Λαϊκό μοιρολόι της Μεγ. Βδομάδας στο αρβανίτικο ιδίωμα

Στις 8 Απριλίου 2015 ανέβασα στο Youtube έναν αρβανίτικο θρήνο της Μεγάλης Παρασκευής.Τον είχα ανακαλύψει τυχαία σε μια παλιά κασέτα μου.Υποθέτω ότι στο χάος του αταξινόμητου υλικού μου θα υπάρχουν κι άλλα τέτοια ντοκουμέντα.

Το εν λόγω μοιρολόι προέρχεται απ΄ την Σαλαμίνα.

Πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα την βαθιά Ορθόδοξη πίστη των αρβανιτοφώνων Ελλήνων.Οι πρό-γονοί μας ήλθαν Χριστιανοί απ΄ τον βορρά,δεν εκχριστιανίστηκαν εδώ.Κι αυτό,από μόνο του,λέει πολλά.Ίσως και τα πάντα,καθότι στους καιρούς αυτούς η θρησκευτική συνείδηση και η εθνική υπόσταση ταυτίζονταν...

γιάννης β. πέππας

Ακούστε/δείτε (youtube) 

το μοιρολόι πατώντας εδώ

Η ακολουθούσα απόδοση του θρήνου (σε αρβανίτικα και ελληνικά),αν και στηρίχτηκε σε καλούς γνώστες των αρβανίτικων,παρουσιάζει ένα-δυο αδύναμα σημεία/στοιχεία εξαιτίας του λόγου των γυναικών που μοιρολογούν:  δεν είναι παντού σαφές και ξεκά-θαρο τι λένε.

Αυτό το πρόβλημα,έχω παρατηρήσει,υπάρχει και σε άλλες καταγραφές προφορικού α-νεπιτήδευτου λόγου από απλούς αρβανιτόφωνους.Το ερμηνεύω ως αξιολογική υποτί-μηση των αρβανίτικων απ΄ τους ίδιους τους αρβανιτόφωνους.Γεννήθηκα κι έζησα ως τα 18 μου (1979) σ΄ ένα θεωρητικά αρβανιτόφωνο περιβάλλον ενός συμπλέγματος αρ-βανιτοχωριών της β.α. Αττικής.Η θέση αυτού του γλωσσικού ιδιώματος όχι μόνο ήταν λειτουργικά ξεπερασμένη (τα αρβανίτικα,εκεί και τότε,ήσαν στην ουσία ανενεργά και άχρηστα),αλλά και με ανύπαρκτη εκτίμηση (άδικη και άπρεπη στάση,σίγουρα).Τα θε-ωρούσαν παρακατιανά,κατάλληλα μόνο για αστεϊσμούς και ειδικά χοντράδες.Τις ε-λάχιστες φορές που τα χρησιμοποιούσαν (εάν και όταν) δεν τηρούσαν γραμματικές και συντακτικές ορθότητες (δεν είναι βέβαιο αν τις κατείχαν,κιόλας),δεν τους ενδιέφε-ρε κάτι τέτοιο.Τα αρβανίτικα είχαν εκπέσει ιδεολογικά και αισθητικά [όχι μόνο πρα-κτικά] στη σκέψη και την αντίληψη των ως τότε φορέων τους… Δεν ήταν γι΄ αυτούς παρά ένα ανόργανο απολίθωμα που το ξεφορτωνόντουσαν διακωμωδώντας το.Ξανα-λέω: άστοχο,άδικο,άπρεπο,ίσως και ανίερο.Όμως,άλλης τάξεως και ώρας κουβέντα…

Άντε πάρε,τέντρα πάρε,

ΣερΜερίζα (ν)τούκε κλιάρε.

(Ν)τούκε κλιάρε, (ν)τούκε πίρε

τσε σταβρόσνε μονομπίρε  (δις).

Για σταβρόσνε, για καρφόσνε,

νε ζέμπρα για θανατόσνε.

Τρι Μαρέζε μπλεξουρόγιο

κλιάνε βλάνε βντεκουρόγιο.

Μπλίδνι λιουλεζέτε ε μάλιτ

τε για βέμε τόρε βάριτ.

Ντιελίου περεντούα

δε τα νάτα ουπαστρούα.

Εκεί πέρα έχει φανεί,εκείνη έχει φανεί,

η Αγία Μαρία (Παναγία) γοερά κλαίουσα.

Ολότελα κλαμένη και  φαρμακωμένη 

γιατί σταυρώσανε τον μοναχογιό της  (δις).

Τον σταυρώσανε,τον καρφώσανε,

στην καρδιά τον θανατώσανε.

Τρεις Μαρίες αγκαλιασμένες (μπλεγμένες)

κλαίνε τον πεθαμένο αδελφό.

Μαζέψτε λουλουδάκια του βουνού

να τα βάλουμε γύρω στον τάφο.

Ο ήλιος έδυσε

και η νύχτα καθάρισε (ξαστέρωσε;).

Διαβάστε ακόμα:

Ήθη και έθιμα του Πάσχα από όλη την Ελλάδα

Το Χαρώνειον νόμισμα των Αρβανιτών

Οι Αρβανίτες και η Παναγιά τους