ την ανενεργό πλέον fbική ομάδα μου Αρβανί- τες,όπου δεν είχα κρατήσει πλήρη στοιχεία.Γίνεται φανερό,μόλις παραπάνω,ότι υπάρχει πλήρης σύγχυση από τον γράφοντα των όρων Αρβανίτης (Έλληνες Ηπειρώτες,Χριστιανοί Ορθόδοξοι) και Τουρκαλβανός (Σκιπτάρ έποικοι,Μουσουλμάνοι) χρήστες και οι δύο διαφορετικοί λαοί κοντινών μορφών των αρβανίτικων.Δυστυχώς,όσο ανακυκλώνεται αυτή η άγνοια,ημιμάθεια και ενίοτε σκόπι- μη δολιότητα,θα συντηρείται η γελοιότητα περί δήθεν αλλοεθνίας των αρβανιτών.]

Η άλλη ομάδα χωριών βρίσκεται στο Τετράζιο όρος,στην ορεινή Τριφυλία Μεσσηνίας.Είναι τα λεγόμενα Σουλιμοχώρια που τα κατοικούν οι Ντρέδες.Περήφανη φυλή που αγάπησε τα χώματα στα οποία εγκαταστάθηκε και έπαιξε σημαντικό ρόλο το '21 στην περιοχή και όχι μόνο,ακολουθώντας την μακρά αντιστασιακή της παράδοση.Με κεντρικό χωριό το Σουλιμά (Άνω Δώριο) αποτελού- σαν τον δήμο Δωρίου στην απογραφή του 1861 με 3.800 κάτοι- κους,ενώ σήμερα μοιράζονται ανάμεσα στο δήμο Δωρίου και Α- ετού.

Τα Σουλιμοχώρια ή Αρβανιτοχώρια είναι τα εξής: Σουλιμά (φωτό),Κούβελα,Γλιάτα,Άνω Ψάρι,Μο- ναστήρι,Μάλθη,Σίρτζι,Διμάντρα,Χαλκιά,Πάνου Ψάρι,Ψάρι,Βλάκα (Χρυσοχώριον),Λάπη (Ριζοχώρι), Άι-Γιώργης,Κλέσουρα (Αμφιθέα),Γουβαλάρια (Άγιος Πέτρος),Στυλάρι,Κοπανάκι (Άνω),Κάτου Κοπα- νάκι,Κάτω Σουλιμά (Δώριον), Βασιλικό και Κατσούρα ( Άνω Βασιλικό).

(1) History of the Greek Revolution,George Finlay,σελ. 36

(1α)Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως,τ. Γ',Φιλήμων Ιωάννης,σελ. 54

Απομνημονεύματα τ.1 βιβλίο Α,Σπηλιάδης Νικόλαος

Προς κάποια αποκατάσταση της πραγματικότητας,δείτε: 
1. Δημ. Σταθακόπουλος,Τι απέγιναν οι μουσουλμάνοι (τούρκοι & τουρκαλβανοί) του Μοριά
2.Καμία σχέση η Μπαρδούνια της Μάνης με τουρκαλβανούς

Εδώ,το λαογραφικό μουσείο στα Σουλιμά: 
http://ikyparissia.blogspot.gr/…/messinia-laografiko-mousio…

Η έκρηξη της Επανάστασης του 1821 στα Σουλιμοχώρια

Μετά τη συνθηκολόγηση των Τούρκων της Καλαμάτας πολλοί Μανιάτες πήραν λάφυρα και Τούρ- κικες περιουσίες και γύρισαν στη Μάνη να γιορτάσουν το γεγονός.Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης μαζί με λίγους Μανιάτες προχώρησε για την Καρύταινα και προσπάθησε να δημιουργήσει το στρατό- πεδο της Τριπολιτσάς.Ο Γρηγόριος Παπαφλέσσας και ο Φραντζής κατευθύνθηκαν προς την Κυπα- ρισσία για να συναντήσουν τους Ντρέδες.Αυτό ήταν και το πιο οργανωμένο μάχιμο σώμα,οι Ντρέ- δες των Σουλιμοχωρίων.

Οι Ντρέδες με γενικό αρχηγό το Γιαννάκη Μέλιο είχαν ορίσει ως σημείο συνάντησης το Κεφαλά- ρι,τον σημερινό Αϊ Γιώργη δηλαδή.

