Το ρήμα λιέ=αφήνω

Λιέ=αφήνω,ελευθερώνω,απεμπλέκω

Το αφήνω και τις συναφείς έννοιες οι αρβανίτες τις απέδιδαν με το ρήμα λιέ.

Πίσω από το λ  ακολουθούσε το δίψηφο φωνήεν ιε, με τον τόνο στο ε.Πρόκειται για το ρήμα λύω (αφαιρώ,βγάζω,συνουσιάζομαι,ανοίγω,χαλαρώνω,ξεζεύω,ελευθερώνω,διαλύω,ενεργώ,παραχωρώ, παραδίδω,εξασθενώ,πεθαίνω,καταργώ,ακυρώνω,αναιρώ,λυώνω,εκπληρώνω,εξιλεώνω,επανορθώ- νω,απαλάσσω,λυσιτελώ),που εκφράζει ακριβώς την έννοια της άφεσης,της ελευθέρωσης,της λύτρω- σης,της λύσης από κάθε τι δεσμευτικό.Λύω,δηλαδή λύνω,σημαίνει κυριολεκτικά απεμπλέκω μια κατάσταση,ένα αντικείμενο,ένα κόμπο κάθε λογής,μια περίπλοκη κατάσταση.

Λέμε,ας πούμε,θα λύσω μια εξίσωση ή ένα μαθηματικό ζήτημα.Εννοούμε ότι θα απεμπλέξουμε μια περιπεπλεγμένη λίγο ή περισσότερο συνθήκη και θα αποδώσουμε το χωρίς περιορισμούς αποτέλε- σμά της.Εν πάση περιπτώσει είναι σαφής και γνωστή η έννοια του λύω.Υπάρχει όμως στη σημασι- ολογική δυναμική της λέξης και μια άλλη αλληλένδετη διάσταση: Όταν επιλύεις ένα θέμα,αφήνεις πίσω κάποια δεδομένα και εξάγεις στη θέση τους νέα αποκαλυπτικά παράγωγα.Η έννοια του λύω δηλαδή εμπερικλείει την έννοια του αφήνω.Σωστότερα,προΰποτίθεται και προηγείται η έννοια του αφήνω.Αφήνεις πίσω σου το μπερδεμένο δεδομένο και στη θέση του τοποθετείς το λυτρωτικό ξε- μπέρδεμα.Αυτό σημαίνει λύω,λύνω.

Οι αρβανίτες λοιπόν,όταν έλεγαν λιέ και εννοούσαν αφήνω,παρατάω κ.λπ.,χρησιμοποιούσαν το λύω,επειδή ακριβώς τα αρβανίτικα δεν είναι παρά μόρφωμα της ελληνικής γλώσσας.

Στον Αόριστο το λιέ γινόταν ελιά* =άφησα.Εκτιμώ ότι από το θέμα του αορίστου προέρχεται και το όνομα λιάπ (Λιάπης).Λιάπ είναι αυτός που άφησε κάτι,που έλυσε την σχέση του με κάποια σύμβα- ση.Λιάπηδες ονόμασαν οι Έλληνες αρβανίτες αυτούς που άφησαν στα χρόνια του ύστερου Βυζα- ντίου την πολιτεία της αυτοκρατορίας και συντάχθηκαν με τον νέο παράγοντα,την μουσουλμανική Οθωμανία.

Ως γνωστόν,στο χώρο της Ηπείρου,στο Δεσποτάτο της Ηπείρου αργότερα,είχαν συγκλίνει πολλοί ετερογενείς πληθυσμοί: Οι Κωστοβώκοι,που από το πέρασμά τους από την περιοχή των Σκοπίων είχαν πάρει την προσωνυμία Σκιπετάρ (αργότερα και για άλλο λόγο ονομάστηκαν Αλβανοί), που,κατά κάποιους σφάλλοντες,είχαν έρθει στην περιοχή ως αιχμάλωτοι των Ρωμαίων από τα χρόνια του Νέρωνα και μετά,υπολείμματα διαφόρων τοπικών φύλων και άλλοι ακαθόριστοι πλη-θυσμοί.Όλοι αυτοί,ενταγμένοι στο Βυζαντινό κράτος είχαν σε κάποιο βαθμό εκχριστιανιστεί (ει-λικρινώς ή προσποιούμενοι) και χρησιμοποιούσαν τον γλωσσικό κώδικα των γηγενών Ελλήνων Αρβανιτών,απογόνων των αρχαίων Ηπειρωτών Χαόνων.Τα ελληνογενή αρβανίτικα.

