Ντρες

Μητροπέτροβας

Ντρες

Ντρες εκαλείτο ο Αντρέας λοιπόν,ή Ντρίκος, Ντρίτσας ή Ντρίτσος.

Από δω και τα σημερινά επώνυμα Ντρες,Δρί- τσας και άλλα.

Σεν Ντρες λεγόταν ο άγιος Ανδρέας (σεν ή σιν,στα αρβανίτικα,ο άγιος).Την τελευταία (την 30ή,του αγίου Ανδρέα) ημέρα του Νοεμ- βρίου διάλεξαν οι αρβανίτες για να ονοματί- σουν τον μήνα που άρχιζε την ακριβώς επόμε- νη.Έτσι,έλεγαν τον Δεκέμβριο Σιενεντρέ,άλλη μια απόδειξη της βαθιάς Χριστιανορθόδοξης πίστης [βλέπε: ελληνικότητας] των αρβανι- τών.

Υπήρχε μάλιστα,ένα σχετικό λαϊκό δίστιχο:

νε Σιενεντρέ,

κετσέν ντίτε σι νι ντρε,

που σημαίνει:

τον Δεκέμβρη,

χορεύει (χοροπηδά) η μέρα σαν ελάφι.

Κατά σύμπτωση,ντρε στα αρβανίτικα λέγεται το ελάφι.

Απ΄ ότι μου ΄χαν πει παλιοί αρβανίτες,γινόταν αναφορά στο μίκρεμα της ημέρας.Πράγματι,τον Δε- κέμβρη φθίνει σταδιακά η διάρκεια της μέρας για να φτάσουμε στις 21/12 στη μικρότερη μέρα του χρόνου,το χειμερινό ηλιοστάσιο.Προφανώς,γίνεται αναφορά στα άλματα,χοροπηδήματα του ελα- φιού (από κυνήγι ή άλλο λόγο) που απ΄ την κούραση εξασθενούν.Έτσι εξασθενεί,λιγοστεύει και η μέρα τον Δεκέμβρη.Κάπως έτσι.Να επισημανθεί βέβαια,η ποιητικότητα των προγόνων μας,φανερή και σε άλλες περιπτώσεις,που ανατρέπει την άδικη και σφαλερή εικόνα τραχύτητας που ακούγεται για τους παλιούς αρβανίτες.

Στη Μεσσηνία,στα αρβανίτικα Σουλιμοχώρια,έδρασαν οι περίφημοι Ντρέδες.Γνωστότερος από αυ- τούς ο αγωνιστής Μητροπέτροβας,προτομή του οποίου βρίσκεται στην πλατεία της Καλαμάτας.

Ντρέδες είναι ο πληθυντικός του Ντρες.

Στην ιστορία το αρβανίτικο Ντρέδες αποδίδεται ως ανυπότακτοι,πολεμικοί,γενναίοι,ακατάβλη- τοι,αξιόμαχοι.

Αξίζει να δούμε πώς και γιατί οι αρβανίτες έδωσαν σ' ένα χαϊδευτικό ανδρικού ονόματος επιθετικό προσδιορισμό αντρειοσύνης.

Πρόκειται για κλασική περίπτωση παρερμηνείας και παρετυμολόγησης.

Οι απλοϊκοί αρβανίτες στο Ανδρέας πρόβαλλαν το άνδρας,ανδρείος,αρρενωπός.

Το Ανδρέας το εκλάμβαναν ως ισοδύναμο του άνδρας.

Αυτές οι αφελείς παρεξηγήσεις είναι συνήθεις στη χρήση της γλώσσας και των ιδιωμάτων της.

Πολλές φορές,όταν με τον καιρό διαταράσσεται η οργανική συνέχεια εννοιών,παραδόσεων και ιστο- ρίας,παρατηρούμε τέτοια φαινόμενα σημασιολογικών αποκλίσεων.

Έτσι,το γνωστό αρβανίτικο τοπωνύμιο Μάζι ή Μαζέικα,από παλιά φάρα της Ηπείρου,έφτασε να αποδίδεται ως ανατονισμός του επιρρήματος μαζί.

Το Καπανδρίτι ως κάπα τρίτη,ξεχνώντας τον Βυζαντινό τοπάρχη Καπανδρίτη.

Στον Βαρνάβα,στις 14 Ιουνίου,του αγίου Ελισσαίου,δεν θέριζαν.Είχαν μπερδέψει τον Ελισσαίο με την λύσσα και νόμιζαν ότι άμα εργαστείς την μέρα του Αγίου,θα υπάρχουν άσχημα αποτελέσματα.

Κλασικό απόδειγμα αυτής της γλωσσολογικής και λαογραφικής συνθήκης διαστρέβλωσης (υπάρ- χουν πολλές) είναι το πασίγνωστο πέταγμα του ρυζιού στην τελετή του γάμου,σ' όλες τις περιο- χές.Αυτό το μήνυμα καλοτυχίας και στεριώματος είναι οικοδομημένο πάνω σε μία παρετυμολόγη- ση: Μπερδεύεται το ρύζι με την ρίζα.Ρίχνουμε ρύζι στο γάμο για να ριζώσει το ζευγάρι.

Έτσι και ο Ντρες (=Ανδρέας) έφτασε να σημαίνει στους αρβανίτες ανδρείος,ακατάβλητος.

Μια συναφή ετυμολόγηση  του προσδιορισμού είχα επιχειρήσει στο θέμα Ντριδαστέδες,συνταγή και ετυμολόγηση,όπου Ντρέδες = τρομεροί αγωνιστές,τρομακτικοί μαχητές!

Θα ολοκληρώσω,αναφέροντας τι σημαίνει Σουλιμά [το σημερινό Άνω Δώρειο],απ΄όπου και Σουλι- μοχώρια.

Σουλιμά ← Σουλιμάδ ← Σούλι (ύψωμα,κορφή) + ιμάδ (μεγάλος) = μεγάλο ύψωμα,χωριό σε αρκετό ύψος,γι΄ αυτό και Άνω Δώρειο!

Βέβαια,κι εδώ έχουν εμφανιστεί παπαρολόγοι μειοδότες που ανακάλυψαν τουρκαλβανό Σουλιμάν αγά... Γραφικοί εθνομηδενιστές,δωσίλογοι του γιουσουφακισμού.

 Γιάννης. Βασ. Πέππας,Φιλόλογος