Το εκκλησάκι του Αϊ Δημήτρη

Στον Αϊ Γιώργη συναντήθηκαν: οι Κουβελαίοι με τον Γιαννάκη Μέλιο και τα αδέρφια του,οι Ψαραίοι με τους Αντώνη και Γεώργιο Συρρά- κο,τον Αντώνη Ντάρα και το θρυλικό Γιαννά- κη Γκρίντζαλη,οι Κλεσουραίοι με τους Γεώργιο Μεγάλη και Δήμο Τότση,οι Λαπαίοι με τους Τζουμάνηδες και Πανουσάκηδες,οι Ριπισαίοι με τους Μπαλταίους,οι Σουλιμαίοι με τον θρυ- λικό παπα-Δημήτρη και τους δύο γιους του.Ο Παπαδημήτρης Τζώρης ή Παπατσώρης στις 24 Μαρτίου κάλεσε τους Σουλιμαίους Ντρέδες στο εκκλησάκι του Αϊ Δημήτρη (φωτογραφία) και,αφού ο ίδιος τέλεσε θεία λειτουργία,ύστερα τους μετάλαβε και τους ευλόγησε τα όπλα και τη ση- μαία.Στη συνέχεια,ορκίστηκαν όλοι τους με τον όρκο «Λευτεριά ή Θάνατος».Αργότερα,ο Δημήτριος Παπατσώρης ως αρχηγός οδήγησε τους Σουλιμαίους Ντρέδες στον Αϊ Γιώργη,όπου συναντήθηκαν με τους Ντρέδες των άλλων χωριών.

Στις 24 Μαρτίου ο οπλαρχηγός Αναγνώστης Τζοχαντάρης,από το Χρυσοχώρι,παρουσίασε μια επιστολή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και του Παπαφλέσσα.Στους Ντρέδες στήριζαν τις ελπίδες τους,αλλά οι Ντρέδες δεν περίμεναν κανέναν,είχαν πάρει την απόφασή τους.Ο Φραντζής όμως,έκανε περιοδεία για να βεβαι- ωθεί ότι το κίνημα ήταν σοβαρό.Ο αριθμός των Ντρέδων λέει πως ήταν 2000,ενώ άλλοι μιλούν για 3000.Αυτό το γεγονός είναι αρκετό για να καταλάβουμε πως οι Ντρέδες από την πρώτη ημέρα κιόλας κινήθηκαν σε πανστρατιά.Άφη- σαν τα πάντα για να πάνε να πολεμήσουν και όλα αυτά εθελοντικά και αυθόρμητα.Με βάση αυτά που λέει ο Αμβρόσιος Φραντζής,ο Κολοκοτρώ- νης γράφει στην επιστολή του πως η ώρα για την ελευθερία και τη δόξα είχε φτάσει.Ο Θ. Κολοκο- τρώνης τους ενθαρρύνει λέγοντάς τους πως είναι ατρόμητοι απόγονοι των προγόνων τους.Επίσης τους λέει πως σε λίγες ημέρες θα είναι και ο ίδιος κοντά τους με 10.000 στρατεύματα και κλείνει την επιστολή του.

Εκείνο το απόγευμα,στις 24 Μαρτίου,έφτασε στον Αϊ Γιώργη ο Πρωτοσύγκελλος Αμβρόσιος Φραν- τζής σταλμένος από τον Τούρκο Μπέη της Αρκαδίας Μπάσογλου με την εντολή να καθησυχάσει τους Ντρέδες.Στην τοποθεσία Κακόρεμα συνάντησε 150 Ντρέδες Ψαραίους που επικεφαλής είχαν τους Αντώνη Ντάρα και το Γιαννάκη Γκρίτζαλη και βρίσκονταν εκεί για να βοηθήσουν την Αρκαδία σε περίπτωση που οι Τούρκοι,καθώς έφευγαν,προχωρούσαν σε σφαγές.Ο Φραντζής μάλιστα γράφει πως είχε μείνει κατάπληκτος από τον μεγάλο αριθμό των ενόπλων αγωνιστών.Τους είπε μάλιστα να μην σφάζουν Τούρκους που γύριζαν στα γύρω χωριά,αλλά δεν αναφέρει τίποτα για τον Γενικό Αρχηγό τους Γιαννάκη Μέλιο,ούτε την πρωτοβουλία του Παπατσώρη.Στον Αϊ Γιώργη μάλιστα ο Φραντζής έγραψε μια επιστολή στον Μπέη της Αρκαδίας,ενώ το ίδιο βράδυ πήγε στον Αετό.Την ε- πόμενη μέρα πήγε στην Σκάλα Μεσσηνίας,όπου συνάντησε τον Παπαφλέσσα και έτσι οι δύο τους πήγαν στην Κυπαρισσία στις 28 ή 29 Μαρτίου.

Για τους Ντρέδες δείτε κι εδώ