Όταν όμως,προέλαυναν οι Τούρκοι στην περιοχή,κατακτώντας την τελικά,όλοι αυτοί που δεν είχαν τίποτα το ελληνικό στις φλέβες τους και στη συνείδησή τους έσπευσαν να λύσουν τους δεσμούς τους με το ως τότε υπάρχον σκηνικό και να αφήσουν όλες τις χαλαρές σχέσεις τους με το Βυζάντιο και τα χαρακτηριστικά του.Έτσι,άφησαν τον Χριστιανισμό και ασπάστηκαν το Ισλάμ.Άφησαν το ελληνικό εν γένει Βυζάντιο και συντάχθηκαν με τους Ανατολίτες.

Είναι αυτοί που θα αποκληθούν αργότερα Τουρκαλβανοί.Όσοι από αυτούς δεν ανήκαν σε κάποιο εθνικό σύνολο και δεν έφεραν ήδη κάποιο εθνώνυμο (όπως οι βόρειοι Γκέγκηδες),οι Έλληνες αρβα- νίτες τους ονόμασαν Λιάπ,αυτοί που άφησαν (ελιάνι) δηλαδή,θρησκεία,πολιτική διοίκηση και κοινω- νική ένταξη.Έλυσαν την συμπλοκή τους με ένα καθεστώς και προσχώρησαν σ' ένα άλλο.

Αυτό αποδεικνύει βέβαια,ότι όλοι αυτοί οι πληθυσμοί,οι Λιάπηδες,δεν είχαν καμία σχέση με την Ελλάδα,την ελληνικότητα και τους αρβανίτες που έμειναν πιστοί στην Χριστιανορθοδοξία,την Ελλη- νική συνέχεια μέσα από το βραχύβιο Δεσποτάτο της Ηπείρου και αναγκάστηκαν να κινηθούν σποραδικά νότια για να απομακρυνθούν από τον πνιγηρό εναγκαλισμό των Τουρκαλβανών και να ενωθούν με τα αδέρφια τους στο Νότο.

Όπως βλέπει κανείς,η εξέταση των αρβανίτικων δεν μας δίνει μόνο πειστήρια της ελληνικότητάς τους,αλλά και μας παρέχει λογής άλλες πληροφορίες και διασαφήσεις,ιστορικές και όχι μόνο,όπως απλόχερα η επιστήμη της Γλωσσολογίας κατά κανόνα (δύναται να) συνδράμει όλες τις λοιπές επι- στήμες του ανθρώπου.

* Ας δούμε τον αόριστο του λύ-ω: έ- λυ- σ- α.

Υπάρχει το ριζικό θέμα –λυ- (ο φθόγγος –ι- αποδίδεται με το δίχρονο υ),η συλλαβική αύξηση ε- ,η κατάληξη –α και πριν από αυτήν το παρεμβληθέν ευφωνικό –σ- .

 Ας δούμε τον αόριστο του λιέ: ε- λυ- -ά.

Λείπει μόνο το ευφωνικό –σ- ,η προσθήκη του οποίου αναβίβασε τον τονισμό.

Άρα,τα αρβανίτικα όχι μόνο είναι ελληνικά,αλλά και ατόφια,ακατέργαστα ελληνικά,αφού στερού- νται ευφωνισμών και εξωραϊσμού.

TA AΡΒΑΝΙΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ !

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος - Συγγραφέας