(Δεύτερο) ξεμάτιασμα στα αρβανίτικα:

Σιρ Μαρία-σιρ Μαρία

Τι μαρς σίνε (όνομα ματιασμένου)

Γκα μ΄σκρία

Γκα βέτουλατ

Γκα σκέτουλατ

Γκα τζέρε νε μ΄σκρία

Τε να στίες ντάρα ντέτιτ

Νε νι γκούρινι μνιόμ     

Νι ντιάλι τσε νιέκε γίπετε

κουλιάτσ με βάλι

Τρι μότρα,ερημομότρα

τρι μότρα ζούρανε

Τι μαρς σίνε (όνομα ματιασμένου)

Παναγία-Παναγία

Να πάρεις το μάτι (όνομα ματιασμένου)

Από τα πνευμόνια

Από τα φρύδια

Από τις μασχάλες

Από όλα τα πνευμόνια

Ρίχτο μακριά στη θάλασσα

Σε μια πέτρα βρεγμένη

Ένα παιδί που δεν του δίνουν

κουλούρι με λάδι

Τρείς αδελφάδες,ερημοαδελφάδες

τρείς αδελφάδες πιάσανε

Να πάρεις το μάτι (όνομα ματιασμένου).

Αυτό λεγόταν εννέα φορές. (Σημείωση Γ.Β. Πέππα: τις εννιά φορές τις θεωρώ λάθος,υπερβολή.Τρείς φορές λεγόταν το ξεμάτιασμα για να υπάρξει ισχυρό,σε αντίθεση με τη μία [ανίσχυρη] φορά.Βέβαια, το εννιά (9) είναι τρεις φορές το τρία [3 Χ 3].Διόλου απίθανο,λοιπόν,ο μεγάλος αριθμός επανάληψης του ξεματιάσματος να αποτελούσε/εθεωρείτο περαιτέρω επίταση της [όποιας] δυναμικής του.)

Σχεδόν πάντα σήμερα,όταν έχουμε ένα αρβανίτικο κείμενο (όπως εδώ,το ξεμάτιασμα),πρέπει να το αποκαταστήσουμε.Σπάνια θα βρούμε μία πηγή χωρίς σολοικισμούς,λάθη,μπερδέματα κι ανακο-λουθίες.Στα αρβανίτικα,επιπρόσθετα,υπάρχει η προφορά και η κατά τόπους διαφοροποίηση λέ-ξεων,που επιτείνουν το πρόβλημα.Η φιλολογική αποκατάσταση αποτελεί σήμερα μια αποδεκτή (όσο κι αναγκαστική) επιστημονική συνθήκη.

Δεν θα σταθώ σε χαρακτηριστικά και προβλήματά της,δεν προσφέρεται.Θυμίζω,παραδειγματικά,τα λάθη (παραδρομές  ή σκοπιμότητες) των καλόγηρων μεταγραφέων,επί Βυζαντίου,στην αρχαιοελ-ληνική γραμματεία και τις παρεμβάσεις του Νικολάου Πολίτη στο συλλεγμένο υλικό του, όταν δεν το θεωρούσε ελληνικό ή χριστιανικό.

Στο παραπάνω ξεμάτιασμα έκανα λίγες απαραίτητες μικροδιορθώσεις.Ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει στο τέλος νοηματική χασμωδία.Αυτό δεν μαρτυρά,αναγκαστικά,έλλειψη τμήματος (ή τμημάτων),επειδή στα ξεματιάσματα συνηθίζονται τα άλματα σε περιγραφή/αφήγηση.

Άφησα σκόπιμα αδιόρθωτο τον στίχο Γκα τζέρε νε μ΄σκρία. Δεύτερη αναφορά σε πνευμόνια είναι υπερβολή.Υπάρχει και συντακτικό λάθος: η πρόθεση γκα (από) δεν κουμπώνει με ρήμα (τζέρε=βγαίνω,εκβάλλω).Προφανώς,ο αρχικός στίχος αλλοιώθηκε.
Μια λογική απόδοση θα ήταν: 
   Βγάλε (εσύ,η Παναγία,βγάλε το μάτι) απ΄ τα πνευμόνια
   να το ρίξεις μακριά μεσ΄ στη θάλασσα
δηλαδή: 

   Τζέρε γκα μ΄σκρία

   Τε να στίες ντάρα ντέτιτ
* Το ξεμάτιασμα είχε αναρτηθεί από τότε συνεργάτη στην,ανενεργό πλέον,fb ομάδα μου Αρβανίτες στις 26 Μαρτίου 2014,χωρίς αναφορά πηγής.

Γιάννης Βασ. Πέππας,Φιλόλογος