Οι γιορτές του 12ήμερου στον Βαρνάβα,παλιότερα.

ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΞΕΧΝΑΜΕ ΤΑ ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ

Χριστούγεννα,Πρωτούγεννα,Πρώτη γιορτή του χρόνου…

Η κυρία Ντίνα Λέπουρη ζει  στο Βαρνάβα από τότε που γεννήθηκε.Την επισκεφτή­καμε στο μαγαζί της και της ζητήσαμε να μοιραστεί μαζί μας θύμησες από την παιδική της ηλικία, σχετικά με τα έθιμα του χωριού μας την περίοδο των Χριστουγέν­νων και της Πρωτοχρονιάς.

Σωστός χείμαρρος η κυρία Ντίνα μας γύρισε πολλά χρόνια πίσω,μας μίλησε για τις συνθή­κες της ζωής των περισσότερων ανθρώπων εκείνην την εποχή,τη φτώχια και τις κακουχίες που ζού­σε η κάθε οικογένεια αλλά και τις πολλές ευθύνες που είχαν τότε τα παιδιά.«Νομίζω ότι γεννήθηκα κατευθείαν μεγάλη» μας είπε.

Προπαραμονές των Χριστου­γέννων η οικογένεια στόλιζε το σπίτι και έσφαζε το χοιρινό που τάιζε από το καλοκαίρι.Αφού λοιπόν τότε δεν υπήρχαν ψυγεία,όλο το κρέας του χοιρινού μαγειρευό­ταν για να φαγωθεί τις γιορτινές μέρες.Για το  στόλισμα του σπιτι­ού οι άντρες έκοβαν ένα άγριο κυ­παρίσσι,το βένιο,και το στόλιζαν με στολιδάκια που έφτιαχναν τα παιδιά χρησιμοποιώντας ασημόχαρτα από πακέτα τσιγάρων που τα μάζευαν όλο το χρόνο.

Παραμονή των Χριστουγέννων  πήγαιναν στην εκκλησία και κοινωνούσαν και αμέσως μετά άρχιζε η προετοιμασία για τη γιορτή.Τα παιδιά λέγανε τα κά­λαντα και μάζευαν πορτοκάλια,αμύγδαλα,στραγάλια και ίσως και καμιά δεκαρούλα.Οι νοικο­κυρές άρχιζαν το μαγείρεμα.Έφτιαχναν κρεατόπιτα,λουκάνι­κα,πηχτή,χοιρινό με σέλινο ή κοκκινιστό μαγειρεμένο με πα­τάτες,τραχανόπιτα.Αν υπήρχε και καμιά κολοκύθα έφτιαχναν «μουσούντα» (κολσκυθόπιτα χωρίς φύλλο).Η κυρία Ντίνα θυμά­ται ότι,μόλις έβραζε η πηχτή,σκέπαζαν τον τέντζερη με χιόνι για να πήξει το φαΐ και να πετύ­χει η συνταγή.Ζύμωναν και Χρι­στόψωμα και,επειδή δεν είχαν φούρνο όλοι στα σπίτια τους, οι γειτόνισσες μαζεύονταν στα σπί­τια των φιλενάδων τους που εί­χαν φούρνο για να ψήσουν όλες μαζί τα ψωμιά τους.Ονομαστός μάστορας στην κατασκευή φούρ­νων εκείνην την εποχή ήταν ο Χρήστος Μήλιος.

Ανήμερα τα Χριστούγεννα όλη η οικογένεια μαζευόταν στο τραπέζι για να φάνε και να γιορ­τάσουν όλοι μαζίΓια γλυκό δεν έφτιαχναν μελομακάρονα και κουραμπιέδες,αλλά λουκουμά­δες και δίπλες,οι οποίες φτιάχνο­νταν από ζύμη του ψωμιού που ανοιγόταν σε φύλλο και τηγανιζό­ταν.Όταν δεν υπήρχε μέλι για να της μελώσουν,τις γλύκαιναν με ζαχαρόνερο ή πετιμέζι.

Το ίδιο σκηνικό επαναλαμβα­νόταν και την Πρωτοχρονιά.Οι νοικοκυρές έφτιαχναν βασιλόπι­τα με ζύμη ψωμιού και προσθέτανε καρύδια,αμύγδαλα και σύ­κα.Από πάνω τη διακοσμούσαν με στολίδια από ζυμάρι και στη μέση τοποθετούσαν ένα μεγάλο ασημένιο νόμισμα.Το βράδυ της παραμονής οι άντρες μαζεύονταν στα καφενεία και έπαιζαν χαρ­τιά.Ξημερώνοντας Πρωτοχρο­νιά ένα κορίτσι της οικογένειας έπαιρνε μια κανάτα στην οποία είχε βάλει στάρι και λίγες δεκά­ρες και πήγαινε στην πηγή του χωριού.Στη διαδρομή για τη βρύ­ση δεν μιλούσε σε κανέναν κι εκεί γέμιζε την κανάτα με νερό κι έλεγε «Όπως τρέχει το νερό στη βρύση,έτσι να τρέχουν τα καλά στο σπίτι μας και να έχουμε υγεία.»

Το νερό αυτό το έφερνε στο σπίτι και όλοι πλενόντουσαν.Το ίδιο κορίτσι ευχόταν σε όλους Χρόνια Πολλά και Ευτυχισμένος ο Καινούριος Χρόνος και τους χτύπαγε στο κεφάλι με μια μπόσκα (κρεμμύδα) και ένα κλαρί ελιάς.

Όλη η οικογένεια καθόταν στο γιορτινό τραπέζι.Ο πατέρας έπαιρνε τη βασιλόπιτα και την τσούλαγε σα ρόδα από την άκρη του σπιτιού προς την πόρτα 3 φο­ρές.Αν η βασιλόπιτα έπεφτε από την καλή μεριά τότε όλη η χρονιά αλλά και η σοδειά θα πήγαιναν καλά,αν όχι,τα πράγματα θα ήταν δύσκολα....

Όλες τις μέρες των γιορτών οι οικογένειες αντάλλασσαν επισκέ­ψεις και για δώρα πήγαιναν τη­γανίτες και κρασί.Οι οικοδεσπό­τες κερνούσαν ψημένα κυδώνια,στραγάλια και σταφίδες.

«Όποιος είχε στραγάλια και σταφίδες εκείνην την εποχή ήτα­νε νοικοκύρης » λέει η κυρία Ντί­να. «Η ζωή ήταν δύσκολη τότε αλλά οι άνθρωποι γλεντούσαν με το τίποτα και διασκέδαζαν με την ψυχή τους μέχρι το πρωί.Μερι­κές φορές σκέφτομαι ότι ίσως και να ήταν καλύτερα τότε».

Ευχαριστούμε πολύ κυρία Ντί­να! Να σ΄ έχει ο θεός καλά να διη­γείσαι τα περασμένα στους νεό­τερους για να εκτιμούν τα τωρινά.

ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ,τ.2,10-12/07,σελ. 19